Türkiye, sigara nedeniyle ölüm oranında Dünya ikincisi!

642 Paylaşım

Dünya Sağlık Örgütü’nün ilan ettiği Sigarayı Bırakma Günü, bu yıl “gelişmeye tehdit” temasıyla tütün kullanımının ülkelerin sürdürülebilir kalkınmalarına verdiği zararı öne çıkartarak kutlanıyor. Tütüne Hayır Günü’nde Türkiye’de tütün kullanımına ilişkin verileri inceledik. Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Akciğer Vakfı’nın katkılarıyla hazırlanan Tütün Atlası’na göre, Türkiye’deki erkeklerin yüzde 31’i tütün kaynaklı hastalıklar nedeniyle yaşamını yitiriyor. Bu, Kuzey Kore’nin ardından dünyada en yüksek ikinci oran. Kadınlardaki oran ise yüzde 12. Bu, orta gelirli ülkelerin ortalamasına denk.

83 bin kişi ölüyor, 252 bin çocuk içiyor

Türkiye’de her yıl 83 bin 100 kişi sigara kaynaklı nedenlerle yaşamını yitirirken 252 bin çocuk ve 14,5 milyon yetişkin tütün ürünü kullanıyor. Tütün ürünü kullanımının çocuklardaki oranı ise oğlanlarda %10,2, kızlarda %5,3. Ülkelere göre tütün yüzünden ölen erkeklerin oranı Türkiye, erkeklerde tütün kaynaklı ölümlerde dünya ikincisi.

En etkili sigara bırakma yöntemleri ve ilaçla sigara bırakma tedavileri

Erkeklerde tütün kaynaklı ölümlerin oranı (yüzde)

Tütün kullanımı 2010-14 arası arttı

Dünyanın çoğu ülkesinde olduğu gibi Türkiye’de de erkeklerin tütün tüketimi kadınlardan daha fazla. Dünyada bunun tersinin olduğu yalnızca 24 ülke bulunurken 2 ülkede de cinsiyetler arası oranlar eşit durumda.

TÜİK’in 2014 verilerine göre Türkiye’de 15 yaş üzeri nüfusunun %27,3’ü her gün tütün ürünü kullanıyor. 2 yılda bir güncellenen verilere göre 2010’da bu oran %25,4’tü. Erkeklerde her gün sigara içenler yüzde 41,8 olurken kadınların ise yüzde 13,1’i sigara içiyor. 25-34 yaş arası erkekler %51,2 ile en fazla tütün ürünü içen yaş grubunu oluşturuyorlar. Kadınlarda ise %19,7 ile en fazla 35-44 yaş aralığı tütün içiyor.

Türkiye’de sigara kullanım oranı

Cinsiyetlere ve yıllara göre Türkiye’de sigara kullanım oranı (yüzde)

Daha önce hiç tütün ürünü içmemiş kişiler ise 15 yaş üzeri nüfusun yüzde 49,8’ini oluşturuyor. Erkeklerde bu oran yüzde 28,7, kadınlarda ise 70,3.

Toplumun yarısından fazlası en az bir kere tütün içmiş

Daha önce hiç tütün ürünü kullanmamış 15 yaş üstü nüfusun oranı (yüzde)

Türkiye’de tütün ürünleri kullanmaya başlayanların yüzde 36,2’si merak, yüzde 16,8’i özenti, yüzde 29,4’ü ise arkadaş etkisini gerekçe gösteriyor.

Yıllara göre tütün ürünü kullanmaya başlama nedenleri

Tütün ürünü kullanan insanların başlama nedenleri (yüzde)

Tütün ekimi 10 yılda yüzde 50’den fazla azaldı

Tütün Atlası’nda farklı yıllardan veriler bulunuyor. Türkiye’de 2012 yılında günde 10 adet sigara içen bir kişi, aylık hane gelirinin yüzde 5’i ile 7,5’i arasında bir oranı sigaraya ayırmak zorunda kalıyordu. 2013 yılında ise Türkiye’deki evlerin en az yüzde 60’ında ayda en az bir kere sigara içiliyordu. Türkiye’de bir yılda tüketilen sigara miktarı 2014’te kişi başına bin 500 ile 2 bin 500 arasında değişiyordu.

Uzmanlarından sigara bırakmak için altın tavsiyeler

Bu da günde kişi başı 4-7 arası sigaraya denk düşüyor. Türkiye’de nargile içen kişilerin sayısı ise nüfusun %2’si ile 10’u arasında. Tütün Atlası’na göre nargileden alınan her bir nefeste, bir sigaradan alınana yakın miktarda, yaklaşık 500 ml duman alınıyor. Türkiye’de tütün ekimi için kullanılan alan ise 2001-2011 yılları arasında %50’den fazla azaldı.

6 tütün şirketi vs. 500 Türkiye şirketi

Dünyanın en büyük 6 tütün şirketi, Türkiye’nin en değerli 500 şirketinin toplamından 3,4 kat daha fazla kâr ediyor

2013 kârı (milyar dolar)

6 tütün şirketinin cirosu, Türkiye milli gelirinin yüzde 42’sine denk

2013 yılında dünyadaki en büyük 6 tütün şirketinin yıllık kârı 44 milyar dolardan fazlaydı. Bu, Coca Cola, Walt Disney, FedEx, AT&T, Google, McDonalds, Starbucks ve General Mills’in dünya genelindeki yıllık kârlarının toplamına denk.

Karşılaştırma yapmak için aynı yıl Türkiye’nin en değerli 500 şirketinin net kârı 27,3 milyar liraydı. Aynı şirketlerin 2013’teki cirosu olan 342 milyar dolar ise Türkiye’nin o yılki gayrı safi milli hasılasının yüzde 42’sini oluşturuyordu.

Dünyadaki e-sigara pazarı ise 2014 yılında 2,5 milyar dolar büyüklüğe ulaştı. Wells Fargo analisti Bonnie Herzog’a göre 2024 yılında e-sigara pazarı tütün pazarını geçecek. Tütün Atlası’na göre Türkiye 2013 yılında Philip Morris’ten en fazla bağış alan ülke oldu. Bu dönemde şirket 7,6 milyon dolar bağış gerçekleştirdi. Türkiye 2008-2012 arasında sigaradaki vergileri en fazla artıran ülkeler arasında oldu.

Sigarada vergi yüzde 82-89 arası

Türkiye, Tütün Atlası tarafından en iyi sigara uyarı yöntemi olan fotoğraflı uyarıyı kullanan ülkeler arasında gösteriliyor. Uyarının paketteki oranının en fazla olduğu Tayland’da bu oran %85 olurken Türkiye’de ise %65. Türkiye sigara yasağı konusunda Dünya Sağlık Örgütü’nün önerilerinin büyük kısmını yerine getiriyor. Dünya Sağlık Örgütü, sigara fiyatlarının %75’inin nispi vergiden oluşmasını tavsiye ediyor. Türkiye’de bu oran %65. Ancak Türkiye’de sigaranın üzerine eklenen KDV gibi vergiler sonucunda satış fiyatlarının %82 ile 89 arasındaki miktarını vergiler oluşturuyor. Türkiye’de televizyonların prime time’da bir ayda 30 dakikayı sigara karşıtı reklamlara ayırması gerekiyor.Kaynak:BBC