İşitme Kaybı Demans Riskini Arttırıyor! Erken Müdahale Zihinsel Yetilerileri Koruyor

Yazan Tuba Günvar

12 Mart 2025 | 17 Mart 2025 | Kategori: Güncel / Literatür Print

Brain Science dergisinde yayımlanan yeni bir çalışmaya göre, tedavi edilmeyen işitme kaybı yaşlılarda demans riskini önemli oranda arttırıyor. Araştırma bulguları işitme kabı sorununu erken dönemde tedavi ettirmiş bireylerde beyin sağlığının daha iyi durumda olduğunu ve demans sıklığının daha az olduğunu gösterdi. Araştırmacılar, erken müdahalenin işitme kaybı tedavisinde kritik öneme sahip olduğunu ve başta demans olmak üzere pek çok bilişsel sorunun gelişmesini önleyebileceğini vurguluyor.

İşitme Kaybı ve Demans Arasındaki Bağlantı

Bilişsel gerileme yaşlanmanın doğal bir parçasıdır ve her zaman demansa yol açmaz. Ancak yapılan araştırmalar, tedavi edilmeyen işitme kaybına sahip bireylerin, normal işitme seviyesine sahip kişilere kıyasla daha hızlı bilişsel gerileme yaşadığını gösteriyor. İşitme kaybının şiddeti arttıkça demans riski de artmakta, özellikle ileri derecede işitme kaybı olan bireylerde bu risk daha da belirgin hale gelmektedir.

Tedavi edilmeyen işitme kayıpları demans ve Alzheimer için önemli bir risk faktörü!

Bununla birlikte, işitme kaybının demansa doğrudan neden olup olmadığı henüz kesin olarak bilinmiyor. Ancak uzmanlar, işitme kaybının bireylerde sosyal izolasyona yol açabileceğini, bunun da beyin stimülasyonunun azalmasına ve bilişsel rezervin kaybına neden olabileceğini düşünüyor.

Bilişsel Rezervin Güçlendirilmesi

Bilişsel rezerv, beynin yaşlanma ve hastalıklara rağmen fonksiyonlarını sürdürebilme yeteneğidir. Bilişsel rezervi yüksek olan bireyler, demansa yol açan genetik yatkınlıklar, kardiyovasküler hastalıklar veya işitme kaybı gibi risk faktörlerine rağmen normal bilişsel işlevlerini koruyabilirler. Bilişsel rezerv, düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme, alkol tüketiminden kaçınma, yeterli uyku, sosyal etkileşim, eğlenceli hobiler ve zihinsel aktiviteleri gibi yaşam değişiklikleriyle korunabilir.

İşitme kaybının düzeltilmesinin ise bilişsel rezervi artırıp artırmadığı veya bilişsel gerilemeyi geciktirip geciktirmediği henüz net değildir. Yine de, işitme kaybının genellikle klinik demans semptomları ortaya çıkmadan yıllar önce başladığı düşünüldüğünde, işitme kaybının erken aşamalarda düzeltilmesinin bilişsel gerilemenin önlenmesinde bir fırsat sunabileceği öne sürülüyor.

COCHLEA Çalışması: İşitme Cihazlarının Etkisi Araştırılıyor

COCHLEA (Cochlear Implant Outcomes and Cognitive Health—Longitudinal Evaluation of Adults) çalışması, 2016 yılında başlatılmış olup, Kraliyet Victoria Göz ve Kulak Hastanesi, Mater Hastanesi ve Florey Sinirbilim ve Ruh Sağlığı Enstitüsü iş birliği ile yürütülmektedir.

Demans nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Bu çalışmada, koklear implant kullanan bireylerin bilişsel performansları, işitme cihazı veya koklear implant kullanmayan bireylerle karşılaştırılmıştır. Katılımcılar 60 yaş ve üzerindedir ve 4,5 yıl boyunca takip edilmiş, 18 aylık aralıklarla değerlendirmeler yapılmıştır. Araştırma sonuçları, koklear implant kullanan bireylerde yürütücü işlevlerin ve çalışma belleğinin geliştiğini ve diğer bilişsel fonksiyonların stabil kaldığını göstermektedir. Buna karşın, işitme cihazı kullanmayanlarda bilişsel işlevde belirgin gerileme saptanmıştır.

Sağlıklı Yaşlanmayı Destekleyen Bulgular

İşitme kaybı olan bireyler için koklear implantlar, sadece iletişim yeteneğini artırmakla kalmaz, aynı zamanda çevresel farkındalığı, bağımsızlığı ve yaşam kalitesini de artırabilir. Araştırmacılar, koklear implantların bilişsel fonksiyonları da koruyarak sağlıklı yaşlanmaya katkı sağlayabileceğini belirtiyorlar.

COCHLEA çalışmasının sonuçları, Brain Sciences dergisinde yayımlandı ve bu alandaki en uzun süreli çalışmalardan biri olarak dikkat çekiyor. Araştırmacılar, 60 yaş ve üzerindeki ileri derecede işitme kaybı olan bireyleri koklear implant kullanımının bilişsel etkilerini daha ayrıntılı araştırmak amacıyla çalışmaya davet etmeye devam ediyorlar.

Koklear implant, özellikle ileri derecede işitme kaybı olan kişiler için geliştirilen bir işitme cihazıdır. İç kulağa (kokleaya) yerleştirilen bir elektrot sistemi ve dışarıda kulak arkasına takılan bir ses işlemcisi ile çalışır. Ses dalgalarını elektrik sinyallerine çevirerek işitme sinirine iletir ve beyin tarafından ses olarak algılanmasını sağlar.

Araştırmanın Özeti

COCHLEA: İşitme Kaybı ve Koklear İmplant Kullanan Yaşlı Yetişkinlerde 4,5 Yıllık Bilişsel Performans Takibi
Amaç: İleri yaşlardaki bireylerde işitme kaybı yaygındır ve bilişsel gerileme sürecini hızlandıran bağımsız bir risk faktörü olarak kabul edilir. Ağır-ileri derecede işitme kaybı yaşayan kişilerde demans riski en yüksek seviyededir ve koklear implantlar genellikle bu durum için en etkili tedavi yöntemidir. Ancak, bu implantları kullanan bireylerin sayısı oldukça azdır. Koklear implant kullanımının bilişsel gerileme ve demans üzerindeki etkilerine dair mevcut kanıtlar sınırlı ve belirsizdir. Bu çalışma, koklear implant kullanımının uzun vadeli bilişsel performans üzerindeki etkisini inceleyerek, ileri derecede işitme kaybı olan yaşlı yetişkinlerde bilişsel sonuçları değiştirebilecek etkili bir müdahale yöntemi olup olmadığını değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

İşitme kaybı tedavisinde kullanılan Koklear İmplant nedir?

Yöntem: Bu prospektif uzunlamasına gözlemsel çalışmada, koklear implant kullanan yaşlı bireylerin (ortalama yaş 74) implant sonrası 4,5 yıllık bilişsel performansı takip edilmiştir. Bulgular, işitme kaybı tedavi edilmemiş veya normal işitmeye sahip olan bireylerin 3 yıllık bilişsel performanslarıyla karşılaştırılmıştır (Australian Imaging, Biomarker and Lifestyle Flagship Study of Ageing; AIBL). Tüm katılımcılar, başlangıçtan itibaren 18 ay aralıklarla aynı ölçümlerle değerlendirilmiştir. Bilişsel performans eğilimlerini karşılaştırmak için panel regresyon analizi uygulanmıştır.

Bulgular: Koklear implant kullanan bireylerde yürütücü işlevler ve çalışma belleği performansında belirgin bir iyileşme gözlemlenmiştir. Ayrıca dikkat, psikomotor işlevler ve görsel öğrenme yetileri, 4,5 yıllık takip süresi boyunca stabil kalmıştır. Karşılaştırmalı olarak, AIBL katılımcıları (koklear implant veya işitme cihazı kullanmayan grup) yıllık bazda dikkat ve psikomotor işlevlerde belirgin bir kötüleşme göstermiştir. Çalışma belleği ve görsel öğrenme yetileri ise 3 yıllık takip sürecinde stabil kalmıştır.

Sonuç: Koklear implant kullanımı, ileri derecede işitme kaybı olan yaşlı yetişkinlerde bilişsel gerilemeyi geciktirebilir ve/veya bilişsel performansı iyileştirebilir. Bu çalışma, işitme kaybı olan yaşlı bireylerde işitme müdahalelerinin bilişsel performans üzerindeki olumlu etkilerini destekleyen kanıtlar sunmaktadır.