Hidrosefali nedir, neden olur? Belirtileri, tedavisi ve ameliyatı

Hidrosefali, beyin omurilik sıvısının normalin üzerinde birikmesi sonucu oluşan kronik ve nörolojik bir hastalıktır. Anne karnı da dahil her yaşta görülebilir. Beyin üzerinde oluşan baskı pek çok soruna neden olur. Sıvı birikiminin bir sonucu olarak ortaya çıkabilen beyin hasarı, gelişimsel, fiziksel ve zihinsel bozulmalara neden olabilir. Ciddi komplikasyonları önlemek için tedavi gerekir. Hidrosefali kendiliğinden iyileşmez ve ilaçla tedavi edilemez, tek çözüm ameliyattır. Şant takılarak gerçekleştirilen ameliyatın hastalık teşhis edildikten sonra en kısa zamanda yapılması gerekir. Tedavi edilmiş çoğu hidrosefali hastası uzun ve problemsiz bir yaşam sürebilir. Hastalık tedavi edilmezse ölümcül olabilir.

Hidrosefali nedir?

Beyin kanseri (tümörü) neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Tedavisi geciktirildiğinde geri dönüşümsüz beyin dokusu hasarı ve kalıcı nörolojik bozukluklara neden olabilmektedir. Gelişen radyolojik tekniklerle anne karnında ve doğumdan sonraki her yaşta teşhis konulabilen bir hastalıktır.

Hidrosefali neden olur?

Beyin omurilik sıvısı beynimizde bulunan ventrikül diye adlandırılan boşluklar ile beyin ve omuriliği saran kılıflar arasında dolaşan sıvıya verilen addır. Bu sıvı; besin maddelerinin iletimi ve atıkların atılması, dış dünyadan gelecek darbelere karşı tampon görevi görür. Bu beyin ve omurilikteki basınç değişikliklerinin dengelenmesi için de önemli bir yapıdır.

Bu sıvı devamlı yapım, dolaşım ve emilim halindedir. Bu sıvının yapımında artış, dolanımında bozukluk (kanallarda darlık veya tıkanıklık) ve emilimindeki bozukluklar sıvı miktarının ve basıncının artmasına, içinde olduğu beyin boşluklarının genişlemesine, beyin dokusu hücreleri hasarına neden olabilir ve bu duruma hidrosefali denir.

Doğuştan (konjenital) hidrosefali nedenleri

Bazı konjenital hidrosefali vakalarının nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak eğer bir bebek hidrosefali ile doğduysa, beyin omurilik sıvısının (BOS) akışını kısıtlayan bir beyin sorunu söz konusu olabilir. Ayrıca konjenital hidrosefali, prematüre doğan bebeklerde de görülebilir. Bazı prematüre bebeklerde beyin kanaması gerçekleşir.

Beyin kanaması nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

• Spina bifida gibi bazı sağlık koşulları
• X kromozomu mutasyonu
• Dandy Walker malformasyonu gibi nadir genetik bozukluklar
• Beyin veya omurilik ile araknoid membran arasında yer alan sıvı dolu keseler (araknoid kistler)

Çocuklarda ve yetişkinlerde hidrosefali nedenleri

Yetişkinlerde ve çocuklarda gelişen hidrosefali, genellikle beyni etkileyen bir hastalık veya yaralanmadan kaynaklanır. Edinilmiş hidrosefali olarak da adlandırılan bu durumun olası nedenleri arasında şunlar vardır:

• Beynin içindeki kanama (örneğin, subaraknoid kanamada olduğu gibi beynin yüzeyinden kan sızması)
• Beyindeki kan pıhtıları (venöz tromboz)
• Menenjit (beyni ve omuriliği çevreleyen zarların enfeksiyonu)
• Beyin tümörleri
• Kafa yaralanması
• İnme

Yaşlılarda hidrosefali nedenleri

Yaşlı kişilerde gelişen hidrosefali, beyin hasarı, beyinde kanama veya enfeksiyon sonrası ortaya çıkabilir. Ya da diyabet, kalp hastalığı veya yüksek kolesterol gibi normal kan akışını etkileyen diğer sağlık durumlarıyla bağlantılı olabilir. Bununla birlikte, çoğu durumda, kesin bir nedeni yoktur.

Yaşlılık hidrosefalisi nedir? Unutkanlığa neden olur mu, belirtileri nelerdir?

Hidrosefali belirtileri

Doğuştan hidrosefali belirtileri

• Başın normalden büyük olması,
• Damarların kolayca görülebildiği ince ve parlak saç derisi
• Bıngıldakta (bebeğin başının üstündeki yumuşak bölge) şişkinlik veya gerginlik bir gözlerin aşağıya kayması
• Beslenme bozukluğu
• Sinirlilik
• Kusma
• Uyuklama
• Ayak ve bacaklarda kas sertliği ve spazmları

Hidrosefali, tipine ve kişinin yaşına göre farklı semptomlara neden olabilir. Konjenital (doğuştan) hidrosefali bazen ultrason taraması sırasında bebek doğmadan önce tespit edilebilir. Bununla birlikte, genellikle yeni doğan fizik muayene sırasında doğumdan hemen sonra teşhis edilir. En önemli belirti bebeğin başının normalden büyük olmasıdır.

Yetişkinlerde veya çocuklarda hidrosefali belirtileri

• Baş ağrısı
• Boyun ağrısı
• Hasta hissetmek
• Uyku hali (koma durumu da gerçekleşebilir)
• Zihinsel bulanıklık ve kafa karışıklığı
• Bulanık veya çift görme
• Yürüme zorluğu
• İdrar kaçırma ve bazı durumlarda barsak inkontinansı (dışkıyı tutamama)

Normal basınçlı hidrosefali belirtileri

Genellikle 60 yaşın üzerindeki erişkinlerde daha sık görülen normal basınçlı hidrosefalinin ilk belirtilerinden biri bilincini kaybetmeden aniden düşmektir. Diğer semptomları şunlardır:

• Yürüme şeklinde değişiklikler ve yürüme bozukluğu
• Hafıza problemleri gibi zihinsel işlevlerde bozulma
• İdrar ve dışkıyı tutamama
• Baş ağrısı

Polinöropati nedir? Neden olur? Belirtileri, türleri ve tedavisi

Hidrosefali tanısı

Günümüzde Nöroradyolojik tekniklerin ilerlemesiyle Manyetik Resonans Görüntüleme (MRG) ve Bilgisayarlı Tomografi (BT) tetkikleri ile beyin boşluklarındaki genişleme ve beyin dokusunda meydana gelen değişiklikler tespit edilebilmekte ve klinikte rastlanan bulgularla bütünleştirilerek hidrosefali tanısı kesinleştirilmektedir.

Doğum öncesi dönemde anne karnında iken yapılan MRG ve Ultrasonografi bebeğin beyin gelişimi ve beyin boşluklarındaki değişiklikleri saptamaya ve takip etmeye yarar. Doğum sonrası yapılacak yüksek çözünürlüklü MRG incelemesi ile hidrosefalinin nedeni hakkında bilgi sahibi olunabilir.

Ultrason nedir, ne işe yarar? Ayrıntılı ve renkli ultrasonografi neden çeklilir?

Hidrosefali tedavisi

Hidrosefalinin ilaç tedavisi var mıdır?

Günümüzde hidrosefalinin ilaçla tedavisi mümkün değildir. Tek tedavi yöntemi cerrahi müdahaledir.

Hidrosefali şant ameliyatı

Hidrosefali tedavisinde en yaygın uygulanan yöntem, şant ameliyatıdır. Bu operasyonda şant adı verilen bir drenaj sistemi beyne yerleştirilir. Şant; valfli, uzun, esnek bir tüptür ve beyindeki sıvının doğru yönde ve uygun oranda akmasını sağlar.

Endoskopik üçüncü ventrikülostomi

Endoskopik üçüncü ventrikülostomi, bazı insanlar için kullanılabilecek cerrahi bir işlemdir. Prosedürde, cerrah beynin içine doğrudan bakabilmek için fiber optik teknolojisini kullanan küçük bir video kamera (nöroendoskop) kullanır. Küçük bir aletle üçüncü ventrikülün tabanında küçük bir delik açar. Böylece beyin omurilik sıvısı tıkanıklığı aşarak beynin yüzeyinin etrafındaki emilim bölgesine doğru akabilir.

Bebeklerde hidrosefali ameliyatı

Tanısı anne karnında iken konulmuş bebeklerde ilk yapılması gereken bebeğin mümkün olduğunca erken dönemde doğmasının sağlanmasıdır. Hemen ardından ameliyat gerçekleştirilir. Yukarıda bahsettiğimiz şant ameliyatı ve endokopik üçüncü ventrikülostomi bebeklere de uygulanabilen yöntemlerdir.

Hidrosefali tedavisinde antibiyotikli şantlar riskleri azaltıyor!

Şant ameliyatı sonrası ve riskleri

En sık görülen şant komplikasyonları şant arızası ve enfeksiyondur:

• Şant arızası: Şant arızasına genellikle tıkanma neden olur. Tıkanma oluştuğunda boşaltılamayan beyin omurilik sıvısı birikir ve hidrosefali belirtileri yeniden ortaya çıkar. Tıkanmaya çoğunlukla kan hücreleri, doku veya bakteriler neden olur. Bunun dışında şantlar çok dayanıklı olmalarına rağmen bazen bileşenlerinin aşınması sonucu veya takılan çocuk büyüdükçe çatlayabilir veya kırılabilir. Bazen de yerleştirildikleri yerden çıkarlar ya da nadir de olsa valf arızalanabilir.
• Şant enfeksiyonu: Şant enfeksiyonuna genellikle hastanın kendi bakteri organizmaları neden olur. Başka hasta kişilerden alınmaz. En sık görülen enfeksiyon, normalde cilt yüzeyinde ve ter bezlerinde ve saç köklerinde bulunan Staphylococcus Epidermidis’tir. Bu enfeksiyon türü genellikle ameliyattan bir ila üç ay sonra görülebilir. Şanttan kaynaklanan bir enfeksiyon, yaygın hidrosefali semptomlarına ek olarak, hafif ateş, boyun veya omuz kaslarında ağrı ve şant yolu boyunca kızarıklık veya hassasiyet gibi belirtilere de sebep olabilir.

Diğer şant komplikasyonları

• Aşırı drenaj: Bazen şant, beyin omurilik sıvısını üretildiğinden daha hızlı bir şekilde boşaltabilir. Bu da ciddi bir problemdir. Bu problem; ventriküllerin çökmesine, kan damarlarının yırtılmasına ve baş ağrısına, kanamaya veya yarık benzeri ventriküllere (yarık ventrikül sendromu) neden olabilir.
• Düşük drenaj: Beyin omurilik sıvısı yeterince hızlı boşaltılmadığında ise hidrosefali belirtileri yeniden görülmeye başlar. Eğer şant ayarlı bir basınç valfine sahipse, bu boşaltım sorunu, kafa derisinin üzerine, valfin üstüne denk gelecek şekilde yerleştirilen özel bir mıknatıs yardımıyla çözülebilir.
• Subdural hematom: Kan damarlarının yırtılması sonucu kanın, beyin ile kafatası arasında sıkışıp kalması durumudur. Yaşlılarda görülür ve ameliyat ile tedavi edilebilir.

Epilepsi nedir? Sara hastalığı neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Hidrosefali hastaları ne kadar yaşar?

Çoğu hidrosefali hastası uzun ve problemsiz bir yaşam sürmektedir. Bununla birlikte tedavi edilmeden bırakıldığında ilerleyici hidrosefali genellikle ölümcüldür. Tedavi edilmemiş hidrosefalide ölüm, beyin sapının sıkışması ve solunum durmasının ardından kafa içi basınç artışına bağlı olarak gelişen tonsiller herniasyon sonucu olur.

Hidrosefali kendiliğinden geçer mi?

Hidrosefali hastaları nelere dikkat etmeli?

• Hastalığınızı iyi yönetebilmek ve bir sorun olduğunda farkedebilmek için hidrosefali ve olası komplikasyonları hakkında bilgi alın. Hidrosefali gibi karmaşık bir hastalıkta, rutin bir tıbbi sorun ile yaşamı tehdit eden bir belirtiyi birbirinden ayırmak bazen zor olabilir.
• Eğer aspirin ve benzeri kan sulandırıcı ilaçlar kullanıyorsanız ameliyattan belli bir süre önce bu ilaçları kesmelisiniz. Bunların yerine doktorunuzun vereceği kanama zamanını uzatmayan pıhtılaşma engelleyici ilaçlar kullanabilirsiniz.
• Ameliyat sonrası enfeksiyonu önlemek için kısa süreli antibiyotik kullanılabilir
• Şant ameliyatı sonrası MR ve beyin tomografisi çektirebilirsiniz. Eğer şant valfi basınç ayarı dışardan yapılabilen tür ise MR çekimine uygun olup olmadığı konusunda doktorunuza başvurmanızda fayda vardır.
• Konulan şantı dışarıdan elle bastırarak çalıştırmaya uğraşmayın, şant muayenesini her zaman doktorunuz yapmalıdır.
• Şant uzun yıllar kullanılabilir, bir problem yoksa şantın çıkarılmasına gerek yoktur.
• Şant komplikasyonlarının önlenmesi için düzenli ve sık aralıklarla muayene olun.
• Özellikle bebekleri şantın olduğu tarafa yatırmayın. Ayrıca bknz:>>> Hydrocephalus

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör