Koenzim Q10, vücudun doğal olarak ürettiği, vitamin benzeri faydalı bir bileşiktir. Hücrelerin büyümesi, hasardan korunması ve enerji üretiminde kullanılır. Ancak yaşlandıkça üretimi azaldığı için ek takviye olarak alınması önerilmektedir. Antioksidan olarak ta işlev görür ve bağışıklık sistemini korur. Ayrıca cilt hasarına, beyin ve akciğer hastalıklarına yol açan oksidatif stresi azaltır. Kalp hastalıkları, kanser, diyabet, Alzheimer ve hipertansiyon, gibi birçok hastalığı gelişmesini önler. Gıdalardan veya takviye hap olarak alınabilir. Kırmızı et, karaciğer, yumurta, balık, baklagiller, ıspanak, çilek zengin Koenzim Q10 kaynaklarıdır.
İçindekiler
Koenzim Q10, (CoQ10) sağlıklı için çok faydalı vitamin benzeri bir bileşiktir. CoQ10, ubikinol, ubikinon, vitamin Q olarak da bilinir. Vücuttaki her hücrede doğal olarak bulur. Hücrelerin mitokondrilerinde depolanan bir antioksidandır. Enerji dönüşümü, hücresel solunum ve ATP üretimi için gereklidir. (1)
Hücreler büyümek, sağlıklı kalabilmek ve serbest radikallere karşı korunmak için CoQ10 kullanırlar. Karaciğerde sentezlenebilir, çeşitli gıdalardan emilebilir. Kandaki düşük seviyeleri kanser, kalp ve beyin hastalıkları gibi tıbbi durumlarla ilişkilendirilir.
Enzim, hücrelerde kimyasal reaksiyonları hızlandırmak için katalizör olarak işlev gören bir proteindir. Koenzim, enzimin etkisini artırarak işini yapmasına yardımcı olan bir kofaktördür. Reaksiyonların hızını ayarlamaya, besinlerin enerjiye çevrilmesine yardım eder. (2)
Birincil işlevi hücrelerin enerji merkezleri olarak çalışan mitokondrilerde enerji üretimine katkı sağlamaktır; enerji transferinde rol alan adenozin trifosfat (ATP) yapımını destekler. Diğer önemli rolü bir antioksidan olarak hücreleri oksidatif hasardan korumak, yaşlanmayı geciktirmektir; serbest radikal oluşumunu, protein ve DNA hasarını önler.
Anti aging nedir, nasıl yapılır? Cilt sağlığına ve yaşlanmaya etkileri
Vücudun doğal CoQ10 üretimi yaşa ve hastalıklara bağlı olarak azalır. 40 yaş üstü kişilerde, kalp yetmezliği olanlarda, kolesterol ilacı (statinler) kullananlarda, diyabet, kanser, Alzheimer ve Parkinson hastalarında, HIV gibi bağışıklık sistemi hastalıklarında CoQ10 miktarı azalır. Bu koşullara sahip kişilere doktor kontrolünde doz ayarlaması yapılarak takviye kullanmaları önerilir.
Koenzim Q10 eksikliğinde birçok organda bozulmalar gelişir; hücre yaşlanması ve ölümü hızlanır. C vitamini ve B vitamini, folik asit, selenyum, çinko gibi birçok mineral ve faktörle birlikte vücudun antioksidan savunmasını güçlendirerek yaşlanma sürecinde ortaya çıkabilecek hastalıkları azaltır. (4)
Folik asit nedir? Folat vitaminin faydaları ve gebelikte kullanımı
CoQ10 seviyelerinin zamanla azalması yaşlanmaya ve kronik hastalıkların gelişimine neden olur. CoQ10 hücresel enerjinin önemli bir kısmını üreten mitokondrilerde ATP üretimine katkı yaparak hücrelerin genç kalmasına yardımcı olur. Oksidatif stresi önleyerek yaşlanma sırasında hücre aktivitesini geliştirir. (5)
Cildimiz hücresel hasar, UV ışınları gibi zararlı etkilere geniş ölçüde maruz kalır. Zamanla nemi azalır, katmanlar incelmeye ve sarkmaya başlar. Aynı zamanda düşük CoQ10 seviyeleri cilt kanseri gelişme riskini arttırır. Doğrudan cilde uygulanan Koenzim Q10 kremler veya takviyele, antioksidan korumayı arttırarak cildi nemlendirir. Güneş hasarını, kırışıklıkları, cilt yaşlanmasını ve kanser oluşumunu azaltmaya yardımcı olur.(6)
Kalp yetmezliği genellikle koroner arter hastalığı veya yüksek tansiyon gibi kalp rahatsızlıklarının sonucudur. Bu koşullar oksidatif hasarın artmasına ve damarların iltihaplanmasına yol açabilir. (7) Koenzim Q10 radikalleri baskılayarak enerji üretimini, egzersiz kapasitesini, kalp fonksiyonlarını artırır. Ayrıca iltihaplanmayı azaltır, damarları genişleterek kalp krizi riskini azaltır. (8)
Diyabet insülinin eksikliği veya etkin kullanılamaması sonucu gelişen bir kronik hastalıktır. Sağlıksız beslenme, stres gibi dış faktörler oluşuma katkıda bulunur. CoQ10 insülin duyarlılığının artmasına, kan şekerinin düzenlenmesine yardımcı olabilir. Yağ parçalanmasını uyararak obeziteye veya diyabete yol açabilecek yağ hücrelerinin birikimini azaltır. Metabolik sendrom ve tip 2 diyabet tedavisine katkı yapar. (9)
Kolesterolü düşürmek için alınan statinler Koenzim Q10 üretimini azaltarak kas ağrıları, yorgunluk gibi yan etkilere neden olabilir. Takviyeler enerji üretimini artırarak yan etkileri azaltabilir. Yaşlılarda buna bağlı gelişen kırılganlık ve sarkopeni ilerlemesini yavaşlatabilir; HDL (iyi) kolesterol seviyelerini arttırırken kandaki toplam kolesterol, LDL (kötü) kolesterol, trigliserit ve glikozu önemli ölçüde azaltabilir. (10)
Kolesterolüm yüksek mi, değil mi? Risk altında olup olmadığımı nasıl anlarım?
Beyin yüksek miktarda yağ asidi içerir, oksijen ihtiyacı fazladır, hasarlara karşı duyarlıdır. Beyin hücrelerinin enerji merkezleri olan mitokondriler zamanla tembelleşir ve sayıları azalır. Bu durum hafızayı, bilişsel yetenekleri, fiziksel işlevleri etkileyen zararlı bileşiklerin seviyesini arttırır.(11) CoQ10, enerji üretimini destekleyerek fonksiyon kaybını önler; antioksidan etkisiyle oksidatif hasarı engelleyerek bunama, Huntington, Alzheimer ve Parkinson hastalıklarının ilerlemesini yavaşlatır.(12)
Yüksek tansiyon tedavisinde kullanılan bazı antihipertansif ilaçların depresyon, kalp ve böbrek fonksiyon bozukluğu gibi olumsuz etkileri olabilir. Araştırmalar Koenzim Q10’nun hipertansiyonu olan hastalarda, büyük ve küçük tansiyon denilen, sistolik ve diastolik kan basınçlarını düşürdüğünü, çoklu ilaç alma ihtiyacını azaltabileceğini göstermektedir.(13)
Kronik enflamasyon (iltihap) ve oksidatif stres; kardiyovasküler hastalıklar, fibromiyalji, multipl skleroz, diyabet, obezite, böbrek yetmezliği, romatoid artrit, kanser ve periodontal hastalıklarla ilişkilidir. CoQ10 enflamasyonu etkin bir şekilde baskılayan endojen bir antioksidan işlevi görerek daha hızlı iyileşme ve doku onarımı sağlar.
İltihap neden olur? Belirtileri, tedavisi ve kurutan diyetler
Erkek kısırlığı oksidatif stresle ilişkilendirilir ve seminal sıvıdaki CoQ10 seviyeleri sağlıklı spermlerin önemli biyobelirteçleri olarak kabul edilir. Kısırlık tedavisinde antioksidan korumayı artırarak sperm kalitesini geliştirir, yoğunluğunu, aktivitesini ve yapısını iyileştirir. Aynı şekilde kadınlarda yumurta kalitesini arttırır.
Akciğerler oksijenle en fazla temasta bulunan organlardır, bu onları oksidatif strese karşı hassas hale getirir. Artan oksidatif hasar, düşük Koenzim Q10 seviyeler, zayıf antioksidan koruma; astım ve KOAH gibi akciğer hastalıklarına yol açabilir. Takviyeler oksidatif hasarı ve iltihabı azaltabilir.
Artan oksidatif stres hücre hasarına neden olarak yapısını ve fonksiyonlarını bozar. Vücut bu hasarla mücadele edemezse; hücrelerin büyüme ve çoğalmasını kontrol eden DNA’da oluşan hasar nedeniyle kanser riski artabilir. Kanser hastalarının Koenzim Q10 seviyeleri sağlıklı bireylere kıyasla daha düşüktür. CoQ10’in antioksidan aktivitesi ile bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser gelişimini engeller. (14)
Araştırmalar, kolon kanserini önlemeye yardımcı olduğunu, melanomun nüksünü azalttığını, meme kanserinde tümöri gelişimini ve metastazları engellediğini göstermektedir. Ancak FDA, kanser için bir tedavi olarak CoQ10’i henüz onaylamamıştır.
CoQ10 hayvansal ve bitkisel gıdalarda farklı oranlarda bulunmaktadır. En yüksek içerik sakatatlarda, bitkisel yağlarda, kırmızı et ve yumurtadadır.
CoQ10 jel kapsül, kabuklu kapsül, oral sprey, tablet gibi çeşitli formlarda mevcuttur. Oral yolla alınabildiği gibi damar içine enjeksiyonla da verilebilir. Yağ veya yağ içeren gıdalarla alındığında daha iyi emilir. Kahvaltıdan sonra tok karnına almak en iyisidir. Faydalarını görmek için sürekli kullanımı önerilir.(15)
Gıdalardan alınan günlük miktarın 10mg civarında olduğu düşünülmektedir; bu miktar eksiklik yaşayanlarda seviyeleri arttırmak için yeterli olmayabilir. Standart doz günde 100-200mg arasındadır ancak önerilen doz kişiye göre değişebilir. Güvenlik açısından en yüksek doz, kontrollü insan denemelerine göre günlük 1200mg’dır.(16)
Biotin (H Vitamini) nedir? Ne işe yarar? Faydaları nelerdir?
Takviyelerin fiyat aralığı, farklı markaların fiyat politikasına ve tablet içeriklerine göre 50-350TL arasında değişmektedir.
Koenzim Q10 bir gıda takviyesidir, ilaç değildir. Hem 30-60-100-200mg gibi çeşitli dozlarda tek besin takviyesi olarak, hem de multivitamin-mineral (MVM) ve omega 3 takviyelerinin içeriklerinde bulunur. Reçetesiz olarak temin edilebilir ancak bir sağlık uzmanına danışmak en doğrusudur.
İki farklı formda bulunur ve tamamen farklı işlevleri vardır:
B12 vitamini nedir? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği
Her kapsülde 30-60-100-200mg doz seçenekleriyle CoQ10 içeren takviye edici gıdadır. Cam şişelerde bitkisel kapsül veya softjel olarak mevcuttur. İçeriğinde buğday, şeker, tuz, nişasta, maya, glüten, mısır, soya ve süt ürünleri bulunmamaktadır. Sentetik renklendirici, tatlandırıcı, koruyucu içermemektedir; hassasiyeti olanların kullanımına uygundur.
Cilt yaşlandıkça incelip sarkmaya, kırışmaya, kurumaya başlar, lekeler oluşur. Bunun nedeni kolajen, elastinin ve onları aktifleştiren Koenzim Q10’un zamanla azalması; hücrelerin yaşlandıkça daha az enerji üretmesidir. CoQ10 miktarı arttıkça enerji üretimi artar, yaşlanma yavaşlar. CoQ10 içeren yaşlanma karşıtı kremler cildin dış tabakalarına nüfuz ederek etkili şekilde besler.(17)
Cilt yüzeyindeki lipitlerde antioksidan etkisiyle UV ışınlarından korur, iyileşme sürecini hızlandırır, kırışıklıkları önler, nem kapasitesini arttırarak pürüzsüz ve sağlıklı görünmesini sağlar. Etkisinin fark edilebilmesi için her gün düzenli olarak kullanılması gerekmektedir. Temizlenmiş cilde nazikçe masaj yaparak uygulamalısınız.
K vitamini neye yarar? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği
YAZIYI PAYLAŞ
YORUMUNUZ VAR MI?