Kolajen nedir? Faydaları nelerdir? Hangi gıdalarda bulunur?

30 Ağustos 2018 | 24 Mayıs 2022 | Kategori: Beslenme ve Diyet, Sağlık Sözlüğü Print

569 Paylaşım

Kolajen, insanların dokularında bulunan, fibroblastlar ve hücreler tarafından oluşturulan bir protein türüdür. Temel görevi bağ dokusunu güçlendirmek ve vücudumuzun bütünlüğünü korumaktır. Cilde esneklik ve sıkılık kazandırmak, eklem, tendon ve organlarımızı bir arada tutmak, diğer görevleridir. Yaşlanmayla birlikte artan kolajen kaybı, eklem rahatsızlıklarına, bacak ve kalçalarda yoğunlaşan selülitlere ve cilt kırışıklıklarına neden olur. Kolajen içerikli besinlerin ve kolajen takviyelerin tüketimi, sigaranın bırakılması ve kolajen içeren nemlendiricilerin kullanımı ile cildin aşırı kolajen kaybetmesi önlenebilir.

İçindekiler

Kolajen nedir?

Kollajen, vücudumuzda bol miktarda bulunan bir protein çeşididir. Bu protein lifi, vücudumuzda yer alan tüm proteinin yaklaşık üçte birini oluşturur. Kemik, kas, kıkırdak, deri, tendon, kan damarları ve sindirim sisteminde bulunur. Ölü cilt hücrelerini yenileyerek, cildimizin elastikiyetini arttırır ve gergin kalmasını sağlar. Vücudun bir arada kalmasına yardımcı olan bir yapıştırıcı olarak, eklem ve tendonları birbirine bağlar. (1)

Bağ ve bağ dokularını oluşturan kolajen, koruyucu bir bariyer görevi üstlenerek, cildimizi toksinlerden ve diğer zararlı etkenlerden korur. Temel yapıtaşı, fibroblast olarak isimlendirilen bağ dokusu hücreleridir. Saçlarımızın ve tırnaklarımızın da temel bileşeni olarak, tırnak ve saç sağlığımız üzerinde de doğrudan etkilidir.

Osteoporoz (kemik erimesi) nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Kolajen ne işe yarar?

Vücut bağ dokusunun %80 gibi büyük bir bölümünü oluşturan kolajenin temel görevi, elastinlikle birlikte cilde güç, esneklik ve sağlamlık vererek, cilt yapısını oluşturan bir ağ oluşturmaktır. Bir diğer deyişle vücudumuzda kolajen olmadan vücut parçalarımız bir arada kalamaz. Kollajen; bir yapı bloğu olarak, kemik ve kasları bir arada tutar, vücudumuzdaki organları korur ve cilt elastikiyetini arttırır. (2)

Ancak, 25’li yaşlardan sonra vücudumuzda kolajenin üretimi yavaşlar. 35’li yaşlardan sonra bu yavaşlama daha da hızlanarak, etkilerini daha çok hissettirmeye başlar. Cildimizdeki kolajen miktarı azalmaya başladığında ise cilt elastikiyetini ve sıkılığını kaybetmeye başlar. Sonuç olarak, yaşımız ilerledikçe cildimizde sarkmalar, kırışıklıklar hatta eklem ağrılarıyla karşılaşmamız da kaçınılmaz bir hale gelir.

Kolajen özellikle cilt sağlığı için çok önemlidir

Kolajen çeşitleri

İnsan vücudunda bilinen en az 16 kollajen çeşidi bulunur. Bununla birlikte vücudumuzdaki toplam kolajenin %80-90 gibi büyük bir bölümü tip 1, 2, 3, 5 ve 10’dan oluşur. Kolajen çeşitlerini aşağıdaki şekilde sınıflandırabiliriz:

Tip 1: Tüm kolajen çeşitleri arasında insan vücudunda en fazla miktarda bulunanıdır. Cilde gerginlik ve elastikiyete verir, kemikleri destekler ve dokuları bir arada tutar.
Tip2: Bağ dokularda kıkırdak yapımına katkıda bulunarak, eklem sağlığımızı gözetir.
Tip3: Kalp kan damarlarını ve kan dokusunu oluşturma, cilde esneklik ve sıkılık kazandırma gibi pek çok görevi vardır.
Tip4: Sindirim ve solunum organlarımızın yüzeylerini oluşturan tip 4 kolajen, kas, yağ ve organları çevreleyen bazal laminanın oluşumunda önemli bir rol oynar.
Tip5: Plasentadaki doku ve hücre yüzeyinin oluşumundan sorumludur. Hamilelikte rahim içerisinde bebeğe oksijen ve besin sağlamak için gelişen organın yüzeyini yapar. Aynı zamanda atıkları da temizler.
Tip10: Eklem kıkırdaklarının yanısıra yeni kemiklerin oluşumunda da görev alır. Kemik kırıklarını iyileştirir ve sinovyal eklemleri onarır. (3)

Kolajenin faydaları

Cilt sağlığının yanı sıra saç sağlığını da gözeten kolajenin göz ve eklem sağlığımıza da pek çok katkısı bulunur. En önemli faydalarını ise aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

Selülitleri azaltır

Yaşlanmanın kaçınılmaz sonuçlarından bir diğeri olan selülit oluşumunu da önleyerek, deri dokusunda iyileşme sağlar. Bağ dokusunu sıkılaştırarak, özellikle kadınlarda kalça ve bacaklarda kötü bir görünüme neden olan selülitleri hafifletir.

Selülit nedir, nasıl geçer? Selülitin nedenleri ve doğal tedavisi

Sindirim sistemi sağlığını gözetir

Bağırsaklarımızın bağ dokusu olarak, sindirim sisteminin koruyucu tabakasını destekler ve güçlendirir. Kolajen takviyelerinin kullanımı ile bağırsak sağlığı gözetilebileceği gibi gastrointensinal hastalıklarla mücadele edilebilir.

Tırnak, saç ve dişleri Güçlendirir

Tırnakların, saçların ve dişlerin yapı taşıdır. Saç dökülmesini önler ve tırnakları güçlendirir. Diş sağlığını da doğrudan ilgilendirerek, kişide diş etiçekilmesi, diş eti kanamaları gibi sorunlarının görülme riskini düşürür.

Karaciğer sağlığını korur

Kan akışını iyileştirir ve vücudu zararlı toksinlerden arındırır, aynı zamanda kalp sağlığını da gözetir. Zengin bir kolajen kaynağı olan haşlanmış kemik suyu tüketimi, karaciğeri temizlemenin en kolay yöntemlerinden biridir. 3 günlük bir kemik suyu detoksu sayesinde karaciğer sağlığında olumlu gelişmeler elde edilebilir.

Sızıntılı gut ve bağırsak hastalıklarını tedavi eder

Proteinlerin parçalanmasına yardımcı olur, bağırsaklardaki hasar görmüş hücre duvarını yeniler. Bağırsak astarını da rahatlatıcı bir etkiye sahiptir. İnflamatuar bağırsak hastalıklarının tedavisinde yararlanılan kolajen serum konsantrasyonu ile asit reflü, ülseratif kolit, Crohn hastalığı gibi pek çok mide sorununun semptomları hafifletilebilir.

Crohn Hastalığı nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Kalp sağlığını korur

Kolajende yer alan amino asit prolin, arterlerdeki yağ birikimini en aza indirger. Eklem ve arterlerdeki dokuyu onararak, kan basıncının kontrol edilmesine katkıda bulunur. Atardamarlarda tehlikeli plak oluşumunu önler ve arterlerin genişlemesini, kan damarlarında dolaşımın hızlanmasını sağlar.

Kollajenin cilde faydaları

Yaşlanma belirtilerini hafifleterek, kişinin daha genç görünmesine yardımcı olur. Ciltte yeterli miktarda bulunduğunda, kişinin daha parlak ve canlı bir cilde sahip olmasını sağlar. Yaşlanmayla birlikte ciltte görülen kırışıklıklar, deri gevşemeleri ve cilt kurulukları, kolajen takviyesiile ciddi oranda önlenebilir. (5)

Kolajenin kaslara faydaları

Kas inşasına ve yağ yakımına öncülük eder. Kolajenin bileşenlerinde kreatin sentezinden sorumlu olan bir miktar glisin bulunur. Kas kütlesinin oldukça önemli bir bileşenidir, kas inşasının yanı sıra yağ yakımını da hızlandırır. Kas kitle kaybı olarak bilinen sarkopeni tedavisinde hastalara verilen kolajen takviyesi kasları güçlendirir.

Sarkopeni nedir? Kas erimesi neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Kolajenin gözlere faydaları

Kornea sağlığını direk olarak etkiler ve göz sağlığını korur. Kişinin kornea kaynaklı pek çok göz problemine yakalanma olasılığını azaltır.

Kolajenin saçlara faydaları

Öncelikle daha sağlam ve güçlü saç köklerinin çıkmasını sağlayarak, gür ve hacimli saçlara sahip olabilmenize aracılık eder. Aynı zamanda saç dökülmesi, saç incelmesi problemlerinizi de tedavi edicidir.

Saç dökülmesi neden olur, nasıl önlenir? En etkili tedavi yöntemleri

Kolajenin eklemlere faydaları

Yaşın ilerlemesine bağlı olarak vücudumuzdaki kıkırdağın zayıflaması, eklemlerde sertleşme ve iltihaplanmalara yol açar. Kolajen takviyeleri ve kolajen açısından zengin besin tüketimi ile eklemlerdeki bu ağrılar ve iltihaplanmalar azaltılabilir. Eklem ağrılarının yanı sıra artrit semptomlarının hafifletilmesine de yardımcı olur.

Hassas eklemlerdeki şişkinliklerin ve eklem incinmelerin tedavisi için doktorlar, hastalara daha çok tavuk boyunlarından imal edilmiş olan tip 2 kolajen takviyeleri reçete ederler.

Kolajenin kemiklere faydaları

Kemikleri güçlendirerek, kemik sağlığına katkıda bulunur. Kolajen takviyeleri ve kolajen içeren besinleri tüketmek vücudumuzdaki kemik yoğunluğunu ve güçlülüğünü arttırır. Ayrıca kemik erimesini engeller. (6)

Kemik kırığı nasıl hızlı iyileşir? Kırık tedavisinde yeni yöntemler

Kolajen eksikliği

Kollajen kaybının asıl nedeni ‘yaşlanma’ olmakla birlikte bu süreç farklı etmenlere bağlı olarak hızlanabilir. Kolajen kaybına yol açan en önemli faktörler şunlardır:

Uzun süre güneş ışığına maruz kalma
Strese bağlı olarak vücut tarafından salgılanan kortizol miktarında artış
Yanlış ve zayıf beslenme alışkanlığı
Toksinlere maruz kalmak (çevre kirliliği vb.)
Kronik iltihaplanma
Uyku düzensizliği ve yeterince uyumama
Vücudumuzdaki serbest radikallerin miktarındaki artış
Glikasyon (şeker ve rafine edilmiş ürün tüketimi)
Sigara
Menapoz
Vücutta vitamin ve minerallerin emilimini zorlaştıran birtakım tedaviler

Kimler kolajen takviyesi almalı?

Besin takviyeleri, içecekler ve cilt bakım ürünleri şeklinde farklılık gösteren takviyeler, 25’li yaşını geçmiş kadın ve erkekler tarafından kullanılabilir. Özellikle cildinizde ince kırışıklıklar ya da çizgiler belirlemeye başladıysa, saçlarınızda dökülme, tırnaklarınızda kırılma ile sık sık karşılaşıyorsanız, daha genç ve canlı bir cilde sahip olmak istiyorsanız, eklem ağrılarından şikayetçiyseniz; takviye ürünler kullanmaya başlayabilirsiniz.

Kolajen şurubu, takviyesi

Etkili bir takviye ürün olan kolajen şurubu, likopen, vitamin C, kuersetin vb. maddeler açısından oldukça zengindir. Daha çok yoğun iskelet hareketi gerektiren sporlarla ilgilenen sporcular tarafından kullanılır. Oral yollarla alınan bu şurup, etkilerini kısa bir sürede göstermeye başlar. Bu gıda takviyesinin hamileler, emziren anneler ve diyabet hastaları tarafından mutlaka doktor kontrolünde kullanılması gerekir. (7)

Sıcak içeceklere ve unlu mamullere eklenebilen kolajen tozu ve cilt bakımında kullanılan kolajen içerikli nemlendiriciler, en çok tercih edilen diğer takviye ürünlerdir.

Kolajen içeren vitaminler

C ve A vitaminlerinde yüksek oranda bulunur. Bol miktarda A vitamini ve C vitamini içeren besinlerin tüketimi ile ciltteki ve vücuttaki kolajen miktarı arttırılabilir.

Vitamin takviyeleri ne zaman kullanılmalı? Fayda ve zararları nedir?

Cilde kolajen takviyesi

Kollajen içeren malzemelerden hazırlanan doğal bir cilt maskesi ile cildinizi yaşlanmanın etkilerine karşı koruyabilirsiniz. Dilerseniz, kolajen içerikli nemlendirici kremler kullanarak da cildinizdeki kırışıklık ve ince çizgilerle savaşabilirsiniz.

Kolajen nasıl elde edilir?

Vücudumuza kolajen kazandırabilmemizin birden çok yöntemi bulunur. Kolajen içerikli cilt bakım malzemelerinin kullanımı, kolajen açısından zengin gıda ve besinlerin düzenli tüketimi, şurup, toz şeklinde beslenme takviyeleri; başvurabileceğiniz en kolay yöntemlerdir. Kemikli et suyunda ve jelatinde de yüksek oranda kolajen mevcuttur.

Kolajen nasıl kullanılmalı?

Kollajenin pişirilmiş bir formu olan pudra jelatini çorbalarınıza, et yemeklerinize ilave ederek kullanabilirsiniz. Balık, tavuk, inek ve sığır etine beslenme programınızda sık sık yer vererek de vücudunuzun ve cildinizin kolajen kaybını ciddi oranda giderebilirsiniz. Kapsül, tablet formunda olan takviyeleri kullanmadan önce mutlaka bir doktora danışmayı unutmamalısınız. Aksi halde istenmeyen bazı yan etkilere maruz kalabilirsiniz.(8)

Evde kolajen nasıl hazırlanır?

Cildinizin daha genç ve güzel görünmesi adına evinizde yer alan bazı malzemeleri kullanarak, etkili bir cilt maskesi hazırlayabilirsiniz. Cildinize belirli aralıklarla kolajenden zengin olan yumurta ve salatalık, avokado ve havuç gibi cilt maskelerinden birini uygulayarak, cildinizi güçlendirebilirsiniz.

Avokado nedir, nasıl yenir? Avakadonun faydaları nelerdir?

Oldukça etkili olan yumurta maskesini hazırlamak için öncelikle yumurtanın beyaz kısmını köpürene kadar bir mikserle çırpın. Ardından maskeyi göz ve dudaklarınız dışında tüm cildinize sürün. 30 dakika bekleyin ve cildinizi bol ılık suyla durulayın. Haftada bir iki kez bu maskeyi cildinize uyguladığınızda daha ışıltılı bir görünüm elde edebilirsiniz.

Kolajen takviyelerinin yan etkileri ve zararları

Deri döküntüsü
Mide bulantısı, kusma, solumada güçlük çekme
Kabızlık
Kas ağrıları
Kalp ritim bozukluğu
Hiperkalsemi (kanda yüksek kalsiyum)
Ağızda kötü koku
Aşırı duyarlılık reaksiyonları
Yorgunluk hissi

Bu yan etkiler daha çok takviye ürünlerde yer alan etkin maddelere karşı hassasiyeti bulunan ya da doz aşımına kaçan kişilerde görülür. Özellikle sizde otoimmün bir bozukluk mevcutsa takviye ürün kullanımından kaçınmalısınız. Yukarıdaki yan etkilerden biri ya da birkaçıyla karşılaşmanız durumunda acilen doktorunuza görünmelisiniz.

Lifli besinlerin sağlığa faydaları ve en çok lif içeren gıdalar

Kolajen hangi gıdalarda bulunur?

Omega 3 yağ asitleri açısından zengin besinler, bol miktarda sülfür içeren besinler, C ve A vitamini içeren besinler, soya ve soya ürünleri ve et bol miktarda kollajen içeren temel besinlerdir. Kolajen açısından zengin olan besinleri aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

Sığır ve inek eti, tavuk, geyik, keçi ve öküz eti; özellikle hayvanın kemikleri, derisi ve sakatat bölgesinde bolca kolajen bulunur
Kollajenin toz formu olarak bilinen jelatin, kalorisi düşük bir türüdür
Portakal, mandalina, greyfurt, kivi ve ananas gibi C vitamini içeren meyveler

Ananasın faydaları nelerdir? Ananas diyeti ve detoksu

Yeşil ve siyah zeytin, kereviz, soğan, sarımsak gibi sülfür içeren gıdalar
Kırmızı meyveler ve kırmızıbiber, elma, çilek, kiraz gibi likopen içeren meyveler
Özellikle balık pullarında, somon ve orkinozda bulunan Omega 3 yağ asitleri
Havuç, balkabağı gibi turuncu sebzeler, domates, lahana, pancar, ıspanak ve patlıcan
Kemik suyu ve ve paça çorbası tam anlamıyla bir kolajen kaynağıdır.

Omega 3 nedir, ne işe yarar? Faydaları nelerdir, hangi gıdalarda bulunur?

Kemik suyu nasıl yapılır?

Aldığınız ilikli kemikleri büyükçe bir tencereye koyun. Üzerini iki parmak geçecek miktarda su ekleyin ve kaynatın. Dilerseniz lezzet katması için suya soğan ve dilediğiniz baharatlardan ekleyebilirsiniz. İlikler kemiğin içinden çıkmaya başladığında altını kapatın ve süzün. Eğer kemik suyunu bulyon olarak kullanmak istiyorsanız buz kalıplarına doldurup buzluğa atabilir ve küçük kavanozlara koyarak dondurarak saklayabilirsiniz.

Kemik suyu çorbası bolca Kolajen içerir

Paça Çorbası Tarifi

Malzemeleri:

4 adet kuzu paçası
1 yumurta
2 çorba kaşığı un
1 su bardağı yoğurt
2 diş sarımsak
Tuz
Pul biber ve yağ

Yapılışı: Paçaları iyice temizleyin. Pişirmeden önce güzelce yıkayın. Tencereye koyun ve üzerine yeterli miktarda su ekleyin. (3 lt. kadar) 2,5 saat kadar haşlayın. Bu sürenin sonunda eğre et kemikten ayrılıyorsa pişmiş demektir. Daha sonra suyunu başka bir tencereye süzün. Kalan su yeterli gelmezse üzerine su ekleyerek tamamlayabilirsiniz. Bu arada eti kemikten ayırın.

Paça Çorbası en iyi kolajen kaynağıdır

Çorbanın terbiyesini yapmak için; sarımsakları ezin. Yoğurt, un, yumurta ve tuzu da ekleyip çırpın. Bu karışımı çorbanın suyuyla iyice karıştırıp tencereyi tekrar ateşe koyun. Orta ateşte karıştırarak biraz kaynatın ve içine kemiklerinden ayırdığınız paça etini ekleyin. Biraz daha ısıtın ve dilerseniz biberli yağ ile servis edin.

Kaynaklar ve Referanslar:

1- How Collagen effect Your Body,2- What Is Collagen?3- Collagen Type II

YAZIYI PAYLAŞ

Paylaş

Tweetle