İnme (felç) neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

13 Nisan 2015 | 22 Ağustos 2023 | Kategori: Beyin Hastalıkları, Sağlık Sözlüğü Print

1K Paylaşım

İnme (felç) durumunda ilk 3 ila 5 saatlik zaman dilim hayati önemem sahiptir. Eğer inme olduğunuzu düşünüyorsanız, yada yakınınızdaki birinin inme geçirdiğinden şüpheleniyor iseniz zaman kaybetmeden 112 acil servisi arayınız. Çünkü erken müdahale inmenin hayati risklerinin önlenmesi ve tedavi için çok önemlidir. İnme dünyada en fazla ölüme ve sakatlığa neden olan hastalık grubudur. Dünyada her yıl 15 milyon kişi inme geçirmektedir. Bunların 5 milyonu hayatını kaybederken diğer 5 milyon kişide ise inme nedeni ile kalıcı sakatlık oluşmaktadır. Ülkemizde yılda yaklaşık 200 bine yakın hasta inme geçiriyor.

İçindekiler

İnme nedir?

İnme beyne giden damarların pıhtı nedeniyle tıkanması ve beynin bir kısmına oksijen taşıyan kanın gitmemesi sonucu gelişen bir hastalıktır. Oksijen ulaşmayan beyin hücreleri bir süre sonra ölmeye başlar. Ortaya çıkış nedenleri iki ana grupta toplanır. Birincisi tıkanma, beyne giden damarların veya beyinin içindeki damarların çeşitli şekillerde tıkanması veya daralması (iskemik inme). İkinci mekanizma (hemorajik) ise beyin içinde meydana gelen kanamadır.

İnme uyarılarını mutlaka ciddiye alın

İnme belirtileri aniden gelir ve kol, bacak veya yüzün bir kısmında uyuşukluk, güçsüzlük, yutma güçlüğü, baş dönmesi, konuşma ve başkalarını anlamada güçlük çekme, görme bozukluğu ve şiddetli baş ağrılarıyla kendini gösterir.

İnme (felç) geçiriyorsanız hemen 112’yi arayın! İlk 4 saat tedavi için çok önemli!

İnmeye karşı hayat kurtaran 3 cümle (STR)

STR olarak bilinen bu üçlü testi herkes uygulayabilir. Çevrenizde birinin inme geçirip geçirmediğini anlamak için yapılması gerekenler:
Smile: Kişiye gülümsemesini söyleyin.
Talk: basit bir cümle kurmasını söyleyin. Örneğin, ‘Elbisen çok güzel’
Raise: Kollarını yukarı kaldırmasını söyleyin.
Bunları yapamıyorsa kişinin felç geçirmekte olduğunu düşünerek hemen acil tıbbi yardım isteyin, 112‘yi arayın.

İnme belirtileri

geçici görme bozuklukları
tek tarafta ani görememe veya görme alanının daralması
konuşmada bozukluk; ani gelişen hiç kelime çıkaramama
anlamsız konuşma veya sarhoşvari konuşmalar
konuşmada ya da anlamada güçlük
vücudun bir yarısında ani kuvvet kaybı
yüzde, kolda, bacakta uyuşukluk
baş dönmesi, denge kaybı ya da açıklanamayan düşmeler
başağrısı -şiddetli ve ani başlangıçlı
yutma (yutkunma) güçlüğü
bu belirtiler birkaç dakika içinde geçse bile önem taşır

Bunlara öncü belirtiler, geçici ataklar denir. Eğer önlem alınırsa kalıcı olmaktan kurtulup tedavi edilebilir. İnmenin belirtilerini tanımak son derece önemlidir ve hızlı eyleme geçmek için yüz, kol, konuşma, zaman (YKKZ) bilinmelidir.

		Semptomları bilin ve hızlı davranın
Y	YÜZ	Yüzün bir tarafında düşme var mı?Kişiden gülümsemesini isteyin
K	KOL	Bir kolda güçsüzlük ya da uyuşukluk var mı?Kişiden her iki kolunu birden havaya kaldırmasını isteyinBir kol aşağı doğru uzaklaşıyor mu?
K	KONUŞMA	Hasta geveleyerek mi konuşuyor?Hastadan tek bir cümleyi tekrarlamasını isteyinCümle doğru bir şekilde tekrarlanıyor mu?
Z	ZAMAN	Zaman beyindir.Zaman kaybı ise beyin kaybıdır.Eğer bir kişi bu belirti ve bulguları gösteriyorsa, derhal BT çekme olanağı olan yakın bir hastaneye yönlendirilmelidir.

İnmede ilk dört saat tedavi için hayati öneme sahip!

İnme nasıl ortaya çıkar?

Her yıl bin kişiden 7’si bu felaketle karşı karşıya. Ortaya çıkış nedenleri iki ana grupta toplanır. Birincisi tıkanma, beyne giden damarların veya beyinin içindeki damarların çeşitli şekillerde tıkanması veya daralması. İkinci ise beyin içinde meydana gelen kanamadır.

İnme nedenleri

Tütün kullanımı: Tütün kan damarlarınıza zarar verir. Bu ise damarlarda tıkanıklıklara yol açarak inmeye neden olur. Sigara içmeyin ve ikincil maruziyetlerden kaçının.
Diyabet: Diyabet hastası olmak inme riskinizi artırır çünkü beyin damarlarının hastalanmasına neden olur. Doktorunuzla diyabetinizin tedavisi için konuşun.
Yüksek kolesterol: Yüksek kolesterol damar tıkanıklığı riskini artırır. Beyine giden bir atardamar tıkanırsa buna bağlı olarak inme gerçekleşebilir.
Fiziksel hareketsizlik şişmanlık: Hareketsiz bir yaşam ve fazla kilolu olmak kalp damar hastalığı riskinizi artırır.
Damar hastalıkları: Boynunuzdaki karotid atardamarları beyne giden kanın önemli bir bölümünü taşır. Damar duvarı içinden yağlı bir tabaka ile giderek ilerleyen bir şekilde zarar gören karotid damarı bir kan pıhtısı ile tıkanabilir. Bu da inmeye neden olur.
Geçici iskemik atak (GIA): GIA’ların tanınıp tedavi edilmesi inme riskini azaltabilir. GIA inme benzeri belirtilere neden olur fakat bunların çoğu geçicidir. GIA’ nın belirtilerini bilin ve derhal acil tıbbi yardım isteyin.
Atrial fibrillasyon ve diğer kalp hastalıkları: AF durumunda kalp boşlukları organize ve ritmik bir şekilde kasılmak yerine aynı bir jölenin titremesi gibi titrerler. Bu kanın kalp boşluğunda göllenmesine ve pıhtılaşmasına neden olur. AF inme riskinin beş kat artmasına neden olur. Diğer kalp hastalıkları olan insanlarında inme riskleri artmıştır.
Bazı kan hastalıkları: Yüksek alyuvar miktarı pıhtı oluşumu ihtimalini artırarak inme riskini yükseltir. Orak hücreli kansızlık hastalığı hasta hücrelerin atar damar duvarlarına yapışarak tıkanıklığa neden olması nedeniyle inme riskini artırabilir.
Aşırı alkol alımı: Kadınlar için ortalama bir kadeh ve erkekler için ortalama iki kadeh içkinin üzerinde içki tüketimi kan basıncını ve inmeye neden olabilir.
Uyuşturucular: Damar içi madde kullanımı yüksek inme riski içerir. Kokain kullanımı da inmeyle ilişkilendirilmiştir. Bu maddeler çoğunlukla kanamalı inmelere neden olur.

Kolesterol nedir? Neden yükselir? Tedavisi ve iyi gelen yiyecekler

Kimler inme riski altında?

Beslenme tarzı bozuk olanlar, örneğin yağdan zengin beslenenler, sigara içenler, kilolu, diyabetik kişiler. Her yaşta olabilir. Ancak damarların tıkanma riski belirli yaşlardan sonra daha yüksektir. Sigara tüm damarları olduğu gibi beyin damarlarında da dönüşü olmayan bozukluklar, kalınlaşmalar, elastikiyetinin bozulması, plakların oluşmasına neden oluyor.

İnme tedavisi

Beyin, vücudun yüzde 2’sini kaplar ama kanın yüzde 20’sini kullanır. Beyin 4 ana damardan beslenir. Bunların tıkanıklığı ya da daralması yüzde 50 – 60’a kadar kabul edilebilir bir oran. Ama yüzde 60’ı geçince tedaviye ihtiyaç var.

İnme tedavisinde inme ünitesinin rölü

İnme üniteleri hastane içinde, inme tedavisinde yeterli eğitime ve deneyime sahip doktorların, uzman hemşirelerin ve diğer yardımcı personelin akut inme hastalarına sağlık hizmeti sunmaları için ayrılmış alanlardır. İnme üniteleri, hastanın iyileşme ve bağımsız yaşama şansının artmasını sağlamaktadır. İnme sırasında beyin hücrelerinde gelişen geri dönüşsüz hasarı en düşük seviyeye indirmek üzere giderek daha fazla hastane özel inme birimleri kurmaktadır.

Doğru beslenme ve hareket inme riskini önemli oranda azaltıyor!

İnme ünitesinde tedavi, akut inme hastalarında ölüm oranını azalttığı kanıtlanmış tek tedavi seçeneğidir. Aynı zamanda uzun süreli bağımlılığı azalttığı gösterilmiş tek girişimdir ve inme hastaların çoğunluğu bu girişimden yarar görmektedir. Bu nedenle, İÜ bakımı, inme hastalarının tedavisinde son derece önemlidir ve hastalık yükünü azaltıcı etkide bulunan tek akut inme tedavisidir.

İnmeyi önlemek için ne yapmalı?

Birtakım risk faktörleri önlenebilir. Genetik faktörlerin dışındaki sigara, yüksek tansiyon gibi pek çok hastalık için risk faktörü olan hepimizin bildiği başlangıçtaki risk faktörleri önlenebilir. İnmenin kesin tedavisi yoktur. Çok erken dönemde (ilk 3 saat) damar açıcı ilaç dışında geçici bulguları olan hastaların hızlı değerlendirilmesi ve tedavi edilmesi önem taşır. İlk 3 saatte damar açıcı ilaç (tromboliz) hayat kurtarıcı olabiliyor.

Yüksek tansiyon neden olur, nasıl düşürülür? Belirtileri nedir?

Düzenli kontroller inme riskini azaltır

İnme hastalığının önlenmesinde ilk aşama inmeye dair risk faktörlerinin öğrenilmesidir. Bazı risk faktörlerini değiştirebilir veya tedavi edebilirsiniz. Düzenli kontroller yaptırarak ve riskinizi bilerek, neleri değiştirebilirsiniz. Yüksek kan basıncı hem iskemik hem de hemorajik inmenin bir numaralı sebebidir. Kan basıncı ne kadar yüksekse, inme riski de o kadar artmaktadır. Kan basıncınızı bilin ve en az 2 yılda bir kontrol ettirin.

İnmeden korunmak için bunları mutlaka yapın

Bol bol su için. Günde 3 – 3,5 litre su içmek – özellikle 45 yaşından sonra- inme riskini azaltan basit bir önlem.
Yüksek tansiyon, diyabet hastasıysanız veya yüksek kolesterole sahipseniz kişisel risk faktörlerini bilerek kontrol altına alın.
Eğer damarsal bir hastalığınız varsa mutlaka her sene muhakkak check – up yaptırın.
Düzenli egzersiz de dolaşımı hızlandırarak inme riskini azaltıyor.
Tansiyonunuz düşük tutmak için sağlıklı bir beslenme düzenine sahip olun.
Özellikle aritmi hastaları inme gelişim riskleri çok yüksek olduğundan ömür boyu kan sulandırıcı ilaç tedavilerine uymalıdır.

İnme ile ilgili rakamlar

TÜİK verilerine göre 2014 yılında Türkiye’de 375 binden fazla kişi çeşitli hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetti
İnme ölüm nedenleri arasında kalp hastalıkları ve kanserden sonra üçüncü sırada…
Ölümlerin yüzde 10’u inme nedeniyle gerçekleşti.
Sadece 2014’te Türkiye’de 37 bin kişi inme yüzünden hayatını kaybetti.
İnme, Türkiye’de kalıcı kısıtlılık sebepleri arasında birinci sıradadır.
İnme geçirenlerin çoğunluğu akut dönemde hayatını kaybetmese de ciddi kısıtlılıklarla bazen yatağa bağlı kalarak yaşamak zorunda kalmaktadır.
Türkiye’de yaşam süresinin son 10 yılda uzamasıyla daha fazla inmeyle karşılaşılacağı ön görülüyor.