Kolesterol düşürücü ilaçların yan etkileri nelerdir? Hangi sıklıkla görülür?

Kolesterol düşürücü ilaçların yan etkilerinden dolayı kullanmak istemiyorum. Neden bazı doktorlar ilaç kullanma konusunda ısrar ediyor? Kolesterol düşürücü ilaçların yan etkileri ve bunların görülme sıklığı ile ilgili merak edilen sorulara yanıt arayan uzmanlardan Başkent Üniversitesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı, öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Cihan Altın, statinleri kullanılma gerekçeleri ve tedaviye etkileri ile ilgili sorulara yanıt verdi:

Piyasada kolesterol düşürücü olarak başlıca statin isimli ilaç grubu kullanılmaktadır. Statinlerin çeşitli mekanizmalarla damar sertliğinin ilerlemesini durdurduğu hatta geriletebildiği gösterilmiştir. Statinler ve yan etkileri günümüzde oldukça popüler bir konu olmuş, tartışmalar medyaya kadar taşınmıştır. Her etkili ilaç gibi statinlerin de bazı yan etkilerinin olduğu bir gerçektir. Ancak bu yan etkiler biraz abartılmaktadır.

Prof. Dr. Mehdi Zoghi: Kolesterol ile ilgili kafanızda soru işaret(ler)i kalmasın

En çok bilinen yan etkileri karaciğer ve kaslar üzerinedir. Karaciğerle ilgili yan etkiler nadiren görülüp (%0.5-%2), çoğunlukla dozla ilgilidir. Karaciğer enzimlerinin (AST-ALT) yükselmesi şeklinde olup bu durum karaciğer hasarını göstermemektedir. Hatta çok aşırı bir yükseklik olmadıkça (ALT> normalin üst sınırının 3 katı) ilacın kesilmesi gerekmez, doz azaltılabilir veya başka bir statine geçilebilir. Zaten bu ilaçların çoğu zaman karaciğer üzerine olumlu etkileri olup, karaciğer yağlanmasına bağlı enzim yükselmelerini normale indirebildiği bilinmektedir. Statinlerin oldukça nadir görülen (%0.08) önemli bir yan etkisi ise “rabdomiyoliz” denilen kas harabiyetidir. Bu kas hücrelerinin parçalanıp içeriklerinin kana karıştığı bir durumdur.

Genellikle baldır kaslarında ağrı, şişlik, sertlik, hassasiyet ve kramplar görülür. Beraberinde ateş, koyu idrar, bulantı-kusma ve halsizlik görülebilir. Tedavi edilmezse böbrek veya organ kaybına yol açabilir. Bu durum kreatin kinaz (CK) adlı bir kas enziminin kan düzeyi ölçülerek anlaşılabilir. Bu yan etki çoğunlukla yüksek dozda statin ile birlikte başka bir kolesterol ilacı olan fibratları beraber alan yaşlı hastalarda görülmektedir. Bu yan etki basit kas ağrısı ve hassasiyeti ile karıştırılmamalıdır. Çünkü bu müphem belirtiler, hasta ilacının yan etkilerini okuyup bildiği zaman daha fazla görülmektedir.

Bu duruma “nocebo etkisi” denilmekte olup “bir tedavinin yan etkisinin bilinmesinin neden olduğu yan etki” olarak tanımlanmaktadır. Bu ilacı kesmek için bir neden değildir. Bunlar dışında nadiren alerjik reaksiyonlar (hırıltılı solunum, nefes darlığı, kaşıntı, cilt döküntüsü), cinsel istekte azalma, uyku problemleri, kabızlık-ishal, sersemlik, baş dönmesi, baş ağrısı, karın ağrısı, mide yanması, hazımsızlık, bulantı-kusma gibi yan etkiler de görülebilir. Bu yan etkileri hiçbiri kalıcı değildir. Doz veya ilacın değiştirilmesiyle sonlanır.

Kolesterol ilacı kullananlar, yumurta, tereyağı ve kırmızı et yiyebilir mi?

Son zamanlarda statin kullanımının diyabet (şeker hastalığı) riskini artırdığı konusunda bazı iddialar ortaya atılmıştır. Gazete haberlerinde bir bilimsel çalışmanın analizinde geçen %9 göreceli risk artışı yanlış yorumlanarak statin alan her 100 kişinin 9’unda diyabet geliştiği öne sürülmüştür. Bu yanlış yorum statin kullanması gereken birçok hastanın ilaçlarını kesmesine neden olmuştur. Aslında bu analizlerde bahsedilen göreceli risk artışı bir istatistik terimi olup kabaca “statin almazken diyabet olacaklarla, statin alırken diyabet olacaklar arasında fark” anlamına gelmektedir.

Öncelikle bilinmelidir ki statinlerin diyabet ile ilişkisini değerlendirmek amacıyla yapılan bir çalışma yoktur. Yukarıda bahsi geçen çalışmada şimdiye kadar yapılan bazı çalışmaların toplu analizleri yapılmıştır. Doksan binin üzerinde hastanın incelendiği bu analizin sonuçlarını dikkatli bir şekilde incelenip halk dilinde özetleyecek olursak; statin alan her bin kişiden 22’sinde diyabet görülürken, boş hap (plasebo) alan her bin kişinin 20’sinde diyabet geliştiği görülmüştür. Yani kabaca statine bağlı diyabet riski binde iki olarak görülmektedir. Bu fark çok küçük olup, statinlerin yararlı etkileri gölgelenmemelidir. Diyabette görülen bu artış zaten diyabet gelişme riski artmış kişilerde gözlenmiştir. 

Bu analizlere bakıp statinlerin diyabete neden olduğunu iddia etmek son derece yanlıştır. Statinlerle ilgili kesin olarak bildiğimiz bir şey varsa o da statinlerin riskli hasta gruplarında yaşam süresini uzattığı, kalp krizi ve inme riskini azalttığıdır. Statinlerin sınırlı bir hasta grubunda diyabete eğilim oluşturduğunu farz etsek bile, özellikle yüksek riskli hastalarda tam tersi olarak kalp damar hastalıklarını azalttığı unutulmamalıdır.

Besinlerle alınan kolesterol kalp ve damar hastalığına neden olur mu?

Çok sayıda bilimsel araştırmanın gözden geçirilmesiyle elde edilen veriler ışığında kar-zarar hesabı yapıldığında; statinlerle ilgili yan etkilerin abartıldığı olumlu etkilerin ise küçümsendiği sonucuna varılmıştır. Örneğin 10.000 hastaya 5 yıl boyunca etkin dozda statin verildiğinde önceden kalp damar hastalığı olan 1000 hastada kalp krizi, inme gibi olumsuz olaylar önlenecektir. Benzer tedavi rejimi önceden kalp hastalığı olmayan ama diyabet ve tansiyon gibi risk faktörleri olan hastalara verilirse 500 hastada bu olumsuz olaylar önlenecektir.

Yan etkilerine bakılacak olursa 10.000 hastanın 50-100 tanesinde kas şikayetleri (bunların sadece 1 tanesinde ciddi kas harabiyeti) ve yine 50-100 hastada yeni diyabet görülebilir. Bu yan etkiler statinlerin yararlı etkilerini gölgelemeyecek kadar azdır. Unutulmamalıdır ki yan etkisi olmayan bir ilaç yoktur. Önemli olan ilacın olumlu etkilerinin, olası yan etkilerinin çok üzerinde olmasıdır. Bundan dolayı, özellikle kalp damar hastalığı olan (bypass ameliyatı geçirmiş, stent takılmış) ve yüksek risk taşıyan (şeker hastalığı, ailesel kolesterol yüksekliği) hastalar verilen ilaçları kullanmakta tereddüt etmemelidir. Statinler düzenli hekim kontrolünde kullanıldığında son derece güvenli ilaçlardır.

Referanslar:

1. Crouse JR, Raichlen JS, Riley WA, et al. METEOR Study Group. Effect 
   of rosuvastatin on progression of carotid intima-media thickness in 
   low-risk individuals with subclinical atherosclerosis: the METEOR 
   Trial. JAMA. 2007;28;297(12):1344-53.

2. Gupta A, Thompson D, Whitehouse A, et al. ASCOT Investigators. 
   Adverse events associated with unblinded, but not with blinded, 
   statin therapy in the Anglo-Scandinavian Cardiac Outcomes 
   Trial-Lipid-Lowering Arm (ASCOT-LLA): a randomised double-blind 
   placebo-controlled trial and its non-randomised non-blind extension 
   phase. Lancet. 2017 Jun 24;389(10088):2473-2481.

3. Catapano AL, Graham I, De Backer G, et al. Authors/Task Force Members.
   Additional Contributor. 2016 ESC/EAS Guidelines for the Management of 
   Dyslipidaemias. Eur Heart J. 2016 Oct 14;37(39):2999-3058.

4. Sattar N, Preiss D, Murray HM, Welsh P, Buckley BM, de Craen AJ, et al. 
   Statins and risk of incident diabetes: a collaborative meta-analysis 
   of randomised statin trials. Lancet. 2010;27;375(9716):735-42. 
   doi: 10.1016/S0140-6736(09)61965-6.

5. Collins R, Reith C, Emberson J, Armitage J, Baigent C, Blackwell L, et al. 
   Interpretation of the evidence for the efficacy and safety of statin therapy. 
   Lancet Lancet. 2016: 19;388(10059):2532-2561.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

13 Yorum

En Yeniler

Eskiler Beğenilenler

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör

Ertuğrul

3 yıl önce

Hocam, Annem 87 yaşında diabet var.Yapılan anjüde sol öne inen arter (laf) D1 başında % 80 ince, D1 sonrası plak. sirkkumflex arter (Ca) plak Sağ korner pl de %50 ince görüldü Hazar fort Ecopirı Pro ve Akşamları lipitor 20 mg Sabah akşam latixa 375 mg verildi. Kalpteki kılcal damarların girişine… Devamını oku »

1

Yanıtla

Ertuğrul

3 yıl önce

Hocam, Annem 87 yaşında diabet ve kolestrol var Kolestrol 257 lipidor 20 mg verdiler. Yuttuğu zaman kalpte göğüs ve sırt ağrısı oluyor. Şeker biraz yüksek çıkıyor. 10 mg yeterlimi bir kutu vücuda zararı varmı karaciğer enzimleri normal kolestrol 199 düştü, şeker için glifor 1000 mg kullanıyor yine glikoz seviyesi yüksek… Devamını oku »

0

Yanıtla

Macit Akdeniz

3 yıl önce

2020 YILINDA YÜKSEK KOLESTROLLA DOKTORA GİTTİM YAPILAN TETKİTLER KAN VE ULTRASON ÇEKİMLERİ SONUNDA ŞAH DAMARLARINDA 1,6 MM KALINLAŞMA VARDI DOKTOR LİVERCOL 10 MG 1 SENE KULLAN GEL DEDİ 2021 MART AYI YANİ BUGÜN YAPMIŞ OLDUĞUM TESTLER KAN ULTRASONDA SOL TARAFTA HİÇ KALMAYIŞI SAĞ TARAFTA 0,06 KALINLAŞMA GÖRÜLDÜ BÜTÜN KAN DEĞERLERİM… Devamını oku »

0

Yanıtla

Halide

4 yıl önce

Lipitor kullandım 4 ay kadar ama tiroidlerimde ciddi bir küçülme oldu ve çok hızlı çalışmalarına neden oldu ilacı bıraktım 3 ay sonra vücudum normale dönmeye başladı benden tavsiye mümkünse yiyeceklerle kolestrolunuzu düşürmeye çalışın ilaç kullanmayin

2

Yanıtla

Necdet Derdiyok

4 yıl önce

Cevaben  Halide

Teşekkürler Saygılar …
Bende kalp hastası biriyim onun için doktorum bana Ator 40 mg yazdı … İçtikten sonra kendimi çok kötü hissediyorum bırakmayı düşünüyorum…inşaAllah bi sorun çıkmaz…

4

Yanıtla

Meral akın

4 yıl önce

Ldl yüksekti doktorum Livercol 40 mg ilaca başlattı. Diyabet hastasıyım , tokluk şekerim en fazla 300 olurdu. Bu ilaçtan sonra 597 yi gördüm. 1 haftadan fazladır kolesterol ilacını bıraktım şekerim normal seviyede.

2

Yanıtla

İbrahim DEMİRTAŞ

4 yıl önce

Hocam ben aile hekimliğinde kan ölçümü yaptırdım kollestrol çok yüksek olduğu için doktorum kullanmak lazım dedi bana lipitor 10mg.30 tb. verdi ben bu ilacı kullandım bogazdan yukarı yanma ve çok kuvvetli baş ağrısı yaşadım bu ağrı ve yanma akşamları oluyor ve hemen geçiyordu ilaç bitti şimdi bu boğaz iman tahtasından… Devamını oku »

0

Yanıtla

Sebahattin Durak

5 yıl önce

Statinlerin faydalarından dolayı vazgeçilemeyeceğine ikna oldum.Ancak,muhtemel yan etkilerine karşın kullanılabilecek,tedaviye ve genel sağlığımıza zarar vermeyecek ürünler var mıdır? Yorgunluk hali, cinsel güçsüzlük,kramp oluşumlarına karşı sıkıntılar için statinleri ya terketme ya da yan etkilerini tamir edecek ürünler arayışındayım. Yani tedaviye,genel sağlığa zarar vermeyecek statinlerin yan etkilerine karşı destekleyici ürünler tavsiye edilebilir… Devamını oku »

0

Yanıtla

rıfkı uygan

5 yıl önce

bilgiler mükemmel,ikna edici..!
teşekkürler ,15 yıl önce kalp ameliyatı geçirmiş ve düzenli ilaç alan bir hasta olarak oldukça faydalandım,aydınlandım ve bilgi tazeleyip pekiştirdim…esen kalın…

0

Yanıtla

gulfer

5 yıl önce

kolestrol ilaci kullanmami istedi doktor ama kaslarimda cok sertlesme ve hassasiyet ve agri hissetim devam etmelimiyim yoksa birakmalimiyim,

-3

Yanıtla

Cem

7 yıl önce

Hocam saygilar, elleriniz dert gormesin. Allah kimseyi sagligindan etmesin.

3

Yanıtla

Tüm Yorumları Gör