Kahvaltı yapmak, bilişsel yetenekleri artırıyor, obezite riskini azaltıyor!

Yazan Hatice Pala Kaya

Kategori: Beslenme ve Diyet, Çocuk Sağlığı, Sağlıklı Yaşam Print

Paylaş

Tweetle

Paylaş

2K Paylaşım

Düzenli kahvaltı yapmanın özellikle çocuklar ve gençlerin sağlığı için önemli yararları bulunduğunu söyleyen Diyetisyen İzan Işık, kahvaltı yapmanın bilişsel yetileri arttırdığını ve okul başarısını olumlu etkilediğini belirtti. Düzenli ve sağlıklı kahvaltının yetişkinlikteki obezite riskini azalttığını dile getiren Dyt. İzan Işık, “Kahvaltı öğününü atlayan veya yeterli ve dengeli bir kahvaltı öğünü tüketmeyen çocuk ve adölesanlarda ilerleyen yıllarda obezite görülme oranı daha fazla” dedi.

Ankara’da MAT-Fen Eğitim Kurumunda eğitim gören lise öğrencilere kahvaltı ve beslenmenin önemine yönelik eğitim veren Dyt. Işık, öğrencilere örnek sağlıklı bir kahvaltı da sunuldu. Eğitim öncesi ve sonrasında öğrencilerin kahvaltıya yönelik tutumlarının ölçüldüğü kısa bir anket yapıldı. Anket sonucunda kahvaltı yapacağını belirten öğrencilerin oranında yükselme görüldü.

Düzenli kahvaltı diğer öğünleri de düzenler

Gençlerin kahvaltı öğününü atlama gerekçelerinden birinin “kilo almamak” olduğunu vurgulayan Dyt. İzan Işık, bunun doğru bir yaklaşım olmadığının altını çizdi. Kahvaltının düzenli olarak yapılmasının, günün diğer öğünlerini de düzenlemeye katkı verdiğinin önemine değinen Dyt. Işık, kahvaltısını atlayan ya da düzenli yapmayan çocuk ve adölesanların günün geri kalanında daha fazla besin ve özellikle yüksek enerjili ve yağ içeren besinleri tüketmeye eğilimli hale geldiklerini anlattı.

Dyt. Işık, “Kahvaltı öğününü atlayan veya yeterli ve dengeli bir kahvaltı öğünü tüketmeyen çocuk ve adölesanlarda ilerleyen yıllarda obezite görülme oranı daha fazladır. Ayrıca bu durum total kolesterol, LDL kolesterol ve insülin düzeylerinin yüksekliği ile ilişkili bulunarak, bireylerin yetişkinlik döneminde tip 2 diyabet, kalp damar hastalıkları, hipertansiyon, metabolik sendrom ve osteoporoz risklerinin daha yüksek olduğu bildirilmiştir. Özetle düzenli kahvaltı yapmak; enerji seviyelerini destekler, metabolizmayı iyileştirir, lif ve kalsiyum alımını artırır, günün ilerleyen saatlerinde yüksek enerjili besinleri tüketme oranını azaltır, kan şekeri seviyesini dengeler, hafıza ve konsantrasyonu geliştirir” diye konuştu.

Kahvaltı yapmak okul başarısını olumlu yönde etkiliyor

Kahvaltının gece açlığında düşen kan glukozunun dengelenmesini sağladığını da hatırlatan Dyt. İzan Işık, şu bilgileri verdi: “Kahvaltı öğünü gece boyu süren açlığın sonunda vücut için ilk enerji kaynağıdır. Gece açlığında düşen kan glukozunun dengelenmesini sağlayan kahvaltı, bilişsel ve fiziksel performansın devamı için önemlidir. Kahvaltı, glikojen (enerji) depolarını doldurur ve metabolizmayı çalışmaya başlatır.”

Zerdeçal / Curcumin nedir? Hangi sağlık sorunlarında kullanılabilir?

Kahvaltı yapan öğrencilerin, matematik problemleri çözme becerisini, okuma ve dinleme esnasında daha iyi anlamayı sağladığını, hafızayı geliştirdiğini, derslerde konsantrasyonu sağladığına işaret eden Dyt. Işık, bunun yanında derslere geç kalmayı önleme ve devamsızlığı azaltmaya da yaradığının altını çizdi. Kahvaltının duygu durumuna da etkisi olduğunu belirten Dyt. İzan Işık, “Kahvaltı ile duygu durumları arasında da bir ilişki bulunmaktadır. Düzenli kahvaltı yapan çocuk ve adölesanlar yaşama daha pozitif bakmakta, daha az negatif duyguya sahip olmaktadırlar” diye konuştu.

Gelecekte sağlıklı olmaları için çocuk beslenme eğitimi verilmeli

6-12 ve 12-18 yaş dönemi bireylerin kahvaltı ve sağlıklı beslenme konusunda doğru alışkanlıkları edinmesinin önemli olduğunu vurgulayan Dyt. İzan Işık, şunları kaydetti: “Bu dönemler fizyolojik, psikolojik ve sosyal gelişimin hızlı olduğu, yaşam boyu devam edebilecek davranışların büyük ölçüde oluştuğu, bilgi almaya ve alışkanlık kazanmaya en uygun oldukları ve yetişkinlik hastalıklarının gelişimi açısından ise en riskli dönemlerdir.

Çocuklarda ve adölesanlarda (12-18 yaş) kahvaltı öğününün atlanması oldukça yaygın görülüyor. Kahvaltı öğününü atlayan adölesanlar arasında, bu oranın kızlarda erkeklere göre daha fazla olduğu biliniyor. Kahvaltı öğününün atlanmasının temel nedenleri zaman yetersizliği, sabah iştahın olmaması ve adölesanların vücut ağırlıkları hakkında duydukları endişe nedeniyle besin alımını sınırlamak istemeleridir.”

Aileler kahvaltıyı önemsemeli

Ailelerin kahvaltıya yönelik davranışlarının çocuklarının da tutumlarını şekillendirdiğini bildiren Dyt. İzan Işık, evde kahvaltı hazırlanmaması ve kahvaltıda gerekli olan besinlere yer verilmemesinin çocuk ve gençleri kahvaltıdan uzaklaştırabildiğini anlattı. Dyt. Işık, “Adölesan bireylere aileleri tarafından sağlıklı beslenme konusunda yol gösterilmeli, kendi besin alımlarını düzenleyerek yeterli ve dengeli beslenme alışkanlıklarının gelişimi desteklenmelidir” dedi.

Aile büyüklerinin özel durumlarının, çocukların kahvaltı alışkanlıklarını olumsuz etkilemesine izin verilmemesi gerektiğini hatırlatan Dyt. Işık, evde kahvaltıyı hazırlayan aile büyüğünün yumurta sevmemesi ya da yumurtaya alerjisi olması durumunda, çocuklara yumurta verilmemesinin doğru bir davranış olmayacağını söyledi.

Migren hastaları nelere dikkat etmeli? Migren ve beslenme ilişkisi

Dyt. Işık, şu bilgileri verdi: “Yumurta örneğinden devam edersek, örnek protein olarak bilinen yumurtanın adölesan birey tarafından tüketilmemesi bir eksiklik olacaktır. Yumurta, içeriğindeki A vitamini ile kemik gelişimini desteklerken, E vitaminiyle antioksidan özellik barındırmakta ve kolin içermesi sebebiyle beyin ve sinir gelişiminde önemli rol oynamaktadır. Adölesan bireylere aileleri tarafından sağlıklı beslenme konusunda yol gösterilmeli, kendi besin alımlarını düzenleyerek yeterli ve dengeli beslenme alışkanlıklarının gelişimi desteklenmelidir.”

İyi bir kahvaltı nasıl olmalı?

Öğrencilere kahvaltı tavsiyelerinde de bulunan Dyt. İzan Işık, iyi bir kahvaltının günlük enerji ihtiyacının yüzde 20-25’ini karşılaması gerektiğini belirtti. Dört temel besin grubu olan süt ve süt ürünleri, et ve et ürünleri, tahıl grubu ve sebze meyve grubunu içermesi gerektiğini de kaydeden Dyt. Işık, mevsiminde taze meyve ve sebzeleri de önerdi.

Süt grubu besinlerin, protein, kalsiyum, fosfor, riboflavin gibi birçok besin öğesi açısından zengin olduğunu anlatan Dyt. Işık tavsiyelerini şöyle sürdürdü: “Bir nedenden dolayı süt tüketemeyen bireylerin yeterli miktarda peynir ya da yoğurt tüketmesi gerekmektedir. Tam tahıl grubu besinlerin tüketilmesi, B grubu vitaminlerinin ve posanın yeterli alınmasını sağlaması açısından son derece önemlidir.

Kahvaltı öğününde sebze ve meyvelerin de tüketilmesi bu öğünü besin ögeleri bakımından dengeleyecektir. Sebze ve meyve tüketimi ile vücuda alınacak C vitamini öğünde beraberinde besinlerle alınan demirin emiliminin artmasına yardımcı olacaktır. Çocukların kahvaltısında süt grubundan bir besinin bulunması önemlidir. Meyve yerine domates, biber, havuç, yeşil yapraklı sebzeler de tüketilebilir.”

Örnek bir kahvaltıyı

1 bardak süt, 1 yumurta, 1 dilim beyaz peynir, 2 ceviz veya 5 adet zeytin, 1 avuç yeşillik, söğüş doğranmış mevsim sebzeleri, 1 tatlı kaşığı ölçü ile bal veya ev yapımı reçel, 2-3 dilim tam tahıllı ekmek şeklinde hazırlanmış bir kahvaltı yaklaşık 500 kkal enerji içerir ve aynı zamanda tüm besin gruplarını sağlar.

Pratik ve hızlı ama sağlıklı bir kahvaltı örneğini de şöyle olabilir

“1 bardak süt, 2 kaşık yulaf ezmesi, 5 fındık, yarım muz ve 1 tatlı kaşığı balı blenderize ederek smoothie hazırlanabilir veya akşamdan 2 dilim tam tahıllı ekmek arasına 1 pişmiş yumurta,1 dilim peynir ve bol yeşillik konularak sandviç hazırlanıp yolda tüketilebilir veya kahvaltı tabağını geceden hazırlayıp buzdolabında tutmak bir alternatif olabilir; ya da son zamanlarda sıkça tercih edilen kahvaltı kaseleri yoğurt, kuru meyveler, yulaf ezmesi ve kuru yemişler ile hazırlanabilir.”

Türkiye’de en sık atlanan öğünlerin başında kahvaltı geliyor

Türkiye’de 2010’da yapılan ulusal düzeyde kapsamlı bir çalışma olan “Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması 2010 (TBSA 2010)” araştırmasındaki bulgular hakkında bilgi veren Dyt. İzan Işık, “Türkiye genelinde erkeklerin %15,8’i, kadınların %12,5’i, toplamda ise %14,2’sinin sabah kahvaltısını atladıkları saptandı. 15-18 yaş grubunda erkeklerin %18,2 oranında, kızların ise yüzde 24.0 oranında kahvaltıyı atladıkları tespit edilmiştir.

C Vitamini Deposu: Kumkuat nedir, faydaları nelerdir?

Her üç öğünde de öğün atlama nedeninin başında ‘canı istemiyor’ yer alırken, kahvaltı için bu oranın %52,3, öğle yemeği için %30.1, akşam yemeği için %27.9 olduğu saptandı. Görüldüğü üzere ülkemizde en sık atlanan öğünlerin başında kahvaltı gelmektedir ve kahvaltı atlama oranları hatırı sayılır derecede yüksektir. Halihazırda devam etmekte olan TBSA 2017 çalışmasının ön sonuçlarında ise 6-14 yaş grubunda kahvaltı atlama oranının yüzde 30,8 olduğu bildirilmiştir.”

Öğrencilerin kahvaltıya bakışında olumlu değişiklik oldu

Bilgilendirme öncesi ve sonrasında tutum ve düşünceye yönelik yapılan kısa ankette de, MAT-FEN öğrencilerinin kahvaltıya yönelik tutumlarında olumlu değişiklik gözlendi. Kahvaltısını artık atlamayacağını söyleyenler yüzde 43,4’ten yüzde 60,8’e yükseldi. Kahvaltı yapmayacağını beyan edenlerin oranı ise %19,6’dan %17,3’e geriledi. Peynir, yumurta, zeytin içeren klasik kahvaltı yapmayı tercih edeceklerin oranı yüzde 47,8’den %54,3’e çıkarken, beyaz ekmek yemek isteyenler %60,8’den %39,1’e geriledi. Kahvaltı yapmanın gerekliliğine inananlar ise %78,2’den %89,2’ye çıktı.