Domuz gribi hakkında herşey
2009’da binlerce kişinin ölümüne yol açan H1N1 virüsü ilk olarak Kuzey Amerika’da domuzdan insana geçmiş ve bu yüzden hastalık domuz gribi adını almıştı. Mutasyona uğramış bir virüs olduğundan dünyada çok az insanın H1N1’e karşı bağışıklığı bulunuyor. Domuz gribi, diğer yaygın grip türleri gibi hava yoluyla insandan insana bulaşabiliyor. Domuz gribine yakalanan bir kişi normal bir grip hastasıyla neredeyse aynı şikayetleri dile getiriyor. Domuz giribi belirtileri ateş, öksürük, boğaz ağrısı, eklem ağrıları ve titreme gelmesidir. Uzmanlar diğer grip türlerinden korunmak için ne yapılıyorsa, domuz gribi için de aynısının yapılmasını öneriyor. Beş yıl aradan sonra tekrar adından sıkça söz ettiren domuz gribi hakkında sıkça sorulan bazı soruların yanıtları ise şöyle:
H1N1 domuz gribi virüsü nedir?
İlk kez 2009 yılında Amerika kıtasında görülen virüs, aslında normal grip virüslerinin bir türevi. Ancak domuz, kuş ve insan virüslerinin karışımı olduğu ve ilk ortaya çıktığında domuzdan insana bulaştığı için hastalık ‘Domuz gribi’ adını almış durumda. Mutasyona uğramış bir virüs olduğundan dünyada çok az insanın H1N1’e karşı bağışıklığı bulunuyor. 2009’da binlerce kişinin ölümüne yol açan H1N1 virüsü ilk olarak Kuzey Amerika’da domuzdan insana geçmiş ve bu yüzden hastalık domuz gribi adını almıştı.
Domuz giribi insandan insana nasıl bulaşır?
Domuz Gribi, mevsimsel gribin bulaşma özellikleriyle benzerlik gösterir. Kişiden kişiye genellikle öksürme, hapşırma gibi solunum yoluyla bulaşır. Bazen hasta insanların ağız ve burunlarına dokunup cep telefonu vb eşyalara temas etmesi yoluyla da bulaştığı bildirilmiştir. Hasta bir kişinin öksürüğü ya da hapşırığından çıkan damlacıkların masa gibi bir yüzeye temas etmesinin ardından başka bir kişinin bu masaya elle dokunması, ardından ellerini yıkamadan gözlerine, ağzına veya burnuna dokunması sonucu hastalık kişiden kişiye geçebilir. Hasta kişi, hastalık belirtileri görülmeden 1 gün önceden başlayarak; hastalandıktan sonraki 7 gün boyunca bulaştırıcıdır. Bu da kişinin domuz gribi hastalığına yakalandığını daha henüz öğrenmemişken bulaştırıcı olduğunu gösterir.
Domuz gribi belirtileri nelerdir?
Belirtiler normal insan gribi belirtilerine benzer ve;
- Ateş
- Öksürük
- Boğaz ağrısı
- Burun akıntısı
- Vücut ağrıları
- Baş ağrısı
- Titreme, halsizlik
- Bazı vakalarda kusma ve ishal bildirilmiştir.
Çocuklarda acil tıbbi yardım gerektiren durumlar şunlardır:
- Hızlı nefes alma ya da solunum güçlüğü
- Mavimsi cilt rengi
- Yeterince sıvı alamama
- Uyanamama ya da uyaranlara cevap verememe
- Huzursuzluk
- Grip benzeri semptomlara ek olarak ateş ve şiddetli öksürük
Yetişkinlerde acil tıbbi yardım gerektiren durumlar şunlardır:
- Solunum güçlüğü veya nefes darlığı
- Göğüs ya da karın içinde ağrı veya basınç
- Ani baş dönmesi
- Şiddetli bulantı ve kusma
Geçmişte zatürre ve solunum yetmezliği gibi ciddi hastalık ve ölümlere neden olduğu bildirilmiştir. Hastalığın domuz gribi mi yoksa daha yaygın olan herhangi bir grip virüsü mü olduğu ise ancak laboratuvar testleri ile anlaşılıyor.
Domuz gribi hastalığı nasıl teşhis edilir?
Hastalığın teşhisi, burun akıntısı ve boğaz sürüntüsü gibi örneklerde virüsün genetik olarak saptanması veya kanda hastalığa karşı gelişen antikorların gösterilmesi ile konabilir. Ancak bu yöntemler zaman alıcıdır. Bir salgın sırasında genellikle klinik bulgular ile tanı koymak kolaydır. Ancak son yıllarda hızlı tanı testleri de geliştirilmiştir. Bu testler ile klinik örneklerden saatler içinde virüsün antijenleri saptanabilmektedir. Çocuklar, özellikle küçük çocuklar, potansiyel olarak daha uzun süre bulaşıcı olabilir. Okul çağındaki çocuklar gibi kalabalık ortamlarda bulunanlarda hastalığa yakalanma oranı yüksek iken; yaşlılarda ve altta yatan kronik hastalığı olanlarda gribe bağlı ölüm oranı yüksektir. Her yaş grubunda tehlikeli olabilmekle birlikte özellikle küçük çocuklar, yaşlılar, kalp-akciğer-böbrek hastalığı, şeker hastalığı gibi hastalığı olan her yaştaki kişiler, AIDS, kanser gibi bir hastalık veya kemoterapi nedeniyle bağışıklık sistemi yetmezliği olan kişilerde hayati tehlike oluşturur. Akciğer komplikasyonları en sık görülen komplikasyonlarıdır. Grip sonrası gelişen zatürre, ölümlerin başta gelen nedenidir.
Domuz gribi ne kadar öldürücü?
Dünya Sağlık Örgütü, 2009’da yaşanan küresel domuz gribi salgınında toplam 18 bin 500 kişinin hayatını kaybettiğini belirtiyor. Ancak 2013’te yapılan bazı araştırmalar Dünya Sağlık Örgütü’nün sadece teyit edilmiş domuz gribi vakalarını dikkate aldığını vurguluyor ve gerçek ölüm sayısının resmi verilerin 11 katı olabileceğini ifade ediyor.
Mutasyona uğramış bir virüs olduğu için bazı kişilerin bağışıklık sisteminin virüsle başetmekte zorlandığı ve gribin ağırlaştığı düşünülüyor. Özellikle hamile kadınlar ile iki yaş altındaki bebeklerin virüse karşı daha savunmasız olduğu biliniyor. Ayrıca astım, kalp, böbrek ve şeker hastalarının da domuz gribinden daha olumsuz etkilendikleri belirtiliyor. 60 yaş üzeri kişilerin ise virüse yakalanmasının çok zor olduğu ifade ediliyor. Dünya Sağlık Örgütü vaka sayılarının ölümlere oranının düşük seviyelerde kaldığını ifade ediyor.
Domuz gribinden korunmak için öneriler ve domuz gribi tedavisi?
Domuz gribinin tedavisi var mı?
Hastalığın seyrini hafifletmede ve daha hızlı iyileşmeyi sağlamada Amerika Hastalık Kontrol Merkezi (CDC)’nin önerdiği ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlarla gribin yanı sıra ciddi komplikasyonların da gelişmesi engellenmiş olur. Antiviral ilaçlara, semptomların görülmeye başlamasından itibaren ilk 2 gün içinde başlanması gerekir. Ancak bu ilaçlar, mutlaka doktor kontrolü ile kullanılmalıdır.
Domuz gribinin tedavisi
Domuz gribine yakalanılması halinde ise ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC) Tamiflu ve Relenza gibi antiviral ilaçları tavsiye ediyor. Bu ilaçların en iyi etkiyi, virüse yakalandıktan sonraki 48 saat içerisinde alınmaları halinde gösterdikleri ifade ediliyor. Domuz gribine yakalanan birçok kişi de herhangi bir özel tedavi olmaksızın iyileşiyor.
Domuz giribine yakalanmamak için ne yapmak gerekir?
ABD’deki Johns Hopkins Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin sıraladığı bazı tavsiyeler şöyle:
- Yüzünüze olabildiğince az dokunun
- Ellerinizi sık sık yıkayın
- Kalabalık ortamlarda daha az vakit geçirmeye çalışın
- Dengeli beslenin, uykusuz kalmayın
Mevsimsel influenza aşısını olmak yeterlidir, çünkü domuz gribi etkeni H1N1 de bu aşı içeriğinde bulunmaktadır. Grip aşısı; herkese tavsiye edilmekle birlikte özellikle hastalığın daha ağır seyretme riski olanlara ve işgücü kaybı nedeni ile hizmette aksamalara neden olacak gruplara yapılır. İnfluenza aşısı gereken riskli gruplar; 6 aydan 24 yaşa kadar olanlar, küçük bebeklere bakanlar, gebeler (gebeliğin her döneminde), 24-65 yaş arasında kronik hastalığı olanlar, 65 yaş üstü ve sağlık çalışanları olarak belirlenmiştir.
Aşıların yan etkileri var mı?
Grip aşısı dünyada 50 yıldan daha uzun süredir üretilen bir aşı. Dolayısıyla dünyada bu konuda ciddi bir deneyim ve birikim var. Ancak aşı yerinde hafif kızarıklık, aşı yerinin hafif ağrıması gibi lokal yan etkiler olabiliyor. Dünya Sağlık Örgütü bunları takip ediyor. Aşının kanser yaptığına dair söylenceler kesinlikle doğru değil.
Kimler aşı olmalı?
Grip; gebeler, çocuklar, yaşlılar ve diyabet, KOAH gibi kronik hastalıklara veya kanser gibi bağışıklık sistemini baskılayan hastalıklara sahip kişilerde daha ağır ve ölümcül seyredebiliyor.
Grip aşısı yapılması gereken erişkinler şunlardır:
- 65 yaş ve üzeri
Kronik akciğer hastalıkları (KOAH, bronşektazi, bronş astımı, kalp ve damar hastalığı)
Şeker hastalığı, böbrek fonksiyon bozukluğu, çeşitli hemoglobinopatileri olan ve bağışık sistemi baskılanmış kişiler
- Yüksek riskli hastalarla karşılaşma olasılığı olan hekim, hemşire ve yardımcı sağlık personeli
- Grip yönünden riskli şahıslar ile birlikte yaşayanlar (Altı aydan küçük bebekle yakın ve sürekli teması olanlar)
- Güvenlik görevlileri, itfaiyeciler gibi toplum hizmeti veren kişiler
- Grip sezonunda gebelik
Çocuklarda ise 6 aydan itibaren grip aşısı yapılabilir
Domuz gribinden korunmak için;
- Öksürdüğünüzde ya da hapşırdığınızda ağzınızı ve burnunuzu bir kâğıt mendille kapatın. Kullandığınız mendili hemen çöpe atın.
- Öksürdükten veya hapşırdıktan sonra ellerinizi bol su ve sabunla yıkayın. En az 15 ila 20 saniye yıkama önerilir. Alkolle temizleme de tercih edilebilir.
- Ağzınıza, burnunuza ve gözlerinize dokunmaktan kaçının. Çünkü virüs ellerinizle başka kişilerle tokalaşma yoluyla da bulaşabilir.
- Hasta kişilerle yakın temastan kaçının.
- Genel sağlığınıza dikkat ediniz.
- İyi uyuyun, fiziksel aktivitelerde bulunun, stresten kaçının, bol sıvı alın ve iyi beslenin
- Bu hastalıkla kontamine olmuş olabilecek yüzeylere temas etmekten kaçının.
Seyahat eden kişilere neler tavsiye edilir?
Her zaman olduğu gibi hasta olan kişilerin uluslararası yapacakları seyahatleri ertelemeleri ve uluslararası seyahat dönüşü hastalık belirtileri görülen kişilerin ise sağlık kurumlarına başvurmaları konularına dikkat etmeleri gerekir. Seyahat eden kişilere enfekte olma tehlikesine karşın kalabalık ve kapalı mekânlardan uzak durmaları ve akut solunum yolları enfeksiyonları olan insanlarla yakın temastan kaçınmaları tavsiye edilir. Hasta olan kişilerle temastan sonra ve bu kişilerin bulundukları ortamlarla temastan sonra ellerin yıkanması hastalık riskini azaltacaktır.
DOMUZ GRİBİNDE SON GELİŞMELER
Bu kış görülen grip virüsü “domuz gribi” virüsü mü?
2009/2010 sezonunda ortaya çıkan H1N1 virüsü yeni bir yapıya sahipti. İnsanların daha önce karşılaşmadığı, bu nedenle de bağışık olmadıkları virüs süratle yayıldı. Genetik yapı olarak domuzlarda görülen influenza virüsünebenzerliği nedeniyle “domuz gribi virüsü” olarak tanımlandı.
Ancak 2009’dan bu yana geçen sürede virüs çok sayıda insanı hasta ettiği için toplumsal bir bağışıklık oldu. Sonuç olarak H1N1 virüsü sıradan mevsimsel grip etkenlerinden biri haline dönüştü. Hatta bu nedenle grip aşısının içinde bulunmaktadır.
Bu kış görülen grip diğer yıllardan farklı mı?
Grip İnfluenza A ve B tipi virüslerle oluşur. Ülkemizde referans laboratuvarında 2014/2015 sezonunda gönderilen ve incelenen toplam 1365 hasta örneğinde, % 3 Influenza A/H3N2, % 10 Influenza A/H1N1(domuz gribi) ve % 10 Influenza B virüsü saptandığı belirtilmiştir. Sağlık Bakanlığı da grip nedeniyle ölen hastalarda en fazla H1N1 virüsüne rastlandığını açıklamıştır. Elbette bu bilgiler sürekli değişme göstermektedir.
Gripte son 5 sezonda gözlenen önemli bir farklılık ülkemizde grip sezonunun daha geç başladığıdır. Önceden Kasım-Aralık ayında salgınlar başlarken, artık Ocak-Şubat aylarına kaydı. Bu nedenle grip sezonu Nisan ayı sonuna dek sürmeye başladı.
Grip aşısı gripten korur mu?
Sağlıklı kişilerde %80, yaşlı ve kronik hastalığı olan kişilerde %60 oarnında koruyucu olduğu rapor edilmiştir.
Bu yılın grip aşısı domuz gribinden korur mu?
Grip aşıları her yıl en çok gribe neden olan virüslerde oluşturulur. Bu nedenle her yıl yeni aşı hazırlanır. Bu yılki aşı domuz gribi olarak adlandırılan H1N1 virüsünü içeriyordu.
Ancak grip virüsleri de sürekli mutasyon geçirmektedir. Bu yılın aşısında domuz gribi için değil ama H3N2 virüsü için korumada sorunlar olabileceği belirtilmiştir.
YAZIYI PAYLAŞ
YORUMUNUZ VAR MI?