Gut hastalığı nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

24 Haziran 2018 | 11 Haziran 2022 | Kategori: Romatizmal Hastalıklar, Sağlık Sözlüğü Print

317 Paylaşım

Gut hastalığı, ağrılı ve sert eklemlere neden olan bir tür iltihaplı eklem (artrit) rahatsızlığıdır. Aşırı yemek yiyenlerde (aşırı et tüketimi) ve alkol kullananlarda daha yaygın görülür. Halk arasında damla hastalığı olarak ta bilinen gut, vücutta aşırı miktarda ürik asit birikmesi nedeniyle gelişir. Genellikle ilk belirtisi, ayak başparmağı eklemlerindeki ağrılardır fakat aynı zamanda ayak, kol, bacak ve diğer eklemleri de etkileyebilir. Ayrıca eklemler şişer, sertleşir, kırmızılaşır ve ilgili bölgede sıcaklık hissedilir. Son yıllarda yapılan araştırmalar, obezitenin gut hastalığı gelişiminde önemli bir risk faktörü olduğunu göstermiştir. Tedavisi mümkündür ve neden olduğu ağrılar azaltılabilir.

İçindekiler

Gut hastalığı nedir?

Gut, eklemlerin iltihaplanmasına neden olan ağrılı, metabolik bir bozukluktur. Artrit grubu rahatsızlıkların en şiddetlisidir. Eklemlerde ürik asit birikmesi nedeniyle oluşan küçük iğne benzeri kristallerin depolanmasından kaynaklanır. Kristallerin aşırı depolanmasına “tofüs” denilir, bunlar böbrekte biriktiğinde böbrek taşlarına da neden olabilir.

Genellikle ayak başparmağının birinci tarak kemiğinden başlar ve deri altında şişlikler oluşturabilir. Artmış ürik asit düzeylerinin yanı sıra gutun ana nedeni eklemlerdeki sıvı dengesi gibi başka faktörler de olabilir.

Romatoid artrit nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri

Gut hastalığının evreleri

Gut hastalığı 4 evrede karşımıza çıkar:

Evre 1 – Asemptomatik Hiperürisemi

Bu evrede, kişi gut hastalığı ile ilgili belirti yaşamaz, ancak ürik asit seviyeleri 6.0 mg / dL‘nin üzerindedir. Tedavi genellikle gerekli değildir. Ürik asit düzeylerinin düzenli olarak izlenmesi ve sağlıklı beslenme ve yaşam tarzı düzenlemelerinin yapılması gelecekte olabilecek gut ataklarını azaltacaktır.

Evre 2 – Akut Gut Atağı

Bu evrede, eklemlerde biriken kristaller aktive olur ve eklemde şiddetli ağrı ve şişlik ataklarına neden olur. Ağrı, tedavi olmaksızın, 3 ila 10 gün içinde biter. Çoğunlukla ilk atağı diğerleri takip eder. Bu yüzden tedavi için doktora gitmeyi ihmal etmemek gerekir.

Gut ayak başparmağında ağrı ve şişmeye neden olur

Başka bir gut atağı aylar ya da yıllar boyunca meydana gelmeyebilir, ancak bu düşük bir ihtimaldir. Bu nedenle ürik asit seviyesinin düzenli izlenmesi ve tedavi için önemlidir.

Evre 3 – İnterkritik Gut

Bu evrede, gut hastalığı patlamaya hazır bir bomba gibidir. Kişinin eklemleri normal bir şekilde çalıştığında semptomlar görülmez. Bununla birlikte, semptomlar yokken bile, ürik asit kristalleri sessizce birikmeye devam eder. Ürik asit 6.0 mg / dL’nin altına düşmedikçe, daha da ağrılı gut atakları artarak devam edecektir.

Majezik, ağrı kesici ne için kullanılır? Dozu ve yan etkileri

Evre 4 – Kronik tofuslu gut

Bu, gut hastalığının geç evresidir. Artık, kemik ve kıkırdakta sıklıkla deformite ve yıkıma neden olan kronik bir artrit gelişmiştir. Devam eden, yıkıcı bir iltihap süreci mevcuttur ve böbrek hasarı oluşma olasılığı vardır. Uygun tedavi ile, çoğu gut hastasının bu ileri ve sakatlayıcı aşamaya gelmesi önlenebilir.

Gut hastalığı nedenleri

Vücudumuzun dokularında pürin olarak adlandırılan maddeler vardır. Pürin, vücutta sentezlenen ya da bazı proteinlerin sindirimi ile üretilen nitrojen içerikli bir grup bileşendir. Karaciğer, kuru fasulye, bezelye ve hamsi gibi birçok gıdada pürin bulunur.

Romatizma nedir? Neden olur? Romatizmanın belirtileri ve tedavisi

Pürinler yakıldığında ürik asit oluşur. Normalde ürik asit kanda çözünür ve böbreklerden geçerek idrar yoluyla atılır. Ancak kandaki ürik asit oranı yüksek olduğunda eklemlerde ve cildin altında kristaller oluşarak gut hastalığına neden olabilir. Vücudun ürik asit miktarını artırması, böbreklerin yeterince ürik asitten arınamaması ve pürin içerikli yiyeceklerin fazlaca tüketimi ürik asidin kanda birikmesinin temel nedenleridir.

Ürik asit düzeyi yüksek olan üç kişiden birinin gut olduğu tahmin edilmektedir.

Gut hastalığını neler tetikler?

Ürik asit seviyelerini artıran ilaçlar: Bunlar arasında idrar söktürücü, aspirin ve organ nakli sonrası alınan özel ilaçlar yer alır. Ayrıca Parkinson tedavisinde kullanılan ilaçlar ve kanser ilaçları da gut riskini artırabilir.
Et, balık ve deniz ürünleri gibi çok miktarda pürin içeren yiyecekler tüketmek.

Rantudil (asemetazin) nedir ve ne için kullanılır? Doz hesabı ve yan etkileri

Alkollü içecekler ürik asit üretimini teşvik eder ve idrar söktürücü etkisi vardır. Alkol ayrıca böbrekler tarafından atılan ürik asit miktarını da azaltır. Özellikle bira nispeten yüksek miktarda pürin içerir. Çalışmalar bira ve yüksek dirençli alkolün gut riskini artırabildiğini göstermiştir. Dengeli alınan Şarap guta neden olmaz.
Aşırı kilolu olmak ve yüksek vücut kitle indeksi gut riskini arttırır.
Eklem travmaları
Organ nakli gibi cerrahi ameliyatlar

Ayrıca bazı sağlık sorunları kanda ürik asit çoğalmasına neden olabilir. Bunlar:

Böbrek yetmezliği ve rahatsızlıkları
Yüksek tansiyon
Hipotiroidizm veya az aktif tiroit bezi
Sedef hastalığı, kan hastalıkları ve bazı kanserler gibi hücrelerin normalden daha hızlı çoğalmasını ve dökülmesini sağlayan koşullar.
Kelley-Seegmiller veya Lesch-Nyhan sendromu gibi genetik bozukluklar.

Obezite nedir? Kimlere morbid obez denebilir? Tedavisi mümkün mü?

Gut hastalığı risk faktörleri

Erkeklerde 35-40 yaş ve sonrası
Kadınlarda menopoz sonrası dönem
Böbrek hastalığı
Obezite
Yüksek tansiyon
Yüksek kolesterol
Diyabet

Erkeklerde daha sık görülür. Kadınlar genellikle menopozdan sonra etkilenirler. Bu, hormonların böbrekler üzerindeki etkisinden kaynaklanır.

Yüksek tansiyon neden olur, nasıl düşürülür? Belirtileri nedir?

Gut hastalığı belirtileri

Yoğun eklem ağrısı,
Genellikle ayak başparmağını etkiler
Geçmeyen rahatsızlık hissi
Etkilenen eklemlerde şişme, sıcaklık ve kızarıklık
Hastalık ilerledikçe eklemlerinizi normal şekilde hareket ettiremezsiniz

Gut hastalığı ayaklarda ciddi deformasyona neden olabilir

Gut genellikle ayak başparmağı eklemini etkiler ama ayrıca ayak bilekleri, dizler, dirsekler, bilekler ve parmakları da etkileyebilir. Ağrının en şiddetli olduğu zaman dilimi ilk 4-12 saattir. En şiddetli ağrı azaldıktan sonra, bazı eklem rahatsızlıkları birkaç gün ile birkaç hafta arasında sürebilir. Daha sonraki atakların daha uzun sürmesi ve daha fazla eklemi etkilemesi muhtemeldir.

Gut nasıl teşhis edilir?

Doktorunuz, öncelikle tıbbi geçmişinizi ve semptomlarınızı gözden geçirerek ve aynı zamanda fiziksel muayenenizi de yaparak teşhis koymaya çalışacaktır. Eklem ağrılarınızın şiddeti, yaşanma sıklığı ve alanın ne kadar kırmızı veya şiş olduğu teşhis konusunda yardımcı olabilecek bilgilerdir. Bütün bu muayene sonucunda doktorunuz emin olmak için bazı testler isteyebilir.

Eklem ağrısı neden olur? Nasıl geçer? En etkili tedavi yöntemleri

Eklem sıvısı testi. Sıvı, ağrılı eklemden bir iğne ile alınır ve kristallerin olup olmadığını görmek için mikroskop altında incelenir.
Kan testi. Kan testiyle ürik asit seviyeniz ölçülebilir. Ancak yüksek düzeyde ürik asit her zaman gut anlamına gelmez.
Röntgen. Eklemlerin görüntüleri diğer problemleri dışlamaya yardımcı olur.
Ultrason. Bu ağrısız test, ürik asit alanlarına bakmak için ses dalgaları kullanır.

Ultrason nedir, ne işe yarar? Ayrıntılı ve renkli ultrasonografi neden çeklilir?

Gut hastalığı için hangi doktora gitmeli

Gut hastalığından şüphe edenler hastanelerin İç Hastalıkları (dahiliye) ve Romatoloji bölümlerine gitmelidir. Özellikle artrit tedavisinde uzman olan romatologlar, gut hastalığının nedeni daha doğru tespit edip ilaçlarla diğer tedavilerin yerinde uygulanışı konusunda hastalara rehberlik eder.

Romatoloji nedir? Romatolog ne iş yapar? En önemli romatolojik hastalıklar

Gut hastalığı tedavisi

Gut hastalığında uygun tedavi, gut ataklarındaki ağrıları azaltabilir, gelecekteki atakların önlenmesine yardımcı olabilir ve eklemlerin zarar görmesini önleyebilir. Şiddetli ağrıları dindirmek için ilaçlı tedavi uygulanır. Bunlar:

Ağrı ve şişliği azaltan anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID’ler)
Güçlü anti-inflamatuar hormonlar olan prednizon gibi kortikosteroidler
Kolşisin, hastalığın ilk evresinde oldukça etkilidir. Olası yan etkilerinden dolayı düşük dozda verilir.
Semptomları veya kandaki ürik asit birikimini azaltmak için kullanılan diğer ilaçlar

Ürik asit düşürücü ilaç kullanılıyorsa hekim dozu yavaşça artırmalı ve kandaki ürik asit seviyesi belirlenen periyotlarda kontrol edilmelidir. Ürik asit seviyesi 6 mg/dL’nin altına düştüğünde kristaller çözünmeye başlar ve kristal birikintileri önlenebilir. Bu ilaçlı tedavi gut ataklarını önlemek için uzun süre uygulanabilir.

Ayrıca uzman hekim, beslenme alışkanlıkları ve yaşam tarzıyla ilgili önerilerde bulunabilir.

Dolorex nedir? Neye iyi gelir? Kullanımı, dozu ve yan etkileri

Gut hastalığı evde tedavi

Kiraz ve vişne meyveleri bu rahatsızlığın ataklarının dindirilmesinde yardımcıdır. Şekersiz komposto veya ev yapımı meyve suyu olarak tüketilebilinir.
Günde bir bardak yağsız süt içmek de zamanla ürik asidin azalmasına yardımcı olabilir.
Ataklar esnasında ağrının dozunu azaltmak için etkilenen eklemi dinlendirip bu bölgeye buz torbası veya soğuk kompresler (buzlu suya batırılmış ve sarılmış) uygulanabilir.

Gut hastalığı sadece ayaklarda değil pek çok eklemde görülebilir

Gut hastalığı tedavi edilmezse ne olur?

Kronik gut kalıcı ağrıya ve eklemlerde deformasyona neden olabilir. Eklemlerde kalıcı hasar esnekliği etkileyebilir ve kasları zayıflatabilir. Bu, yürüyüş yapmak, bisiklete binmek, yemek hazırlamak, küçük nesneleri tutmak veya giyinmek gibi rutin hareketler ve faaliyetleri zorlaştırıp kısıtlayabilir. Ürik asit seviyeleri kalıcı olarak düşürülmüş olsa bile eklem hasarı tersine çevrilemez.
Yumuşak dokuda ürik asit birikimlerinden tofüs denilen kireçli nodüller oluşur. Genellikle birkaç yıl içinde oluşurlar ve özellikle dirsek, aşil tendonları, ayak ve parmak eklemleri ve kulakta yaygındırlar. Çoğu tofüs ağrılı değildir. Tedavi edilmezse, akut gut hastalığı olan 100 kişiden yaklaşık 30’u beş yıl içinde tofüs geliştirir. Ürik asit seviyeleri düşürülürse tofüs zamanla tekrar kaybolabilir.
Ürat kristalleri nadiren omurilik ya da karpal tünel etrafında oluşabilir. Eğer tofüs buralarda oluşursa sinirlere baskı yapabilir ve karpal tünel sendromu veya spinal kordun sıkışmasına bağlı felç semptomları gibi komplikasyonları tetikleyebilirler.

İltihaba neden olan besinler! İltihap kurutan şifalı bitkiler ve kürler

Gut hastalarına öneriler

Uzman doktorun reçete ettiği ilaçları düzenli olarak alın
Doktoru alınan tüm ilaçlar ve vitaminler hakkında bilgilendirin
Doktor kontrolünü aksatmayın
Sağlıklı ve dengeli beslenin
Yüksek oranda pürin içeren yiyeceklerden kaçının (Hamsi, sardalye, orkinos, deniztarağı, ringa, sığır böbrekleri, beyin, uykuluk, karaciğer, geyik eti, mantarlar.)
Bol su için
Düzenli egzersiz yapın ve vücut ağırlığınızı kontrol altında tutun
Hızlı ve aşırı kilo kaybı kandaki ürik asit seviyelerini artırabileceğinden sağlıklı kilo vermek için diyetisyene başvurun
Alkol alımını (özellikle bira) sınırlayın

Gut diyeti

Bu diyetin temelini pürin içeren tüm yiyeceklerden uzak durmak ve ürik asit düzeylerini kontrol edebilen yiyecekleri diyete katmak oluşturur. Sağlıklı bir gut diyeti için izlenmesi gereken adımlar şunlardır:

Sağlıklı bir şekilde kilo verilmelidir
Daha fazla meyve, sebze ve kepekli tahıllar tüketilmelidir.
Bol su tüketimi ürik asit seviyelerini düşürmeye yardımcı olur.
Beslenmede yağsız et ve kümes hayvanları, az yağlı süt ve mercimek gibi protein kaynaklarına odaklanmalıdır.
C vitamini takviyesi yapılabilir
Düzenli kafeinli kahve gut riskini azaltabilir.
Kirazın gut hastalığı riskini azaltabileceğine dair bazı tıbbi kayıtlar mevcuttur.
İçinde yüksek früktozlu mısır şurubu olan yiyecek ve içeceklerden kaçınılmalıdır.
Şekerli tahıllar, unlu mamuller gibi şekerli yiyecekler sınırlandırılmalıdır.
Kırmızı et, yağlı kümes hayvanları ve yüksek yağlı süt ürünlerinden gelen doymuş yağlar azaltılmalıdır.
Yüksek pürin seviyelerine sahip ve kandaki yüksek ürik asit seviyelerine katkıda bulunan karaciğer, böbrek gibi sakatatlardan uzak durulmalıdır.
Pürin oranı yüksek hamsi, kabuklu deniz ürünleri, sardalye ve ton balığı gibi deniz ürünlerinden kaçınılmalıdır.
Özellikle bira ve damıtılmış alkollü içeceklerin tüketimi azaltılmalıdır.

Gut diyeti örnek menü

Kahvaltı

Yağsız veya az yağlı süt ile tam tahıllı, şekersiz tahıl
1 bardak taze çilek
Kahve
Su

Öğle Yemeği

Hardallı tam tahıllı bir rulo üzerinde kavrulmuş tavukgöğsü dilimleri (yaklaşık 57 gr.)
Sebzeli yeşil salata, 1 çorba kaşığı fındık, balzamik sirke ve zeytinyağı sosu
Yağsız veya az yağlı süt veya su

İkindi Atıştırmalığı

1 bardak taze kiraz
Su

Akşam Yemeği

Somon buğulama (85-114 gr)
Buğulanmış yeşil fasulye
Zeytinyağlı bir bardak tam tahıllı makarna
Su
Az yağlı yoğurt
1 bardak taze kavun
Bitkisel çay gibi kafeinsiz içecek

Referanslar: 1- How Treat Gout?, 2- What Is Gout?, 3- Gout

YAZIYI PAYLAŞ

Paylaş

Tweetle