Kriyoterapi nedir? Nasıl uygulanır? Avantaj ve riskleri

20 Ekim 2019 | 22 Ağustos 2020 | Kategori: Cilt Sağlığı, Sağlık Sözlüğü Print

247 Paylaşım

Kriyoterapi, vücudun kısa süre aşırı soğuğa maruz bırakıldığı bir tedavidir. Soğuk terapi anlamına gelen kriyoterapi, hastalıklı dokuları dondurarak yok eder. İltihabı azaltır ve dolaşıma yardımcı olur. Tek bir bölgeye veya tüm vücuda uygulanabilir. Lokal tedavide vücudun ağrılı, ödemli, hasarlı bölgelerine odaklanılır. Buz masajı, buz banyoları, soğutucu spreyler olmak üzere çeşitli şekillerde uygulanabilir. Tüm vücut kriyoterapisinde, ise kişiye kapalı bir odada veya bir kabin içinde soğuk uygulanır. Egzama, siğil, nasır, güneş lekeleri ve genital siğillerin ve bazı kanser türlerinin tedavilerinde kullanılır. Kolay uygulanan ve hızlı sonuç alınabilen bir yöntemidir. Ödem, ağrı, kanama, enfeksiyon gibi yan etkiler oluşabilir. Ayrıca hipertansiyonu, diyabeti ve kalp rahatsızlığı olan kişilere önerilmez.

İçindekiler

Kriyoterapi nedir?

Kriyoterapi, vücut sıcaklığını dokusal ve hücresel seviyede düşürerek tıbbi fayda sağlamak için uygulanan bir prosedürdür. Sıvı azot veya sıvı nitrojen gibi gazların kullanıldığı tedavi, vücuttaki hasarlı hücrelerin onarılmasını amaçlar.

Lokal uygulamalar burkulma, gerilme, iltihap, ödem, ağrı, ateş gibi akut yaralanma durumlarında; genel tedaviler kronik durumlarda veya sporcularda kas ağrılarını ve yorgunluğu azaltmak için kullanılır. (1)

Araştırmalar, kriyoterapinin cilt yaşlanmasını yavaşlatmak, yağ yakımını desteklemek, kronik hastalıkları önlemek gibi birçok durumda etkili olabileceğini göstermektedir.

Mezoterapi nedir? Kimlere, niçin uygulanır? Türleri ve iğnesi

Uygulanan soğuğun derecesi ve süresi, cilt tipine ve probleme göre değişkenlik gösterir; gözetimsiz ve önerilenden daha uzun süre kriyoterapi almak ölümcül olabilir.

Kriyoterapi ne işe yarar?

Kriyoterapi nispeten yeni bir tedavi şekli olduğundan söz konusu yararları ile ilgili yeterli kanıt yoktur ancak destekleyici pek çok çalışma bulunmaktadır.

Kriyoterapinin kullanıldığı hastalıklar:

Ağrı tedavisi

Lokal tedavilerde ağrı ve ödemi azaltmak için soğutulan hava hedeflenen hasarlı bölgelere uygulanır. Soğuk, kan damarlarını daraltır, iltihabı azaltır, antioksidan dengeyi düzenleyerek ağrı yönetimine yardımcı olur. Boyun bölgesindeki sinirleri yatıştırdığı için migren tedavisinde yardımcı olabilir.

Sporcu yaralanmaları

Soğuk, tahriş olmuş sinirleri uyuşturarak kas iyileşmesi ve etkinliğine katkıda bulunduğu için kriyoterapi modern spor hekimliğinde yaygın olarak kullanılmaktadır. (2) Yaralı ve ağrılı kaslarda kullanılan buz torbaları veya soğuk saunalar kan dolaşımını arttırarak iyileşmeyi hızlandırır, egzersiz için enerji kapasitesini arttırır.

Anksiyete ve depresyon

Tüm vücuda uygulanan aşırı soğuk, psikolojik gerilimi dengelemeye yardımcı olur. Özellikle anksiyete ve depresyon tedavisinde kullanılabilmektedir. Fizyolojik ve hormonal tepkilere neden olarak adrenalin, noradrenalin ve endorfin salınımını teşvik eder.

Romatizmal hastalıklar

Çalışmalar kriyoterapinin, eklem ve kaslarda kronik ağrıya neden olan artrit gibi romatizmal hastalıklarda ağrıyı önemli ölçüde azalttığını ve hareket kabiliyetini arttırdığını göstermektedir. Aynı zamanda omuz hareketliliğini kısıtlayan bir sendrom olan donuk omuz tedavisini destekler.

Düşük riskli tümörler

Kanser hücrelerini dondurarak tahrip eden kriyoşirurji olarak adlandırılan hedefli kriyoterapi, iyi ve kötü huylu lezyonların, özellikle prostat ve böbrek gibi belirli kanser türlerinin tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. Yine pek çok tümör türüne karşı tedavi amaçlı olarak kullanılabilir. Tüm vücut kriyoterapisinin iltihaplanmayı azaltabildiği için kansere yakalanma riskini de azalttığı düşünülmektedir. (3)

Cilt hastalıkları

Kriyoterapi antioksidan seviyelerini arttırarak bağışıklık sistemini uyarır ve vücudun kendini yenileme süreçlerini başlatır. Su kaybını önleyerek egzama (dermatit), siğil, nasır gibi cilt hastalıklarını iyileştirir. Kozmetik sektöründe kan dolaşımını arttırmak, cildi gençleştirmek ve toksinleri vücuttan atmak için anti-aging terapilerinde kullanılmaktadır. (4)

Anti aging nedir, nasıl yapılır? Cilt sağlığına ve yaşlanmaya etkileri

İnflamasyonu azaltır

Bağışıklık sistemi aşırı reaktif hale geldiğinde multipl skleroz, fibromiyalji, kanser, diyabet, depresyon, demans ve artrit gibi sağlık problemleriyle bağlantılı kronik inflamasyon gelişebilir.

Kriyoterapinin, antienflamatuar proteinlerin varlığını arttırarak iltihaplanmayı azaltır ve bağışıklık sistemini güçlendirerek kronik hastalık riskini azaltabilir. Aynı zamanda kan basıncını dengeleyerek kalp sağlığını korumaya yardımcı olabilir. (5)

Zayıflamaya yardımcı olabilir

Henüz bu konuda yeterli kanıt olmasa da bazı araştırmalar kriyoterapinin zayıflama sürecini destekleyebileceğini göstermektedir. Teorik olarak birkaç dakika uygulanan aşırı soğuğun, vücudu kendini sıcak tutmak için daha çok çalışmaya zorladığı ve metabolizmayı hızlandırdığı düşünülmektedir.

Genital siğil tedavisinde kriyoterapi

Kriyoterapi ile genital siğil tedavisinde siğilleri dondurmak için sıvı azot kullanılır. Azot her siğilin etrafında su kabarcığı oluşmasına neden olur ve kabarcıklar iyileştikçe siğiller düşer. İyileşme süresi bölgeye ve dondurulan siğil sayısına bağlıdır. Hasta genellikle 1 ila 3 hafta içerisinde iyileşir.

Genital siğil tedavisinde kriyoterapi hızlı ve etkili bir çözümdür ancak genellikle genital siğiller yaygın olduğunda kullanılmaz. Problemin tekrarlamaması için birden fazla seansa ihtiyaç vardır. Kriyoterapi sonrasında ağrı, uygulanan bölgede ödem ya da hafif bir yanma hissedilebilir. Rahatsızlıkların çoğu kısa sürelidir. (6)

Genital siğil neden olur? Belirtileri, tedavisi ve HPV aşısı

Eğer kriyoterapi sonrası ateş, kanama, kötü kokan veya sarımsı akıntı ya da geçmeyen ağrı gibi sorunlar yaşarsanız mutlaka doktorunuzla görüşün.

Peeling nedir, ne işe yarar? Evde doğal peeling maskesi yapımı

Genital siğil tedavisinden sonra:

Yaklaşık 1 ila 3 hafta boyunca sulu bir vajinal akıntı yaşayabilirsiniz.
2 ila 3 hafta süresince tampon yerine hijyenik ped kullanın.
Tedavi edilen bölge iyileşene kadar cinsel ilişkiden kaçının.
Havuzda ya da denizde yüzmeyin, hamama gitmeyin.

Penis, skrotum veya idrar yolunda oluşan genital siğiller için tedavi olan erkekler, tedavi edilen bölge iyileşene ve ağrılar geçene kadar cinsel ilişkiden kaçınmalıdır. Bu süre, tedavi edilen alanın boyutuna bağlı olarak genellikle 1 ila 3 haftadır. (7)

Genital siğillerin dondurulması siğilleri ortadan kaldırmak için etkili bir tedavidir. Ancak insan papilloma virüsü (HPV) enfeksiyonunu tedavi etmez. Siğiller düştükten sonra da virüs vücutta inaktif bir durumda kalabilir. (8)

Kriyoterapi nasıl uygulanır?

Soğuk Sauna

En popüler kriyoterapi formudur.

Bu yöntemde kişi, başı dışarıda kalacak şekilde tüm vücudunu örten, tüp şeklindeki bir kabinde 2-3 dakika boyunca dondurucu soğuğa maruz bırakılır. (9)
Ayakta duran hastaya kabinin içerisindeki asansör sistemiyle -100/-180 derecelerdeki azot gazı püskürtülür.

Nasır nedir, neden olur? Ayak nasırı belirtileri ve tedavisi

Metabolizmanın hızlandırılmasını hedefleyen uygulama, ağrıları tedavi etme, iyileşme süresini hızlandırma ve yağ yakma için kullanılan bir yöntemdir.

Kriyo odası veya soğuk oda terapisi

Bu uygulamada kişi -110/-160 ℃arasında değişen sıvı azot buharı yayan aşırı soğuk bir odada 2-4 dakika kalır.
Hasta odaya iç çamaşırları ile girer ve kan akışının durmaması için verilen direktiflerle sürekli hareket eder.
Elleri, ayakları ve başı korumak için eldiven, çorap, terlik, termal botlar, yüz maskesi veya kulaklıklar temin edilmelidir.
Terapi esnasında saniyeler içinde vücut sıcaklığı çok düşük seviyelere iner, beyin vücudun tehlike altında olduğunu zannederek kanı sorunlu bölgeye çekerek oksijen ve besinleri hasarlı dokuda depolar.
Yoğun soğutmayla hayati organlara toplanan kan sayesinde güçlü bir bağışıklık sistemi tepkisi meydana gelir; inflamatuar azalır ve endorfin salınımı artar.

Kriyocerrahi

Bu yöntem organlardaki enfeksiyonu iyileştirmek veya kanserli hücreleri öldürmek için kullanılan minimal invaziv bir cerrahi işlemdir.
-80 /-190 derece aralıklarındaki sıvı azot veya nitrojen gazı türevleri özel cihazlar yardımıyla tahrip edilmek istenen hasarlı dokuya uygulanır. (10)
Dokuya temas eden gaz, hedeflenen dokuyu kısa sürelerle dondurarak öldürür.
Artık işlev göremeyen olan bu ölü hücreler dokudan atılır yerini taze dokulara bırakır.

Lokalize kriyoterapi

Özellikle fizik tedavi veya egzersizden sonra, vücudun hedeflenen bölgelerine günde 20-25 dakika boyunca aralıklarla soğuk jel paketleri, buz torbaları, buz masajı, buz banyosu veya kriyoterapi cihazları uygulanır. (11)

Kriyoterapi mutlaka dikkatli gözetim altında gerçekleştirilmeli ve asla önerilenden daha uzun süre uygulanmamalıdır. Gözetimsiz şekilde uzun süre aşırı soğuğa maruz kalındığında, hayati tehlike oluşabilir.

Kriyoterapi öncesi nelere dikkat etmeli?

Tüm vücut kriyoterapisinde, el ve ayaklarınızın donmasından korunmak için mutlaka çorap ve eldiven giyin.
Giysilerinizin kuru olmasına dikkat edin.
Piercinginiz varsa çıkarın veya bandajla kapatın.

Kriyo-cerrahi uygulanacaksa doktorunuz hazırlıkları ile ilgili sizi bilgilendirmeli

Eritema Nodozum nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Kriyoterapi sonrasında nelere dikkat etmeli?

Kriyoterapi sonrası oluşabilecek şişlik ve sıvı toplanmasının bakımı ve hijyeni çok önemlidir. Uygulama yapılan alanı günde 2-3 kez su ve sabunla yıkayın veya povidon iodin solüsyonuyla temizleyin. Oluşan kabuk kendiliğinden düşecektir ancak yaraya çok yapışık ise günde iki kez antibiyotikli merhem uygulaması gerekir.
2-3 hafta sonrası için verilecek kontrol randevusunu ihmal etmeyin.
İkinci bir uygulama için en az 2 hafta bekleyin.

Kriyoterapi nerede yapılır?

Kriyoterapi prosedürleri için bir dermatolog veya uzman doktorun kliniğini veya lisanslı bir tesisi tercih edin. Problemin kaynağına bağlı olarak hastanelerin genel cerrahi, dermatoloji veya jinekoloji kliniklerine başvurabilirsiniz.

Dermatoloji (cildiye) nedir? Dermatolog ne iş yapar? Önemli cilt hastalıkları

Kriyoterapi evde nasıl yapılır?

Kriyoterapiyi evde uygulamanın en kolay yolu bir buz torbasını günde belirli aralıklarla ağrılı veya ödemli bölgede 20 dakikayı geçmeyecek şekilde bekletmektir. Cildinize zarar vermemek için buz torbasını bir havluya sararak uygulayın.

Kriyoterapinin avantajları

Bazı tümörlerde ameliyatsız tedaviye olanak sağlar, anestezi gerektirmez.
Komplikasyon riski düşüktür.
Hızlı ve uygulanması kolaydır. (12)
Uygulama sonrası normal yaşantıda değişiklik gerekmez.

Kriyoterapi ne kadar sürer?

Kriyoterapi süresi problemin yerine, derinliğine ve büyüklüğüne göre değişiklik gösterir. Her seans için en uygun süre ortalama 2 dakika civarındadır. Ancak lezyona göre işlemin birkaç defa tekrarlanması gerekebilir.

Ayak tabanındaki siğillerin tedavisinde 5-6 seans gerekirken; genital bölgelerde 2-3 seans yeterli olabilmektedir. Bazı sporcular günde 2 kez; diğerleri 10 gün boyunca günde 1 ve devamında ayda 1 kez kriyoterapi alırlar. Kozmetik faydalar için 1 ay boyunca düzenli uygulama önerilmektedir.

Ödem nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Kriyoterapi sonrası su toplaması nasıl geçer?

Yara dondurma işleminden sonra ölü hücreler vücut dışına atıldığı için su toplanması kriyoterapinin normal sonuçlarındandır. Önerilen kremlerin kullanımı ile uygulanan bölgelerdeki dokular 1-4 hafta içerisinde kabuk bağlayarak kendiliğinden düşer. Yaranın pansumanı için antibiyotikli bir krem kullanılır.

Kriyoterapi sonrası siğil ne zaman düşer?

Çoğu durumda ciltte bulunan siğiller zararsızdır ve tedavi yapılmadan kendiliğinden ortadan kalkar ancak bu yıllar sürebilir. Bununla birlikte, genital siğiller bir doktor tarafından değerlendirilmelidir.

Siğilden kurtulmanın en yaygın yollarından biri kriyoterapidir. 2-3 haftalık aralarla ortalama 2-4 seans uygulanabilir. Tedavi sonrasında uygulanan bölgede kabuk meydana gelir ve bu ölü doku yaklaşık bir hafta içinde düşer. Bazen, tedaviden sonra siğiller tekrarlayabilir ve birden fazla tedavi türü gerekli olabilir.

Kriyoterapi fiyatları

Kriyoterapi, birçok problem için uygulanabilen bir işlemdir ve fiyatlandırma muayene sonrasında pek çok etkene bağlı olarak yapılır. Her sağlık merkezinin fiyatlandırma politikası farklıdır ancak ortalama 3 dakikalık bir seans 150-500 TL arasında ücretlendirilmektedir.

Kriyoterapinin riskleri

Tüm vücut kriyoterapisi genellikle güvenli kabul edilir ancak diyabet, hipertansiyon, akciğer hastalığı, soğuk algınlığı ile tetiklenen alerji, bacaklarda nöropati ve kardiyovasküler bozukluğu olanlarda sinir hasarına neden olabilir, akciğer fonksiyonlarını zayıflatabilir. (13)
Kriyo odalarında kullanılan sıvı azot buharı odadaki oksijen miktarını azaltarak hastanın bilincini kaybetmesine yol açabilecek hipoksiye (oksijen yetmezliği) neden olabilir. Ayrıca 24 saatten kısa süren geçici hafıza kaybı ve göz hasarı oluşabilir. (14)
En sık görülen yan etkileri ağrı, uyuşukluk, karıncalanma, kızarıklık ve cilt tahrişidir. Bu etkiler genellikle geçicidir ancak 4-5 gün içerisinde yok olmazsa doktorunuzu arayın.
Koyu ten rengine sahip kişilerde uygulama yapılan bölgede deride renk açılması veya koyulaşma olabilmektedir.

Kaynaklar ve Referanslar:

1- Whole Body Cryotherapy (WBC)2- Cryotherapy3- Contemporary management4- Whole body cryotherapy

YAZIYI PAYLAŞ

Paylaş

Tweetle