Kabakulak nedir? Nasıl bulaşır? Belirtileri, aşısı ve tedavisi

Kabakulak, genellikle çocuklarda görülen, virüs kaynaklı bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır ve tükürük yoluyla yayılır. Başta tükürük bezleri olmak üzere vücudun birçok yerini enfekte edebilir. Tükürük bezlerinde şişkinliğin yanında başlıca belirtileri baş ağrısı, yüksek ateş, eklem ağrısı, iştah kaybı ve yorgunluktur. Kabakulak ergenlik sonrasında (erişkinlikte) hastalığa yakalanan kişilerde şiddetli seyredebilir ve ciddi sonuçlar doğurabilir. Kabakulağın tedavisi yoktur, istirahat ve belirtilerin hafiflemesine yardımcı ilaçlar ile birkaç haftada geçmesi beklenir. KKK aşısı (Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık), bu hastalıktan korunmanın en güvenli yoludur. Hastalığa karşı bağışıklık geliştirmemiş yetişkinlerin de aşı olmaları gerekmektedir.

Kabakulak nedir?

Kabakulak neden olur?

Kabakulak, paramiksovirüs ailesinden olan kabakulak virüsünden kaynaklanır. Bu virüsler, özellikle çocuklarda yaygın bir enfeksiyon kaynağıdır. Kabakulak olduğunuzda virüs, solunum yolunuzdan (burun, ağız ve boğaz) tükürük bezlerine geçerek üremeye başlar. Bu bezlerin şişmesine neden olur.

Kabakulak nasıl bulaşır?

Kabakulak genellikle soğuk algınlığı ve grip ile benzer şekilde, tükürük, burun salgıları ve yakın kişisel temas yoluyla yayılır. Kabakulak hastalığı genel olarak, hastalık bulaşmış kişinin öksürmesi sonucu havaya karışan kabakulak virüsünün nefes yoluyla vücuda girmesi ile bulaşır. Virüs tükürük ile doğrudan temas yoluyla da bulaşabilir. Semptomların gelişmesinden birkaç gün öncesi ve 5 gün sonrası en bulaşıcı zamanlardır. Genellikle bezlerin şişmesiyle bulaşıcılık artar. Bu süre zarfında, özellikle de aşılanmamış kişilere yayılmasının önlenmesi önemlidir. Hastalar;

• Düzenli olarak ellerini sabunla yıkamalı, hapşırırken mendil kullanmalıdır.
• Belirtiler ortaya çıktıktan sonra 7-10 gün kadar okul veya işe gitmemeli, toplum içinde bulunmamalı, evde dinlenmelidir.
• Yiyecek ve içeceklerini ya da tükürüklerinin bulaşabileceği bardak, tabak, yastık kılıfı gibi malzemeleri paylaşmamalıdır. Ev ve hastanın kullandığı malzemeler doğal antibakteriyeller ile dezenfekte edilebilir.

Kabakulak belirtileri

• Tükürük bezlerinde şişlik ve hassasiyet (önce şişlik ardından ağrı gelişir.)
• Yutma güçlüğü
• Ateş (37.5-39 Cº)
• Baş ağrısı
• Kas ağrıları
• Yorgunluk
• İştah kaybı

Kabakulak teşhisi

Hekiminiz şişliği gördükten ve eliyle muayene ettikten sonra, bademciklerin pozisyonuna bakarak ve ateşinizi kontrol ederek teşhis koyar. Gerekli görülürse kan testi, boğaz ve burundan sürüntü, omurilik sıvısı aspirasyonu (menenjit ve ensefalit şüphesi varsa) ile virüs tespit edilebilir.

Kabakulak muayenesi

Kabakulak şüphesiyle kendiniz ya da çocuğunuz için başvurduğunuzda hekiminizi aşağıdaki konular hakkında bilgilendirin:

• Belirtileri ilk ne zaman fark ettiniz? Belirtiler zaman içinde şiddetlendi mi?
• Belirtiler içinde karın ağrısı var mı? Testislerde hassasiyet ya da ağrı var mı?
• Çevrenizde son haftalarda kabakulak belirtileri gösteren başkaları var mı?
• Siz ya da çocuğunuz aşılarını oldu mu? Olduysa ne zaman?
• Başka bir hastalık için tedavi görüyor mu? Hangi ilaçları kullanıyor?
• Hamile misiniz ya da yakın zamanda hamile kalmayı planlıyor musunuz?

Kabakulak tedavisi

Kabakulağın tedavisi yoktur, ancak enfeksiyon 1 veya 2 hafta içinde kendiliğinden geçer. Hastalığa mikroorganizmalar neden olmadığı için antibiyotik kullanılmaz
Belirtileri hafifletmek için aşağıdaki yöntemleri uygulayabilirsiniz:

• Bol su için
• Yorgun hissettiğinizde dinlenin.
• Ateş düşürücü ve ağrı kesici olarak parasetamol ve ibuprofen kullanabilirsiniz.
• Yutkunma güçlüğüne ve ekstra tükürük üretimine neden olan sert gıdalardan kaçının
• Ağrıyı gidermek için şişmiş bezlere ılık veya soğuk kompres uygulayın.
• Çorba (özellikle kemik suyu), yoğurt, kefir, püre gibi çiğnemesi kolay gıdalar tüketin
• Tükürük bezlerinde daha fazla ağrıya neden olabileceğinden portakal suyu, limonata, greyfurt suyu, sirke ve limon gibi asidik yiyecek ve içeceklerden uzak durun.

Parol nedir? Ne işe yarar? Kullanımı, dozu ve yan etkileri

Kabakulaktan korunma

• Kabakulak olduğu bilinen ya da şüphesi taşıyan kişilerle temas etmeyin, aynı ortamda bulunmaktan kaçının. Yiyecek, içecek, tabak, bardak, çatal, yatak örtüsü ve yastık kılıfı gibi şeyler paylaşmayın.
• Çocuğunuzu kabakulak, kızamık ve kızamıkçık için kombine KKK aşısı ile kabakulaktan koruyabilirsiniz. İlki 12-15 aylıkken ve ikincisi 4-6 yaşında olmak üzere 2 doz KKK aşısı yaptırın.
• Yetişkinlere de KKK aşısı yapılması gerekebilir. 18 yaş ve üstü yetişkinlerin bazılarında kabakulağa direnç olmayabilir.
• Uluslararası seyahatlerden önce, 12 aylık veya daha büyük çocukların en az 28 gün ara ile yaptırılmış iki doz KKK aşısı bulunmalıdır. 6-11 aylık bebekler korunma amaçlı bir doz aşı almış olmalıdır ve önerilen yaşlarda yine iki doz KKK aşısı olmalıdırlar. Kabakulak için bağışıklığı olmayan gençler ve yetişkinlere yine en az 28 güne ayrılmış iki doz KKK aşısı yapılmış olmalıdır.
• Askeriye, okul yurdu, göçmen kampı gibi toplu kalınan yerlere girmeden önce kabakulağa bağışıklığınız olduğundan emin olun.
• Doğurganlık çağındaysanız ve hamile kalmayı düşünüyorsanız kabakulak geçirmedi iseniz hekiminize danışın, bir doz KKK aşısı yaptırın.
• Emziren kadınlarda KKK aşısı güvenlidir. Emzirme, KKK aşısına verilen yanıtı değiştirmez ve bebek anne sütü ile aşıdan etkilenmez.
• Sağlık personelinin, bağışıklığı olması gerekir. Bağışıklık kanıtı olmayan sağlık personeli, en az 28 gün ile ara ile iki doz KKK aşısı almalıdır.

Kabakulak komplikasyonları

• Beyin iltihabı (ensefalit) / Beyin zarı ve omurilik iltihabı (menenjit): Nörolojik sorunlara neden olabilir ve yaşamı tehdit edebilir.
• Tek ya da çift taraflı testis iltihabı (orçit): Genellikle testisler şişer ve hassasiyet oluşur. Nadiren erkeklerde kısırlığa neden olabilir.
• Yumurtalık iltihabı (ovarit): İltihap ağrılı olabilir ama yumurtalara zarar vermez. Bununla birlikte, hamilelik sırasında kabakulak bulaşırsa, düşük riski normalden fazladır.
• Pankreas iltihabı (pankreatit)
• Meme iltihabı (mastit)
• Tek ya çift taraflı işitme kaybı

• Boyun sertliği
• Nöbetler
• Aşırı uyuşukluk
• Şiddetli baş ağrısı
• Bilinç halinde değişimler
• Karın ağrısı şikayetleri: Kadın ve erkeklerde pankreas ya da kadınlarda yumurtalık sorunlarına işaret edebilir.
• Erkeklerde yüksek ateş ve ağrı testisleri etkileyebilir.

Kabakulak aşısı

Kabakulağa karşı güvenli ve etkili aşılar 1960’lardan beri mevcuttur. Aşı, vücudumuzun bağışıklık kazanması için canlı, zayıflatılmış kabakulak virüsü içerir. Kabakulak aşısı genellikle kombine kızamık-kabakulak-kızamıkçık (KKK) aşısı içerisinde ulusal bağışıklama programlarına dahil edilir. Kabakulağa geniş çaplı aşılamanın uygulandığı ülkelerde, hastalığın görülme oranı önemli ölçüde düşmüştür.

Kabakulak aşısı yan etkileri

Aşının yan etkileri azdır. Uygulanan yerde bazen ağrı/kızarıklık ve hafif ateş, nadiren hafif döküntü ve tükürük bezlerinde şişlik gelişebilir. Nadiren, KKK aşısı olan çocuklar ateşten kaynaklı nöbet geçirebilir. Ancak bu nöbetlerin uzun dönemde sorun teşkil ettiği belirlenmemiştir.

Kızamıkçık nedir? Belirtileri, tedavisi ve KKK aşısı

• Yüz ve boğazda şişlik
• Nefes darlığı
• Kalp atışının hızlanması
• Baş dönmesi ve güçsüzlük

• İlk doz aşıda ciddi alerjik reaksiyon görüldüyse ya da aşı içerisindeki maddelerden herhangi birine alerji varsa hekiminize bildiriniz.
• Hamileyseniz ya da hamilelik şüpheniz varsa KKK aşısı olmayınız. KKK aşısı yaptırdıysanız hamile kalmadan önce en az bir ay bekleyiniz.
• Kanser veya HIV/AIDS gibi hastalıklar veya radyasyon, immünoterapi, steroidler veya kemoterapi ile tedavi nedeniyle bağışıklık sistemi zayıfladıysa iyileşene kadar aşı yaptırmayınız.
• Kısa süre önce kan nakli yapılması veya diğer kan ürünleri alınması halinde aşıyı erteleyiniz.
• Kan hastalığınız varsa hekiminize danışınız.
• Tüberküloz geçirilmesi durumunda hekiminize danışınız.
• Son 4 hafta içerisinde başka aşı yapıldıysa kabakulak aşısı ertelenebilir.

Kabakulak bitkisel tedavisi

Mürver nedir, nasıl kullanılır? Çayı ve şurubunun faydaları nelerdir?

• Su ve keten tohumunu lapa haline getirip tülbente sarın ve ağrılı bölgeye koyun.
• Temiz bir pamuğun üzerine ılık çay damlatın ve şiş bölgeye kompres yapın. Bu uygulama iltihabın azaltılmasına yardımcı olabilir.
• Karbonatı su ile karıştırarak macun kıvamına getirin ve şiş bölge üzerine uygulayın.
• Kuru zencefili ezin ve içine biraz su koyarak macun haline getirin. Daha sonra kulak çevresindeki şiş bölgeye sürün.

Kekiğin faydaları nelerdir? Kekik yağı neye iyi gelir? Nasıl kullanılır?

Kaynaklar ve Referanslar: 1- Protect Yourself from Mumps, 2- Mumps, 3- Mumps Symptoms

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör