Hiperlipidemi nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Hiperlipidemi, kandaki yüksek yağ seviyelerini ifade eden yaygın bir rahatsızlıktır. En yaygın türü yüksek kolesteroldür. Çoğunlukla hipotiroidizm, aşırı kilo, dengesiz beslenme, hareketsizlik gibi faktörlerin veya genetik nedenlerin sonucudur. Hiperlipidemi, damar tıkanıklığı, ateroskleroz, kalp hastalığı, felç ve kalp krizi için önemli bir risk faktörüdür. Belirgin bir semptomu yoktur. Erken teşhis ve uygun tedavi planı hastalığın yönetiminde önemlidir. Tedavide ilk adım sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, sigarayı bırakma, kilo verme gibi yaşam tarzı değişiklikleridir. Bu değişiklikler hastalıktan korunmamıza da yardımcı olur. Ayrıca bazı durumlarda kolesterol ve trigliserit seviyelerini düşürmek için ilaç tedavisine başvurulabilir.

Hiperlipidemi nedir?

Kolesterol nedir? Neden yükselir? Tedavisi ve iyi gelen yiyecekler

Hiperlipidemi tipleri

Hiperlipidemi, ailesel veya edinilmiş olmak üzere iki geniş sınıfa ayrılır. Birincil tipi, genetik bozukluklardan kaynaklanırken; ikincil tip sağlıksız beslenme, kötü yaşam tarzı, bazı ilaçlar, hipotiroidizm, diyabet gibi çeşitli faktörlerin sonucudur. İçerdikleri farklı yağ türlerine ve vücudu nasıl etkilediklerine göre sınıflandırılan çeşitli hiperlipidemi türleri vardır. En yaygın türü yüksek kolesteroldür. Diğer formları, hem kolesterol hem de trigliserit düzeylerinin yüksek olduğu hipertrigliseridemi ve karışık hiperlipidemidir. (1)

Lipit nedir?

Lipit, kolesterol ve trigliseritleri de içeren, insan vücudundaki temel organik yağların ortak adıdır. Doymuş ve doymamış yağlar olarak sınıflandırılır.

Kolesterol nedir?

Kolesterol, karaciğerin ürettiği mumsu bir yağ molekülüdür. Besinlerden alınan kolesterol ekstradır. Hücrelere lipoproteinler üzerinde taşınan kolesterol, sağlıklı hücre zarları, beyin işleyişi, hormon üretimi, sindirim ve vitamin depolama için gereklidir. Düşük yoğunluklu lipoproteinler (LDL/kötü kolesterol) ve yüksek yoğunluklu lipoproteinler (HDL/iyi kolesterol) olmak üzere iki tip kolesterol vardır. LDL/kötü kolesterol, en tehlikeli tiptir; arter duvarlarında birikerek plak oluşturur ve damar tıkanıklığı, damar sertliği, felç, kalp krizi riskini artırır. HDL/iyi kolesterol, LDL’nin zararlı etkilerine karşı koyarak, fazla kötü kolesterolü atılım için karaciğere geri taşır.

Trigliserit nedir?

Trigliseritler, kanda bulunan bir yağ (lipit) türüdür. Özellikle katı ve sıvı yağlardan ve besinlerin içerdiği diğer yağlardan gelirler. Ayrıca yemek yedikten sonra vücut, hemen ihtiyacı olmayan kalorileri trigiliseritlere dönüştürüp yağ hücrelerinde depolar, enerjiye ihtiyaç duyduğundaysa trigliseritleri serbest bırakır. Eğer sürekli yüksek karbonhidrat içeren yiyecekler tüketir, fazla kalori alırsınız; bu da trigliserit yüksekliğine  neden olabilir.

Trigliserid nedir? Neden yükselir? Vücut yağ oranı nasıl düşürülür?

Hiperlipidemi nedenleri

Hiperlipidemi, aşırı LDL kolesterole sahip olmanın ve onu temizlemek için yeterli HDL kolesterolün olmamasının neden olduğu, kandaki kolesterol dengesizliğidir. Ailesel veya sonradan edinilmiş olabilir.

Genetik faktörler:

Birincil de denen ailesel hiperlipidemi, ebeveynlerden miras alınan genlerden kaynaklanır. Ailesel kombine (karışık) hiperlipidemi yüksek kolesterol ve trigliserit seviyelerine neden olan kalıtsal bir bozukluktur. Genç yaşta göğüs ağrısı, kalp krizi, konuşma güçlüğü, ekstremitelerde güçsüzlük gibi kardiyovasküler hastalık semptomlarına yol açabilir. (2)

Hiperlipidemiye neden olan faktörleri

• Sigara içmek veya dumana maruz kalmak
• Fazla kilolu veya obez olmak
• Kötü beslenme
• Doymuş veya trans yağ içeren yiyeceklerin fazla tüketilmesi
• Aşırı alkol kullanımı
• Erken menopoz
• Gebelik
• Hareketsizlik ve aktif olmamak
• Stres ve aşırı kaygı
• Beta blokerler, diüretikler, doğum kontrol ilaçları, steroidler gibi bazı ilaçlar
• Çoklu miyelom, polikistik over sendromu, hipotiroidizm, kronik böbrek hastalığı, diyabet, metabolik sendrom, lupus, uyku apnesi, HIV gibi tıbbi problemler

Zararlı yiyecekler nelerdir? Sağlıksız besinler sigaradan tehlikeli!

Hiperlipidemi neye sebep olur?

• Ateroskleroz
• Periferik arter hastalığı
• Kalp krizi
• Felç
• Koroner kalp hastalığı
• Karotis arter hastalığı
• Mikrovasküler hastalık
• Ani kalp durması
• Obezite
• Yüksek kan şekeri ve yüksek insülin seviyeleri
• Pankreas enfeksiyonları
• Karaciğer ve dalak büyümesi

Hiperlipidemi risk faktörleri

• Böbrek hastalığı, diyabet, polikistik over sendromu, hipotiroidizm, karaciğer hastalığı gibi belirli sağlık koşulları
• Hamilelik
• Doğum kontrol hapları, diüretikler, kortikosteroidler gibi bazı ilaçlar
• Kalıtsal durumlar
• Obezite
• Kötü beslenme
• Çok fazla alkol tüketmek
• Sigara içmek

Hiperlipidemi belirtileri

Hiperlipidemi, kalp krizi veya felç gibi acil komplikasyonlara ilerleyene kadar genellikle semptom göstermez. Bununla birlikte, kalıtsal hiperlipidemisi olan kişilerde, gözlerin veya eklemlerin çevresinde sarı, mumsu, yağlı plaklar veya kolesterol halkaları olabilir.

Ateroskleroz (damar sertliği) nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Hiperlipidemi teşhisi ve testi

Hiperlipidemi testi nedir?

Hiperlipidemiyi teşhis etmek için, lipid paneli veya lipid profili adı verilen bir kan testi kullanılmaktadır. 8 ila 12 saatlik açlık sonrası, hastadan kan örneği alınarak yapılan testin sonuçları; toplam kolesterol, LDL/kötü kolesterol, HDL/iyi kolesterol ve trigliserit seviyelerini gösterir. 200 mg/dL veya daha fazla toplam kolesterol normal aralığın dışındadır. (3)

Hiperlipidemi taraması nedir?

Hiperlipidemi taramasında, fizik muayene, tıbbi geçmiş, aile öyküsü alındıktan sonra, lipid panelinin yanı sıra, doktorunuz şu testleri de isteyebilir:

• Yüksek hassasiyetli C-reaktif protein
• Lipoprotein (a)
• Apolipoprotein B
• Koroner kalsiyum taraması

Hiperlipidemi tedavisi

Hiperlipidemi diyeti

• Sağlıklı yağlar ve besinlerle dengeli beslenin.
• Kırmızı et veya tam yağlı süt ürünlerinde bulunan doymuş yağlar yerine; tavuk, hindi ve balık gibi yağsız proteinleri tercih edin.
• İşlenmiş yiyeceklerdeki trans yağlardan uzak durun.
• Zeytin, avokado, badem ve kanola yağı gibi tekli doymamış yağlar kullanın.
• Kalp sağlığına faydalı omega-3 yağ asitleri içeren somon, uskumru, ringa balığı gibi deniz ürünleri; ceviz, keten tohumu gibi kabuklu yemişleri ve tohumları bolca tüketin.
• Yulaf, kepekli tahıllar, meyve, sebze ve baklagiller açısından zengin besinlerle kolesterolü düşüren çözünür lif alımınızı artırın.

Kalp krizi belirtileri nelerdir? Kriz anında acil müdahale yöntemleri

Ayrıca;

• Sağlıklı bir kiloyu koruyun
• Sigarayı bırakın, alkolü sınırlayın
• Her gece en az 7 saat uyuyun
• Stresten uzak durun
• Düzenli egzersiz yapın

Hiperlipidemi tedavisinde kullanılan ilaçlar

Sağlıklı bir yaşam tarzı kolesterolü düşürmek için her zaman yeterli olmayabilir ve bazı kişiler ilaca ihtiyaç duyabilir. Statinler, hiperlipidemi için ilk basamak ilaçlardır. Bu ilaçlar karaciğerin ürettiği kolesterol miktarını azaltır. Statinlerin işe yaramadığı durumlar için mRNA ve monoklonal antikor ilaçları geliştirilmiştir. Yaygın kolesterol ve trigliserit düşürücü ilaçlar şunlardır: (5)

• Atorvastatin, fluvastatin, lovastatin, pitavastatin, pravastatin, rosuvastatin, simvastatin gibi statinler
• Kolestiramin, kolesevelam, kolestipol gibi safra asidi bağlayıcı reçineler
• Ezetimib gibi kolesterol emilim inhibitörleri
• Alirocumab veya evolocumab gibi statinlere enjekte edilebilir alternatifler
• Fenofibrat veya gemfibrozil gibi fibratlar
• Niasin
• Omega-3 yağ asidi takviyeleri
• mRNA teknolojisinin kullanıldığı inclisiran

Koroner arter hastalığı nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Hiperlipidemi tedavi edilmezse ne olur?

Hiperlipidemi genellikle yaşam boyu süren, yönetilebilir bir hastalık sürecidir. Tedavi edilmezse, ciddi vasküler hastalık süreçlerine yol açacak şekilde ilerleyebilir, hatta ölümcül olabilir. Tedavi edilmeyen hiperlipidemisi olan kişilerin koroner arter hastalığı geliştirme olasılığı, kolesterol düzeyleri normal aralıkta olanlara göre iki kat daha fazladır. Ayrıca kontrol altına alınmadığı takdirde yüksek tansiyon, tip II diyabet, periferik arter hastalığı, kalp krizi, felç, anevrizma ve serebrovasküler kaza riskini arttırmaktadır.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör