HbA1C testi nedir? Nasıl yapılır? Hemoglobin A1C ne işe yarar?

HbA1C testi, kandaki şeker miktarını ölçen ve diyabet teşhisi için kullanılan bir kan testtir. Hemoglobin A1C olarak ta bilinen HbA1C testi, son 3 ayda alyuvarlardaki hemoglobine bağlanan şeker (glukoz) miktarını tespit eder. Özellikle diyabet hastalığının teşhisi ve kan şekeri seviyesini kontrol altında tutmak için kullanılır. Diyabet riski taşıyan kişilerin mutlaka HbA1C testi yaptırması önerilmektedir. Bu test, istenilen herhangi bir zamanda yaptırılabilir ve öncesinde açlık gibi özel bir hazırlık gerektirmez. Testin yapılma amacı kişideki diyabet riski saptanması ve hastalığın seyrinin takibidir.

HbA1c nedir?

Hemoglobin nedir? Düşüklüğü neden olur? HGB testi

Hemoglobin A1c olarak ta isimlendirilen bu testin en yaygın kullanım alanı diyabet teşhisi ve takibidir. Hareketsiz yaşayan, hipertansiyon ve aşırı kilo sorunu olan kişilerin diyabet riskine karşı her yıl en az bir kez Hga1c testi yaptırması önerilmektedir.

HbA1c ve glukoz

Kan şekeri olarak da bilinen glukoz basit bir şeker türüdür. Karbonhidratlı gıdaların çoğu vücuda enerji vermesi için glukoza dönüştürülür. Vücudun tüm hücrelerine kan dolaşımıyla dağıtılan glukoz hemoglobine bağlanır. Biriken glukoz miktarı, vücutta bulunan toplam şeker miktarıyla doğrudan orantılıdır. Bu nedenle sağlıklı bir insanda yemek yendikten 2 saat sonra kan şekerinin yüksek çıkması normaldir.

Açlık ve tokluk durumuna göre normal kan şekeri değerleri şöyledir:

• Açlık kan şekeri: 70-100 mg/dL
• Tokluk kan şekeri (yemek yedikten 2 saat sonra): 140 mg/dL

HbA1c normal değeri

• Normal: %5,7’nin altında
• Prediyabet: % 5.7 ile 6.4 arası
• Diyabet: %6.5 veya daha yüksek

HbA1c için normal değer kişiden kişiye değişebilir; kişinin yaşı, genel sağlık durumu ve diyabetin tipine göre değerlendirilir. Bu nedenle testle ölçülen değeri bir doktorun değerlendirmesi gerekir. Diyabet hastalarında HbA1c seviyesinin %7’nin altında olması hastalığın kontrol altında tutulması için çok önemlidir.(3)

HbA1c ve diyabet ilişkisi

HbA1c, diyabet teşhisinde ve kontrol altında tutulmasında çok önemli bir veridir. Bu nedenle diyabetli hastaların kandaki HbA1c seviyeleri yılda 4 kez 3 aylık periyotlarla düzenli olarak ölçülür. Hastalık takip altına alınmadığı takdirde kalp hastalığı, inme, körlük, böbrek veya sinir hasarı gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

Glukoz nedir, neye yarar? Düşmesi ve yükselmesi tehlikeli mi?

Öte yandan insülin kullanan bir hastanın HbA1c seviyesi çok düşükse düşük kan şekeri seviyelerine (hipoglisemi) sahip olma riski artabilir.(4)

HbA1c neden yükselir?

• İnsülin üretilememesi veya kullanılamaması
• Hipertansiyon
• Aşırı kilolu olmak veya obezite
• Hareketsiz bir yaşam tarzı

Bu faktörler aynı zamanda diyabet geliştirme riskinin de başlıca nedenleridir.

HbA1c yüksekliği ne tür sorunlara yol açar?

• Kalp-damar hastalıkları
• Kalp krizi
• İnme veya felç
• Böbrek hasarı
• Sinir hasarı
• Körlük, katarakt gibi göz rahatsızlıkları
• Kol veya ayak kaybetme olasılığı (ampütasyon)
• Enfeksiyon riskinde artış
• Tüm hastalıklarda iyileşme süresinin uzaması

İnsülin nedir, ne işe yarar? Yüksekliği, direnci ve tedavisi

Hba1c nasıl düşürülür?

• Kan şekerini yükselten karbonhidratlı ve şekerli gıdaları tüketmemek
• Sigarayı ve alkolü tamamen bırakmak
• Sağlıklı ve dengeli beslenmek (sebze ağırlıklı, lifli gıdalar yemek)
• Bol su içmek
• Fazla kiloları vermek için diyet yapmak
• Yürüyüş, yüzme vb. aktiviteler yapmak
• Stresle başa çıkma yöntemlerini (nefes teknikleri vb.) öğrenmek
• Antibiyotik, ağrı kesici gibi böbrekleri yoran ilaçları zorunlu olmadıkça kullanmamak

Hba1c yüksek çıktığında doktorunuz yukarıdaki öneriler dışında gerek duyarsa sitagliptin (januiva) ve repaglinid (prandin) gibi ilaçlar reçete edilir.

HbA1c testi nedir?

Tip 1 diyabet nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

HbA1c testi neden yapılır?

• Yetişkinlerde prediyabet veya diyabet teşhisi koymak
• Diyabet hastalarının durumunu ve glukoz seviyelerini izlemek

HbA1c testi ne zaman istenir?

HbA1c testi diyabet hastası olan kişilerden ise yılda en az 2 kez istenir. Yakın zamanda diyabet ilacını değiştirenlerden daha sık istenebilir. Genel prosedür 3 aylık periyotlarla yılda 4 kez yapılmasıdır. Gizli şekeri (prediyabeti) olan kişiler bu testi her yıl yaptırmalıdır.

HbA1c testi ne işe yarar?

HbA1c testi önceki 8-12 hafta süresince kan dolaşımındaki ortalama şekeri yansıtır ve kırmızı kan hücrelerine ne kadar glukoz sıkışmış olduğunu ölçer.(6)

HbA1c test sonucu ne anlama gelir?

HbA1c test sonucu milimol (mmol/mol) değeriyle verildiyse şu anlamlara gelir:

• 42 mmol/mol altında: Normal seviye HbA1c
• 42-47 mmol/mol: Prediyabet (gizli şeker)
• 48 mmol/mol: Diyabet (şeker hastalığı)

Eğer test sonucu % bazında verildiyse sonuçların anlamı şöyledir:

• % 3,5- % 5,7: Normal
• % 5,7- % 6,4: Prediyabet
• % 6,5 üzeri: Diyabet

Bu değerler testi tahlil eden laboratuara göre biraz farklı olabilir. Test sonucuna rağmen diyabet belirtisi yoksa ikinci bir test yapılmalıdır. Sonuca göre diyabet teşhisi konduysa hastaların HbA1c seviyelerini genellikle % 7’nin altında tutmaları önerilir.

Diyabet (şeker hastalığı) nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Ancak bu yüzde hastanın yaşına, kilosuna ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle hastanın hedef aralığının ne olduğunu doktorundan öğrenmesi çok önemlidir. Düzenli HbA1c testlerine sahip olmak hem hastanın hem de doktorun diyabetin ne kadar iyi kontrol edildiğini ve yaşam tarzı veya ilaçta herhangi bir değişikliğin gerekli olup olmadığını izlemesine yardımcı olur.

HbA1c testi nasıl yapılır?

Sağlık uzmanı küçük bir iğne kullanarak koldaki damarların birinden kan örneği alır. Test genellikle 5 dakikadan kısa sürer. HbA1c testi için özel hazırlıklara ihtiyaç yoktur. Günün herhangi bir saatinde yapılabilir ve öncesinde aç olmayı gerektirmez.(7)

Kimler HbA1c testi yaptırmalı?

• Diyabet riski ve belirtileri taşıyan kişiler
• Fazla kilolu olan kişiler
• Yüksek tansiyon ve kalp sorunu olanlar
• Diyabet hastası olan kişiler hastalığın seyrini saptamak için yaptırmalıdır

Hiperglisemi nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi

HbA1c seviyesini etkileyen faktörler

• Steroid (hormon ilacı) kullanımı
• Fazla miktarda aspirin kullanımı
• Opiat grubu (morfin benzeri) ilaçların kullanımı
• Demir eksikliğine bağlı kansızlık
• Bazı kan hastalıkları (anemi, talasemi)
• Yakın dönemde ciddi kan kaybı
• Böbrek yetmezliği
• Hipertrigliseridemi (trigliseritin yüksekliği)
• Hiperbilirubinemi (sarılık)
• Kronik alkolizm
• E ve C vitamini kullanımı
• Aşırı stres ya da depresyon. Bknz:>>> What is HbA1c test?

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör