İshal nedir? İshale ne iyi gelir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

İshal çok önemli bir sağlık sorunudur ve özellikle çocuklarda ciddi sonuçlar yaratabilir. Beş yaşından küçükler arasında ölüm nedenleri arasında ikinci sıradadır. Bir günde üç defadan fazla sulu dışkılama ishal olarak kabul edilir. En ciddi komplikasyon nedeni vücutta oluşabilecek su kaybıdır. Çok ağır vakalarda günde 13-14 litre kadar sıvı kaybedilebilir. Aşırı su kaybı nedeniyle özellikle bebeklere bol su verilmelidir. İshal çoğunlukla, kısa ömürlüdür, birkaç günden fazla sürmez. Uzun sürmesi genellikle başka bir sağlık sorununu işaret eder. Böyle bir durumda mutlaka doktor kontrolü gerekir. İshal basit beslenme değişiklikleri ile tedavi edilebilse de bakteriyel enfeksiyon durumunda antibiyotik kullanmak gerekebilir. Ayrıca tedavi kadar ishali önlemek de son derece önemlidir.  

İshal (diare) nedir?

Enfeksiyon nedir? Neden olur? Belirtileri, türleri ve tedavisi

İshal türleri

• Akut ishal: Genellikle 1 – 2 gün sürer ve kendiliğinden geçer. Yaygın bir sorundur.
• Sürekli ishal: 2 haftadan uzun, 4 haftadan kısa sürer.
• Kronik ishal: En az 4 hafta sürer. Belirtileri sürekli olabilir veya gelip gidebilir.

İshal nasıl meydana gelir?

İshal belirtileri

• Sıvı dışkılama,
• Acil dışkılama isteği ve büyük abdestini tutamama,
• Fazla dışkılama,
• Susuzluk,
• Bulantı ve kusma,
• Yüksek ateş,
• Halsizlik,
• Karın bölgesinde ağrı ve gaz, ishalin genel belirtileridir.

Suyun sağlık için önemi ve faydaları! Günlük su tüketme miktarı ne olmalı?

Çocuklarda ishal ve evde tedavisi! Uyarılar ve öneriler

İshal hangi durumlarda tehlikelidir?

• Bebeklerde ishal; (İshal ortaya çıktıktan sonra beslenmesi kesilen bebekler, en az iki kere kusanlar, 6-7 defa sulu dışkılayan bebekler ve 1 yaşından küçükler çok fazla sıvı kaybeder. Bu bebekler daha fazla risk altındadırlar)
• Yüksek ateş, orta ya da şiddetli karın ağrısı ve sıvı içerek kontrol altına alınamayan dehidrasyon (su kaybı) durumu
• Hastada uyku hali (bu durumda hastayı yakınları acil servise götürmelidir)
• Kanla karışık ishal.

• Küçük çocuklarda orta derece veya şiddetli ishal,
• Bebeklerde 2 veya 3 günde iyileşmeyen ya da daha kötüye giden ishal,
• Hamilelik
• Kusma
• Sıvı kaybı belirtileri
• Yaşlılık veya farklı ciddi tıbbi sorunlar (diyabet, kalp, böbrek, karaciğer hastalığı veya HIV / AIDS)
• İki haftadan uzun süreli ishal,
• Kramp yapmayan karın ağrısı, kilo kaybı gibi genel hastalıkla ilintili ishal,
• Az gelişmiş ülkelerde seyahat edenlerde ishal, (parazit gibi alışık olmadıkları enfeksiyonları kapma olasılıkları daha yüksektir).

Karın ağrısı neden olur? Ne iyi gelir? Doğal tedaviler

İshalin nedenleri

• Virüsler: Norwalk virüsü, sitomegalovirüs ve viral hepatit ishale neden olabilir. Ayrıca rotavirüs, akut çocukluk ishalinin genel bir nedenidir. 5 yaşından küçük çocuklarda ishalin yaklaşık %40’ına Coronavirusler neden olmaktadır.
• Bakteriler ve parazitler: Bakteri ve parazitlerin bulaştığı yiyecek veya sulardan tüketmek ishalin en sık görülen nedenlerinden biridir.
• İlaçlar: Birçok ilaç ishale neden olabilir. Örneğin antibiyotikler bağırsaklarınızdaki iyi ve kötü bakterileri yok ederek doğal bakteri dengesini bozabilir. İshale neden olabilen diğer ilaçlar, kanser ilaçları ve magnezyumlu antasitlerdir.
• Laktoz intoleransı: Laktoz, sütte ve diğer süt ürünlerinde bulunan bir tür şekerdir. Laktoz intoleransı olan (laktozu sindirmekte zorlanan) kişiler, süt ürünlerini yedikten sonra ishal olabilirler.
• Fruktoz: Fruktoz meyvelerde ve balda doğal olarak bulunan ve bazı yiyecek ve içecekleri tatlandırmak için kullanılan bir tür şekerdir. Fruktozu sindirmekte zorlanan insanlar ishal olabilir.
• Sindirim bozuklukları: Crohn hastalığı, ülseratif kolit, çölyak hastalığı, mikroskobik kolit ve irritabl barsak sendromu gibi sindirim sistemi hastalıkları ishale neden olabilir. (2)

Ayrıca:

• Alkol bağımlılığı
• Bazı gıda alerjilerileri
• Diyabet
• Uygunsuz müshil kullanımı
• Hipertiroidizm (aşırı aktif tiroid)
• Radyasyon tedavisi
• Bazı kanserler
• Abdominal veya safra kesesi çıkarma ameliyatları
• Apandisit
• Aşırı C vitamini ya da magnezyum alımı
• Besin emilimi ile ilgili sorunlar da ishale neden olabilir.

Yaz ishallerine dikkat! Korunma ve tedavi için ne yapmalı?

İshal tedavisi

İshale ne iyi gelir?

Sıvı almak

İshal, vücutta su dahil sıvı kaybına neden olur (dehidrasyon). Bunun sonucunda vücut sodyum ve klorür gibi elektrolitleri kaybeder. Bu nedenle vücuda kaybettiği sıvıyı geri kazandırmak hayati önem taşır. Dehidrasyon özellikle çocuklarda ve yaşlılarda tehlikelidir.

Ayrıca sporcu içecekleri ya da meyve suları da kaybedilen potasyum ve sodyumu yeniden kazanmaya yardımcı olabilir. (3)

Yoğurdun faydaları nelerdir? Yoğurt kürü ve mayası nasıl yapılır?

İshal ilaç tedavisi

Reçetesiz ilaçlar

Bazı reçetesiz ilaçlar akut gelişen ishal tedavisinde işe yarayabilir. Ancak mutlaka doktor kontrolünde kullanılmaları gerekir. Bu ilaçlar: (3)

• Bizmut subsalisilat (Pepto-Bismol ve Kaopectate)
• Loperamid (Imodium)
• Çinko: ishalin süresini % 25 kısaltırken miktarı da %30 azaltır.

Reflor nedir? Ne işe yarar? Kullanım şekli, dozu ve yan etkileri

Antibiyotikler

Eğer ishalin nedeni bakteriyel enfeksiyon veya parazit ise antibiyotik kullanımı gerekebilir. Ancak antibiyotiklere nadiren ihtiyaç duyulur çünkü ishalin nedeni çoğunlukla bakteriyel değildir ve antibiyotikler bağırsak florasını bozup ishalin daha da kötüleşmesine neden olabilirler. (3)

İshale iyi gelen yiyecekler

İshal sırasında düzenli olarak, sık ve küçük öğünler şeklinde yemek yemek gerekir. Bazı yiyecekler, ishal belirtilerinin hafiflemesini ve kaybettiğiniz besinleri geri kazanmanızı sağlayabilir. Özellikle düşük lifli yiyecekler önerilmektedir: (4)

Beyaz pirinç

Muz

Muz, hafif ve sindirimi kolay bir meyvedir. Ayrıca ishal sırasında kaybedilen potasyum muzda bol miktarda bulunur.

Muzun faydaları nelerdir? Muz kaç kaloridir? Sağlıklı tarifler

Elma Sirkesi

Doğal bir antiseptik olan elma sirkesii bağırsakların ve tüm sindirim yolunun temizlenmesine yardımcı olur. Ayrıca içinde bulunan “pektin” maddesi dışkının sertleşmesini ve ishalin hafiflemesini sağlayabilir.

Elma sirkesi neye iyi gelir? Faydaları nelerdir, nasıl kullanılır?

Probiyotikler

Probiyotikler, sağlıklı bir bağırsak ortamı oluşturan “iyi” bakteri kaynaklarıdır. Probiyotik içeren yiyecekler: (5)

• Yoğurt
• Kefir
• Lahana, pancar ve salatalık turşusu
• Peynir
• Tarhanadır.

Probiyotikleri ayrıca takviye olarak eczanelerde de bulabilirsiniz.

Probiyotik nedir? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları nelerdir?

Kaçınılması gereken yiyecekler

• Yağlı ve baharatlı yiyecekler
• Yapay tatlandırıcı içeren yiyecek ve içecekler (sakız, diyet içecekler vb.)
• Fruktoz düzeyi yüksek yiyecekler
• Süt ve süt ürünleri (özellikle laktoz intoleransı olan kişiler)
• Alkol ve kahve
• Şişkinliği arttırabilecek meyve ve sebzeler: Fasülye, nohut, bezelye, brokoli, lahana, karnabahar, yeşil yapraklı sebzeler, çilek, mısır, vb.
• Yüksek lifli yiyecekler

İshalden korunma yöntemleri

• Tuvalet sonrası herhangi bir şey yemeden veya yiyecek hazırlamadan önce ellerinizi iyice yıkayın.
• Hasta kişi her tuvalete girdikten sonra, klozet dezenfektanla iyice temizlenmelidir.
• İshal olan kişiyle havlu, mendil, mutfak eşyaları vb. paylaşmaktan kaçının.
• İshal olduysanız iyileşene kadar evde kalın.

Gıda zehirlenmesini önlemek için:

• Tuvaleti kullandıktan sonra yemek yemeden ya da yiyecek hazırlamadan ellerinizi sıcak sabunlu suyla yıkayın.
• Çiğ ve pişmiş yiyecekleri buzdolabında bir arada tutmayın.
• Tüm yiyecekleri önerilen şekilde, doğru yöntemle soğutun.
• Son tüketim tarihi geçen yiyecekleri tüketmeyin.

Gıda zehirlenmesi neden olur? Belirtileri, ilk yardım ve tedavisi

Seyahat ishalini önlemek için:

• Musluk suyu veya filtrelenmemiş su: Tükettiğiniz su, kirletici maddelerden arındırılmış olmalıdır. Seyahat sırasında şişelenmiş suyu tercih edin.
• Açık salatalar
• Açık meyve suları
• Yumurta,
• Çiğ veya az pişmiş et
• Soyulmuş ve doğranmış meyveler
• Sokaklarda satılan buz küpleri veya dondurma
• Kabuklu deniz hayvanları
• Soslar (mayonez vb.)

• Pişmiş yiyecekler,
• Konserve,
• Kapalı şişelenmiş su,
• Taze ekmek,
• Soyulmamış, doğranmamış ve yıkanmış meyveler,
• Çay veya kahve gibi kaynamış sıcak içecekler

Ayrıca bazı sindirim sistemi hastalıklarında ishalden korunmak için beslenme düzeni değişikliklerine ihtiyaç olabilir. Örneğin; Çölyak hastaları buğday ürünlerinden kaçınmalıdır. Spastik kolon sendromu olan hastalar ishale neden olan gastrokolik reflekse aşırı tepkiyi azaltmak için diyetlerini değiştirebilirler. Çözünür lifli gıdalar almak, süt ürünleri yerine soya ve pirinç ürünleri kullanmak, posalı (çözünmeyen) lif oranı yüksek olan meyve ve sebzeleri yerken dikkatli olmak, düzenli ve küçük öğünler yemek yardımcı olur.

Çölyak hastalığı nedir? Nedenleri, belirtileri, testi ve tedavisi

Çocuk ve bebeklerde ishale ne iyi gelir?

• Çocuklarda ishal durumunda sıvı kaybını karşılamak için su ve sulu içecekler verin. Ayran, çorba, meyve suyu verilebilir.
• Bebeğe içebileceği kadar su verin. Mutlaka kaynatılıp soğutulmuş su tercih edin.
• Bebeğiniz sadece anne sütü içiyorsa, daha sık emzirin. Emzirme, ishal ataklarını önleyebilen temel bağışıklık sağlar.
• Ek gıdaya geçildiyse beslenmesine eskisi gibi devam edin. Yoğurt, püre, et gibi besinler verebilir, öğün sayısını arttırabilirsiniz.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör