Koroner arter hastalığı nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Koroner arter hastalığı, kalbi besleyen damarların genellikle ateroskleroz (damar sertliği) nedeniyle daralması veya tıkanması sonucu gelişir. Bazen ‘iskemik kalp hastalığı’ olarak da adlandırılır. Tıkanıklık kalbin kan ihtiyacını karşılayamayacak seviyeye ulaştığında anjina (göğüs ağrısı) ve kalp krizi gelişebilir. Basit yaşam şekli ve diyet değişiklikleriyle koroner arter hastalığı önlenebilir. Çoğu zaman ilaç ile tedavi edilebilir, ancak ilacın yeterli olmadığı durumlarda cerrahi tedavi gerekebilir. Koroner arter hastalığına (KAH) bağlı ölüm oranları tüm ölüm nedenleri içinde ilk sıradadır. Kalp krizi belirtilerini görüyorsanız, derhal 112 acil servisten yardım istemelisiniz. Erken tedavi hayat kurtarıcıdır.

Koroner arter hastalığı nedir?

Ateroskleroz (damar sertliği) nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Koroner arter hastalığına ait belirtiler genellikle 40 yaş sonrasında görülür. Ancak özellikle aile öyküsü olan bireylerde daha erken yaşlarda görülebilmektedir. Türkiye’de ölüme neden olan kalp hastalıkları arasında ilk sırada koroner kalp hastalıkları gelmektedir.

Koroner arter hastalığı nedenleri

Koroner arterlerin iç tabakasında kolesterol kristalleri, kalsiyum, düz kas hücreleri ve diğer materyallerden oluşan düzensiz birikimler meydana gelir. Bu birikimler “aterosklerotik plak” olarak adlandırılır. Bu plaklara bağlı koroner arter damar duvarı kalınlaşır, sertleşir ve daralır. Kalp damarlarındaki bu daralma küçük yaşlarda başlar ve zamanla giderek artar.

Bu plaklar çok büyümeden belirti vermeyebilir. Kan akımı azalıp kalp kasının kan ihtiyacını karşılayamayacak seviyeye geldiğinde anjina (göğüs ağrısı) gibi şikayetler ortaya çıkar. Başta sigara gibi çeşitli risk faktörleri nedeniyle bu plaklar parçalanırsa oluşan kan pıhtılarının kalp atardamarlarını tam tıkamasıyla kalp krizi meydana gelir.

Koroner arter hastalığı risk faktörleri nelerdir?

• İleri yaş: Koroner arter hastalığı tanısı sıklıkla erkeklerde 50-60, kadınlarda ise 60-70 yaşları arasında konulmaktadır
• Erkek cinsiyet: Erkeklerde kadınlara oranla 4 kat daha fazla görülür.
• Ailede 50 yaşından önce koroner arter hastalığı öyküsünün olması
• Sigara kullanımı
• Şeker hastalığı
• Obezite
• Yüksek tansiyon
• Kolesterol düzeyleri (Kötü kolesterol olarak bilinen LDL’nin 100 mg/dL’den fazla olması, iyi kolesterol olarak bilinen HDL’nin 40 mg/dL’den düşük olması)
• Hareketsiz yaşam şekli
• Alkol tüketimi
• Stresli yaşam

Kolesterol nedir? Neden yükselir? Tedavisi ve iyi gelen yiyecekler

Koroner arter hastalığı belirtileri

• Anjina Pektoris (Göğüs ağrısı)
• Kalp krizi
• Kalp yetmezliği
• Aritmi (kalpte ritim bozukluğu)

Aritmi (kalp ritim bozukluğu) neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Anjina Pektoris (Göğüs ağrısı)

En sık görülen belirtidir. Tipik olarak aşırı eforla ortaya çıkan ve istirahat veya uygun ilaçla geçen, göğüs, alt çene, omuz, sırt, kollarda ağrı hissedilen bir rahatsızlıktır. Ağrı mide üzerinde hissedilebilir. Rahatsızlık genellikle basınç, sıkışma, ağırlık, boğulma şeklinde tanımlanır. Ağrının şiddeti değişken olabilir ve ağrıya nefes darlığı eşlik edebilir. Halsizlik veya baygınlık, bulantı, geğirme, huzursuzluk, ölüm korkusu da belirtiler arasındadır.

Kalp krizi

Kalp damarlarının plaklardan kopan kan pıhtıları ile tamamen tıkanmasıyla oluşur. Tıkanan damarın beslediği bölgeye yeterince kan ve oksijen gitmemesine bağlı olarak kalp kasında doku ölümü meydana gelir. Ağrı; göğüs, alt çene, omuz arası bölge, sırt ve kollara yayılan baskı tarzında bir ağrıdır. Ağrı istirahat ve nitratlarla geçmez ve 15 dk.dan uzun sürer. Soğuk soğuk terleme, nefes darlığı, kalp çarpıntısı eşlik edebilir.

Kalp yetmezliği

Kalp performansının azalması sonucu, kalbin doku ve organlara gerekli ve yeterli kanı gönderememesi ile ortaya çıkan klinik tablodur. Kalp yetmezliği sorunu, nefes darlığı, bacaklarda şişme ve boyun damarlarında belirginleşmeye sebep olabilir. Hemen gelişebileceği gibi yavaş yavaş da gelişebilir.

Kalp yetmezliği nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Aritmi

Kalp atışın hızının düzensiz olması veya ritim bozukluğu gelişmesidir. Hastalar genellikle çarpıntı olarak tanımlar.

Koroner arter hastalığı teşhisi

Teşhis; iyi bir anamnez (tıbbi hikaye), fizik muayene, kan testleri ve görüntüleme yöntemleri ile konulur.

Anamnez

Hastanın şikayetleri ayrıntılı sorgulanır. Ağrının şiddeti, yeri, yayılma şekli, süresi önemlidir. Ailede kalp hastalığı olup olmaması, sigara gibi risk faktörleri sorgulanır.

Fizik muayene

Hastanın kan basıncı ölçülür. Steteskop ile kalp ve akciğer dinlenir. Bacakta ödeme, boyunda toplardamar dolgunluğuna bakılır. Kalp hastalığı düşünülürse ileri tetkikler istenir.

Kan testleri

Kanda CK, CK-MB, troponin gibi kalp hormon ve enzim düzeylerine bakılır. Kalpte bir problem varsa bu testlerde yükseklik olabilir. Risk faktörleri olan kan kolesterol ve şeker düzeylerine bakılır.

Anjiyo nedir? Nasıl yapılır, ne işe yarar? Riskleri nelerdir?

Görüntüleme testleri

• Elektrokardiyogram (EKG): Cilde yapıştırılan elektrotlar aracılığıyla kalbin elektriksel aktivitesinin kaydının yapıldığı bir tanı yöntemidir. Kalp hızı, ritmi, kalp kasına yetersiz kan ve oksijen gidişini gösteren belirtiler, geçirilmiş kalp krizi bulguları EKG yardımı ile teşhis edilebilir.
• Ekokardiyografi (EKO): Kalp ultrasonudur. Kalp kas dokusu ölümüne bağlı kalp duvarlarında hareket bozukluğu olup olmadığını gösterir. Kalp yetmezliği hakkında değerli bilgiler verir.
• Stres testi: Kalbin fiziksel aktivite sırasında nasıl çalıştığına dair bilgi toplamak için kullanılır. Kişi bir koşu bandı üzerinde yürürken ya da egzersiz bisikleti sürerken kalp ritmi, tansiyonu ve solunumu izlenir. Gizli koroner arter hastalığının tanısının konulmasında yardımcı olan bir tanı yöntemidir.
• Anjiyografi: Anjiyografide atardamarlarınızın iç kısmını göstermek için boya ve özel x ışınları kullanılır. Kateter adı verilen ince ve esnek bir tüp koldaki, kasıktaki veya boyundaki bir kan damarı içine yerleştirilir. Röntgen görüntüsünde görülebilen boya, kateterden arterlere enjekte edilir. Doktor bu yöntemle damarlardaki kan akışını görebilir. Bu test plağın arterleri bloke edip etmediğini ve boyutunu gösterebilir. Hem tanı hem de tedavi amaçlı kullanılır.
• Radyonükleid test: Hastaya enjekte edilen radyoaktif madde ile kalbin görüntüsünün özel bir kamera ile kayıt edilme işlemidir. Kalp kasının egzersiz sırasında yeterli kan akışını alıp almadığını göstermek için kullanılır.

Ekokardiyografi nedir? Neden ve nasıl yapılır? EKO testi ne işe yarar?

Koroner arter hastalığı tedavisi

Tedavide ki amaçlar; anjinal belirtileri geçirmek, yaşam süresini uzatmak, kalp krizine engel olmak, kalbin fonksiyonlarını korumak ve kişin egzersiz kapasitesini artırmaktır. İlaç tedavisi ve cerrahi tedavi tek tek veya birlikte uygulanabilir.

İlaç tedavisi

• Antiplatetler (Kan sulandırıcılar): Amaç kanı sulandırmak ve pıhtı oluşumunu önleyerek koroner arter hastalığı oluşmasını azaltmaktır. En sık düşük doz aspirin ve klopidogrel kullanılır. Pıhtıyı önlemek için düşük dozda, kalp krizi tedavisinde yüksek dozda kullanılırlar. Kalp krizi, anjiyo ve baypas sonrası uzun süreli kullanılabilir.
• Statinler: Kolesterol yüksekliği koroner arter hastalığı riskini arttırdığı için, kolesterol düşürücü ilaçlar (statinler) kullanılabilir. Simvastatin ve atorvastatin en yaygın kullanılan statin grubu ilaçlardır.
• Beta blokörler: Kalp hızı ve kasılmasını azaltarak ve kan basıncını düşürerek oksijen gereksinimini azaltırlar. Anjina, yüksek kan basıncı ve aritmide kullanılırlar. Atenolol, metoprolol gibi ilaçlar en yaygın tercih edilen beta blokerkerdir.
• Nitratlar: Damarları genişletici ilaçlardır. Kan akımını arttırarak ve kan basıncını düşürerek göğüs ağrısını azaltır. Ancak baş ağrısı, yüzde kızarıklık ve baş dönmesi gibi yan etkiler görülebilir.
• ACE (Anjiyotensin dönüştürücü enzim) İnhibitörleri: Kan damarlarını daraltan enzimi engelleyerek etki eder. Yüksek kan basıncını düşürürek kalbi rahatlatır. Ancak ACE inhibitörü kullanıyorsanız böbrek kontrolü yaptırmalısınız. Ayrıca öksürük, baş dönmesi ve potasyum yüksekliği gibi yan etkileri olabilir.
• Kalsiyum kanal blokörleri: Kalsiyum geçişini engelleyerek damarları genişletirler. Kan akımını artırıp kan basıncını düşürürler. Bazı tipleri kalp hızını ve kasılmasını azaltırlar. Kalp iş yükünü azaltarak anjinada etkilidirler. Amlodipin, verapamil ve diltizem gibi tipleri vardır. Baş ağrısı ve yüzde kızarıklık gibi yan etkileri olabilir.
• Diüretikler: Vücuttan fazla su ve tuzun idrar yoluyla atılımını sağlayarak etki eder. Kalp yetmezliğinde ve tansiyon yüksekliğinde kullanılırlar.
• Dijital grubu ilaçlar: Kalp kasılmasını arttırarak kalp yetmezliğinde kullanılabilir. Aritmi tedavisinde de kullanılabilirler.

Stent nedir? Kimlere, nasıl takılır? Faydaları ve riskleri

Cerrahi tedavi

Koroner anjiyoplasti

Anjinası olan kişilerde tanı koymak amacıyla veya kalp krizi belirtilerinin acil tedavisinde uygulanır. Kalp damarları özel yöntemlerle görüntülenerek darlık derecesi belirlenir. İşlem sırasında kılavuz telle darlık geçilir. Üzerinde balon bulunan kateter; kılavuz tel üzerinde ilerletilerek balon darlığa yerleştirilir. Balon şişirilerek darlık açılır. Gerekli durumlarda kan akımını sağlamak için stent takılabilir. Böylece kalp kasının tekrar beslenmesi sağlanır.

Koroner arter bypass cerrahisi

Halk arasında ‘baypas’ ameliyatı olarak bilinen bu yönteme medikal ve girişimsel tedavilerde başarısızlık olduğunda veya çok fazla kalp damarının tıkanması durumunda başvurulur. Bacak, kol veya göğüs önduvarını besleyen damarlar farklı kesilerle kalbe greft olarak kullanılmak için hazırlanır.

Kalp ve akciğer; işlevlerini yerine getirmesi için makineye bağlanır. Tıkalı damarların beslediği kalp bölgelerinin köprüleme ile yeniden kanlanması sağlanır. Tüm işlemler tamamlanınca kalbin çalışması sağlanır, makine desteğinden çıkılarak vücuda oksijenden zengin kan pompalanmaya başlanır.

Kalp nakli

Kalp ciddi şekilde hasarlanırsa, medikal, cerrahi tedavilerle başarılı olunamazsa ve ciddi kalp yetmezliği gelişirse kalp nakli yapılabilir.

Koroner arter hastalığı bitkisel tedavisi

Bitkisel tedavileri kullanmadan önce doktora başvurulmalıdır. Bazı bitkisel tedaviler kullanılan ilaçlarla etkileşime girerek beklenmeyen yan etkilere sebep olabilir.

Omega 3 nedir, ne işe yarar? Faydaları nelerdir, hangi gıdalarda bulunur?

Omega-3 yağ asidi

D vitamini

Yapılan bazı çalışmalar D vitamini kullanımının kalp hastalığı riskini azalttığını göstermiştir. Süt, yumurta ve karides D vitamininden zengin besinlerdir. Ancak D vitaminin sentezlenmesi için güneş ışığından yeteri kadar faydalanılmalıdır.

Kolesterol düzeyini veya kan basıncını düşüren diğer besinler:

Susamın ve yağının faydaları nelerdir? Susam yağı nasıl kullanılır?

• Enginar
• Arpa ve yulaf
• Kakao
• Sarımsak
• Susam yağı

Kadınlarda koroner arter hastalığı

Menopoz öncesi dönemde östrojenin koruyucu etkisi nedeniyle kadınlarda koroner arter hastalığı erkeklere göre daha az görülür. Menopoz sonrası görülme sıklığı artmaktadır. Koroner arter hastalığı tanısı erkeklerde 50-60 yaşları arasında, kadınlarda ise 60-70 yaşları arasında konulmaktadır.

D vitamini neye yarar, hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği

Kadınlarda koroner arter hastalığının en sık görülen belirtisi anginadır. Erkeklerde ise kalp krizi veya ani ölüm daha sık görülür. Kadınlarda tipik göğüs ağrısının yanında çene, boyun ve sırt ağrısı, bulantı, olağandışı hızda kalp atışı, nefes darlığı, yorgunluk gibi belirtilere daha sık rastlanır.

Koroner arter hastalığında beslenme

Koroner arter hastalığı için risk oluşturan faktörleri kontrol altına almak için beslenme şekli düzenlenmelidir. Bunun için bir diyetisyenden yardım alabilirsiniz. Kalp dostu yiyeceklerle beslenmeyi tercih edin:

• Meyve, sebze, tahıl, bakla tohumu, fındık gibi besinler ve omega-3 bakımından zengin besinleri diyetinize dahil edin. Günde 2-3 porsiyon sebze, 2-3 porsiyon meyve tüketmelisiniz.
• Öğle ve akşam yemeklerinde ana yemeğiniz olarak tahıl ve sebze tercih edin. Eğer ana yemeğiniz et ise, tabağınıza mutlaka bir salata veya sebze ekleyin.
• Tam tahıllı besinler yüksek lif içerdiklerinden dolayı bu besinlerden günde 3 porsiyon (90 gr/gün, 2 dilim tam tahıllı ekmek, bir kâse mısır gevreği) tüketebilirsiniz.
• Yeşil salatalara, makarna salatalarına ve güveçlere fasulye ya da nohut ekleyin.
• Doymuş yağ, trans yağ, kırmızı et, fazla tuz ve şekerden kaçının. Günlük toplam tuz tüketiminiz yaklaşık 3 gr olmalıdır.
• Alkol tüketimini azaltın. Fazla alkol tüketilmesi trigliserid düzeyini, kan basıncını artırır. Ayrıca içerdiği yüksek kalori nedeniyle fazla kilo almanıza neden olabilir.
• Haftada 2 kez balık tüketin.

Koroner arter hastaları için öneri ve uyarılar

• Yaşam şekli değişiklikleri önemlidir ancak tedavide yeterli olmayabilir. Doktorunuzun önerdiği ilaç tedavinize uymanız gerekir. Kullandığınız ilaçlar hastalığınızın durumuna ve bireysel özelliklerinize göre farklılık gösterebilir. İlaçlarınızın isimlerini, dozlarını, hangi amaçla kullandığınızı, yan etkilerini, acil durumlarda kullanmanız gereken ilaçları, besin veya ilaç etkileşimlerini ve kullanma zamanlarını bilmeniz gerekir. Bu konuda doktorunuzdan yardım isteyebilirsiniz.
• Düzenli olarak doktor kontrolüne gidin.
• Sigara kullanmayın.
• Fiziksel aktivite yaparak koroner arter hastalık riskinizi azaltabilirsiniz. Haftada 5 kez, günlük 30 dakika egzersiz yapabilirsiniz. Asansör yerine merdivenleri kullanın. Hastalık seviyenize göre egzersiz programınızı belirlemelisiniz. Bunun için mutlaka doktorunuzdan yardım alın.
• Stresli yaşamdan uzak durun.
• Vücut kitle indeksiniz ve bel çevresi ölçümünüz yüksekse uygun yöntemle kilonuzu kontrol altına alın. Bknz:>>> Coronary Artery Disease

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör