Hipotermi nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Hipotermi, vücudun ürettiğinden daha hızlı ısı kaybetmesi halinde oluşan ve acil şekilde müdahale edilmesi gereken tehlikeli bir durumdur. Normal vücut ısısı yaklaşık 37 Cº’dir. Vücut sıcaklığınız 35 Cº’nin altına düştüğünde hipotermi oluşur. Hipotermi genellikle soğuk havaya çok fazla maruz kalma veya soğuk suya dalma nedeniyle oluşur. Vücudun aşırı soğuması durumunda kalp, sinir sistemi ve diğer organlar sağlıklı bir şekilde çalışamaz. Hipotermi tedavi edilmezse kalp ve solunum sistemi iflas edebilir ve ölüme kadar gidebilecek sonuçlar oluşabilir. Hipotermi tedavisinde öncelikli amaç vücudu normal sıcaklığına geri döndürmektir.

Hipotermi nedir?

Hipotermi nasıl oluşur?

• Vücuttan yayılan ısı: Isı kaybının çoğunluğu korumasız vücut bölümlerinde olur
• Doğrudan temas: Vücut soğuk bir yüzey ile temas ettiğinde hızlı bir şekilde ısı kaybetmeye başlar. Soğuk su, ıslak elbiseler veya soğuk zemin ile uzun süreli temas
• Rüzgar: Rüzgar vücut üzerindeki ısı tabakasını uzaklaştırarak hipotermiye neden olur

Bebek ve çocuklarda yüksek ateş nasıl düşürülür? Uyarılar ve öneriler

Hipotermi çeşitleri

• Hafif hipotermi (32,2 – 35 Cº arası): Hafif hipotermide, vücudun savunma mekanizmaları devreye girerek ısı üretmeye çalışılır. Bu yüzden tansiyon yükselir (hipertansiyon), kalp atımı sayısı artar (taşikardi), nefes alışverişi hız kazanır (taşipne) ve damarlar büzüşmeye (vazokonstrüksiyon) başlar.
• Ilımlı (orta) hipotermi (28 – 32,2 Cº arası): Ilımlı hipotermide vücudun soğuğa karşı koyan mekanizmaları yavaş yavaş yetersiz hale gelmeye başlar. Artan ısı kaybıyla beraber görülen belirtiler daha da şiddetlenir.
• Şiddetli hipotermi (28 Cº altı): Vücut ısısının 28 Cº ve altına düşmesi, hipoterminin artık ciddi sonuçlara yol açmasına sebep olur. Bu derecelere düşen vücut sıcaklığı nedeniyle ölüm olabilir veya tedavi edilmesine karşın ciddi sonuçlar bırakabilir.

Hipotermi sebepleri

• Soğuk havaya maruz kalmak
• Soğuk hava için yetersiz olan kıyafetler
• Soğuk suya düşmek
• Vücudun uzun süre soğuk yüzeylere temas etmesi
• Islak kıyafetlerle uzun süre kalmak
• Soğuk ortamlarda bulunmak – yaşamak
• Yorgunluk ve yetersiz beslenmek
• Soğuk ve sert esen rüzgara maruz kalmak
• Alkol almak
• Uyuşturucu madde kullanımı

Hipoglisemi nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Hipotermi risk faktörleri

• Yaş: Yaş hipotermi için önemli bir risk faktörüdür. Bebekler ve yaşlılarda vücut ısısını düzenleme becerisi normalin altında olduğu için hipotermi daha sık görülmektedir. Soğuk hava için uygun şekilde giyinmek ve klimalı ortamlardan uzak durmak bebekler ve yaşlıları hipotermiden koruyabilir.
• Yorgunluk: Yorgunluk, soğuğa karşı koyma yeteneğini azaltır ve daha hızla ısı kaybedilmesine neden olur.
• Zihinsel problemler: Şizofreni ve bipolar bozukluk gibi akıl hastalıkları, demans ya da iletişim zorlukları ile ortaya çıkabilen hafıza kaybı hipotermi riskini arttırabilir. Ruhsal sağlık sorunları olan kişiler soğuk hava için uygun şekilde giyinemeyebilirler. Ayrıca bazen üşüdüklerini fark edemezler ve çok uzun süre soğuk havada kalabilirler.
• Alkol kullanımı: Alkol, kısa bir süre sıcak hissetmenizi sağlayabilir. Kana karıştıktan sonra, damarların genişlemesine ve deri yüzeyinden daha hızlı bir şekilde ısı kaybına neden olmaktadır. Ayrıca alkol nedenli bilinç kaybı soğukta kalmaya neden olabilir.
• Uyuşturucu kullanımı: Uyuşturucu maddeler de alkol gibi damar genişlemesine ve ısı kaybına neden olabilmektedir. Zihin bulanıklığına neden olduğu için soğuğa karşı duyarsızlığa ve hipotermiye neden olabilmektedir.
• Bazı hastalıklar: Hipotiroidi, diyabet, su kaybına neden olan hastalıklar, artrit, parkinson ya da anoreksia nervoza gibi hastalıklar vücudun yeterli sıcaklığı korumasını veya soğuğu hissetme becerisini olumsuz etkileyebilir.

Raynaud fenomeni nedir? Reyno hastalığının belirtileri ve tedavisi

• His kaybı: Felç, omurilik yaralanmaları, yanıklar ya da yetersiz beslenme nedeniyle vücutta his kaybı oluşabilir ve kişi vücut ısısını kaybettiğini farketmeyebilir.
• İlaçlar: Bazı antidepresanlar, yatıştırıcılar ve antipsikotik ilaçlar vücudunuzun sıcaklığını dengeleme becerinizi etkileyebilir. Eğer soğuk havada çalışıyor ya da soğuk bir ortamda yaşıyorsanız bu ilaçları kullanmadan önce doktorunuza danışın.

Hipotermi belirtileri

• Aşırı titreme
• Solunumda yavaşlama
• Konuşmada yavaşlama
• Kafa karışıklığı ve hafıza kaybı
• Nabız zayıflığı
• Sakarlık ya da koordinasyon eksikliği
• Aşırı yorgunluk
• Bilinç kaybı
• Bebeklerde cildin parlak kırmızı bir renk alması ve soğuma

Hipotermi tanısı

Hipotermi tanısı genellikle kişinin fiziksel belirtilerine ve hastalandığı ortam ve koşullara bağlı olarak kolayca konabilir. Hipotermik bir hastaya dışarıdan bakıldığında; titrediği, vücudunun soğuk olduğu, mukoza ve derisinin soluklaştığı, konuşmakta zorluk çektiği, çevreye duyarsızlaştığı, nefes alımında değişikliklerin olduğu, söylenenlere istenen düzeyde cevap veremediği ve hareketlerinin yavaşladığı görülür. Vücut ısısı ölçülür ve acil müdahaleye başlanır. Kan testleri hipoterminin şiddetini belirlemeye yardımcı olabilir.

Hipotiroidi nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Hipotermi tedavisi

Hipotermide acil müdahale

• Dış ortamda soğuğa maruz kalmış birini görürseniz ilk olarak 112’yi arayın ve yardım talep edin. Hastanın acil tıbbi müdahaleye ihtiyacı olabilir.
• Hastanın solunumunu ve kalp atımını kontrol edin. Eğer biliyorsanız ve gerekliyse hastaya kalp masajı yapmaya başlayın, solunumunu açmaya çalışın.
• Hastayı kapalı, kuru ve sıcak bir ortama taşıyın.
• Üzerinde ıslak giysiler varsa çıkarın ve hastayı kurulayın. Islak elbiseler vücuttaki ısı kaybını 25 kat arttırmaktadır.
• Vücudun ısı kaybını engellemek için hastayı kuru giysiler ve battaniyeler ile sarın.
• Bilinci açıksa ve yutabiliyorsa hastaya çay benzeri sıcak içecekler içirin ve çikolata gibi bol enerji veren gıdalar yemesini sağlayın. İçecek kesinlikle alkol içermemeli.

Hastanede tedavi

Hipotermi nedeniyle hastaneye getirilmiş hastaların müdahalesi hipoterminin nedenine bağlı olarak değişebilir. Örneğin alkol nedeniyle hipotermi yaşayan biriyle, soğuk suya düşen birinin tedavileri aynı olmayacaktır. Hastane içerisinde uygulanacak tedaviler şunlardır:

• Öncelikle acil müdahale basamakları takip edilir.
• Soğuk nedeniyle hastanın glikoz depoları hızlıca azalır ve hipoglisemi ortaya çıkar. Bu yüzden glikoz takviyesi gerekebilir.
• Hastanın yoğun alkol kullanımı öyküsü varsa tiamin başlanır.
• Hastaya gerekmediği sürece nazogastrik tüp takılmamalı. Ventriküler fibrilasyon riskini arttırmaktadır.
• Hastada soğuğa bağlı aşırı idrara çıkma nedeniyle yoğun sıvı kabı oluşur. Kaybedilen sıvı takviye edilir.
• Steroid takviyesi her hastaya yapılmamalıdır. Stres dozunda uygulanacak steroidler, bilinen adrenal yetmezliği olan ve vücut ısısı uygulanan tedavilere rağmen düzelmeyen hastalara uygulanmalıdır.

Steroid nedir, ne işe yarar? Nasıl kullanılır? Yan etkileri

• Hipotermisi olan hastalarda, taşikardi (çarpıntı), bradikardi (kalp yavaşlaması), ventriküler fibrilasyon (kalp atım bozukluğu), asistol (kalp kası kasılması yetersizliği) gibi çok sayıda elektrokardiyografik değişiklik görülebilir. Dikkatli olunmalıdır.
• Hastanın altta yatan patolojileri için araştırmalar yapılmalı ve tedaviler ona göre düzenlenmelidir.

Hipotermide yapılmaması gerekenler

• Hastayı bir anda sıcak banyoya sokmayın.
• Hastanın bacaklarına masaj yapmayın.
• Hastayı ısıtma cihazlarının çevresine koyup yoğun ısıya maruz bırakmayın.
• Hastaya kesinlikle alkol, sigara ya da  herhangi bir tütün ürünü vermeyin.

Hipotermi ölümcül müdür?

Bebeklerde ve çocuklarda hipotermi

Bebeklerin hipotermik olduklarını anlamak zor olabilir. Yine de bazı belirtiler gösterirler. Bu belirtiler şunlardır; ciltleri soğuktur, olağanın dışında sessizdirler, daha uyuşukturlar ve beslenmeyi reddedebilirler. Hipotermiye maruz kalabilecek en önemli yaş gruplarından biri de çocuklardır. Çocukların soğuğa karşı koruma mekanizmaları yeterli değildir. Bu yüzden bebekleri ve çocukları soğuktan korumak için:

• Bebekleri ve çocukları, erişkinlere göre daha sıkı giydirin.
• Çocukların titrediğini görürseniz koruyucu önlemler alın. Titreme hipoterminin ilk ve en önemli belirtisidir.
• Soğuk havalarda çocukların uzun süre dışarıda oynamasına izin vermeyin.
• Bebeklerin ve çocukların uyudukları odanın sıcaklığı en az 20 derece olmalıdır.

Donma ve hipotermiden korunmak için öneriler

Soğuk havaya çıkarken

• Sıkı giyinin: Vücut ısınızı vücudunuzun açık kalan, özellikle baş, yüz ve boyun kısımlarından hızlıca kaybedebilirsiniz. Bunu önlemek için bere, atkı ve yüz maskesi kullanın. Eldiven takın.
• Aşırı efor harcamayın: Çok terlemenize neden olan aktivitelerden kaçının. Islak giysiler ve soğuk havanın birleşimi, vücut ısısını daha hızlı kaybetmenize neden olabilir.
• Katmanlı giyinin: Bol, katmanlı, hafif giysiler giyin. Dış katman olarak sizi rüzgardan koruyabilecek sıkı dokunmuş, su geçirmez malzemeden yapılmış giysiler tercih edin. İç katman olarak ise yün, ipek giysiler vücut ısısını pamuktan daha iyi tutarlar.

• Kuru kalın: Mümkün olduğunca kuru kalmaya çalışın. En kısa zamanda ıslak kıyafetlerinizden kurtulun. Ellerinizi ve ayaklarınızı kuru tutmaya özellikle dikkat edin. Su ve kar geçirmez botlar giyin.

Kışın araba kullanırken

• Kötü hava koşullarında yolculuk ediyorsanız yakınlarınıza nereye gittiğinizi ve ne zaman döneceğinizi söyleyin. Böylece, yolda sorun yaşarsanız, acil müdahale ekipleri arabanızı nerede arayacağını bilebilir.
• Acil bir durumla karşılaşmanız ihtimaline karşı arabanızda ihtiyaç duyabileceğiniz bazı malzemeleri bulundurun. Örneğin birkaç battaniye, kibrit, mum, içinde kar suyunu eritip içebileceğiniz bir konserve kutu, bir ilk yardım çantası, kuru veya konserve gıda, konserve açacağı, çekme halatı, takviye kablosu, pusula ve eğer karda mahsur kalmışsanız arabayı çekerken kullanabileceğiniz bir torba kum (Kedi kumu da olabilir).
• Mümkünse, bir cep telefonu ile seyahat edin.
• Eğer mahsur kaldıysanız, ihtiyacınız olan her şey arabada, yanınızda olsun. Isıtmak için arabayı saatte bir 10 dakika çalıştırın. Motor çalışırken pencerenin biraz açık olmasına ve egzoz borusunun karla kaplı olmamasına dikkat edin.

Alkol

• Soğuk havada dışarı çıkacaksanız
• Botla ya da tekneyle denize açılıyorsanız
• Uyuyacağınız yer çok soğuksa

Soğuk suya düşerseniz

• Bir deniz aracına binerken mutlaka can yeleği takın. Can yeleği, enerji kullanmadan yüzmenizi sağlar ve sizi soğuktan yalıtır. Böylece soğuk suda daha uzun süre hayatta kalmanıza yardımcı olur. Ayrıca yardım çağırmak için can yeleğine bir düdük bağlayın
• Mümkünse eğer tekneye ya da yüzen bir nesneye tırmanarak sudan çıkmaya çalışın.
• Güvenli bir bölgeye, bir tekneye, bir kişiye ya da bir can yeleğine yakın değilseniz yüzmeyin. Yüzmek enerjinizi harcamanıza ve hayatta kalma sürenizi kısaltabilir.
• Yardım için beklerken ısı kaybını azaltmak için ısı kaçışını azaltma pozisyonu (Heat Escape Lessening Position-HELP) olarak bilinen vücut pozisyonunu korumaya çalışın. Bunun için; Gövdenizi korumak için dizlerinizi göğsünüze doğru çekin. Eğer can yeleği takıyor ve bu pozisyonu yapamıyorsanız, bacaklarınızı sıkıca bir araya getirin, kollarınız yanlarınızda ve başınıza geride dursun.
• Eğer başka insanlarla soğuk suya düştüyseniz, sıcak kalmak için yüzleriniz birbirinize bakacak şekilde sıkı bir daire oluşturun.
• Sudayken giysilerinizi çıkarmayın çünkü, sizi sudan yalıtırlar. Toka, düğme ya da fermuarlarınızı sıkıca kapatın. Mümkünse kafanızı örtün. Giysilerinizi ancak güvenli bir şekilde sudan çıkabildiğiniz zaman çıkarın ve kurutmaya çalışın.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör