Göz kanseri neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

28 Nisan 2016 | 7 Eylül 2021 | Kategori: Göz Sağlığı, Kanser, Sağlık Sözlüğü Print

79 Paylaşım

Göz kanseri, göz içi ve çevresindeki hücrelerin anormalleşmesiyle gelişen ve nadir rastlanan bir kanser türüdür. Kanserin geliştiği yere göre birçok çeşidi vardır. Nedeni kesin olarak bilinmemektedir ancak beyaz tenli ve renkli gözlü insanlarda daha sık görülür. Risk faktörleri, belirtileri ve tedavisi göz kanserinin türüne göre farklılıklar gösterebilir. Başlıca belirtiler gözün ve-veya göz kapağının şişmesi, göz kızarıklığı, kaşınma ve tam ya da kısmi görüş kaybıdır. Erken teşhis edilirse göz kaybı olmadan kanser tedavi edilebilir. Ancak geç kalındığında ölüm riski artabilir. Bu nedenle rutin göz muayeneleri ihmal edilmeden düzenli olarak yaptırılmalıdır.

İçindekiler

Göz kanseri nedir?

Göz kanseri, gözün çeşitli kısımlarında başlayabilen birçok tümör türünü tanımlamak için kullanılan genel bir terimdir. Göz içindeki veya çevresindeki sağlıklı hücreler anormalleşip kontrol edilemez bir şekilde büyüyerek tümör oluşturduğunda ortaya çıkar. Tümör iyi huylu veya kanserli olabilir. İyi huylu tümör, tümörün büyüyebileceği ancak yayılmayacağı anlamına gelir.

Kanserli bir tümör ise vücudun diğer bölgelerine yayılabilir. Ayrıca akciğer kanseri gibi başka kanser türlerinden yayılan göz kanserleri de (göz metastazı) vardır ve daha yaygındır; tedavileri de farklıdır.

Kanser nedir? Neden olur? Türleri, belirtileri ve tedavisi

Göz kanseri türleri

Göz kanseri göz çevresinde, göz kapaklarında, gözün içerisindeki yapılarda, iriste, retina ve retinanın altındaki bağ dokusunda, koroid adı verilen damarsal tabakada ve göz kemikleri ile gözün arasındaki orbita denilen bölgede gelişebilir. Ve geliştiği bölgeye göre türlere ayrılır. Bunlardan en sık rastlanan göz kanseri türleri şunlardır:

Göz melanomu: Gözün orta tabakasına uvea denir ve gözün önündeki iris, siliyer cisim ile gözün arkasındaki koroidi içerir. Kanser bu tabakadaki pigment üreten melanosit hücrelerinin anormalleşmesiyle başlar ve yetişkinlerde en yaygın görülen göz kanseri türüdür.
Göz lenfoması: Göz küresinde başlayan lenfomadır ve çoğu non-Hodgkin lenfomadır.
Retinoblastom: Çocukluk çağı göz kanserinin az rastlanan bir türüdür. Gözün ışığa duyarlı tabakası olan retinada gelişir.

Nadir görülen göz kanseri türleri ise şunlardır:

Gözde skuamöz hücreli karsinom: Genelde konjonktiva ve göz kapağında başlar.
Gözde bazal hücreli karsinom: Genellikle göz kapağında başlar ve bu bölgede en sık görülen kanser türüdür.
Göz kapağının sebase karsinomu: Sebase (yağ üreten) bezlerin kanseridir ve en çok kirpik çizgisine yakın üst göz kapağında gelişir.
Adenoid kistik karsinom: Gözyaşı bezinin en sık görülen kanser türüdür.
Göz çukuru sarkomu: Gözü hareket ettiren kaslarda başlayabilir ve çoğunlukla çocukları etkiler.

Göz kanseri başka bir kanser türünün yayılmasıyla (metastaz) da gelişebilir ve bunlara ikincil göz kanserleri denir. Göze yayılan en yaygın kanserler meme ve akciğer kanserleridir. Bu kanserler genellikle uvea tabakasına yayılır.

Metastaz nedir, neden olur? Metastatik kanser belirtileri ve tedavisi

Göz kanseri nedenleri

Göz kanserinin kesin nedeni bilinmemektedir ancak riskini artırabilecek pek çok etken vardır ve bu riskler göz kanserinin türüne göre farklılıklar gösterebilir. Genel olarak risk faktörleri şunlardır:

Mavi veya yeşil gibi açık renkli göz rengine sahip olmak
Beyaz veya soluk tenli olmak
Anormal benlere neden olan displastik nevüs sendromu gibi belirli kalıtsal cilt koşullarına sahip olmak
Kalıtsal kanser yatkınlığı sendromuna sahip olmak.
Düşük bir ihtimal olsa da uzun süre boyunca doğal veya suni güneş ışığına (solaryum) maruz kalmak
Özellikle göz melanomu için 50 yaş üstü olmak
Kaynakçılık mesleğine sahip olmak
Kimya endüstrisinde çalışmak
HIV ya da AIDS hastası olmak
Romatoid artrit gibi otoimmun hastalıklara sahip olmak
Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanmış olmak
Nadir kalıtsal sendromlar

Göz kanseri belirtileri

Bir gözün ya da göz kapaklarının şişmesi
Dışarı doğru fazlasıyla çıkıntılı göz (göz pörtlemesi)
Tam veya kısmi görme kaybı
Bulanık görüş
Gözün yüzeyinde soluk bir küçük kitle ya da şişkinlik
Gözlerin önünde ışık ya da kıpkırmızı çizgilerden oluşan lekeler veya yanıp sönen noktalar görmek
Gözün renkli kısmında (iris) büyüyen karanlık bir nokta
Periferik (çevresel) görüş kaybı
Gözde yanma, kaşıntı veya kızarıklık
Konjunktivanın kronik iltihabı (konjonktivit)
Nadiren gözün içinde veya çevresinde ağrı
Sarkık göz kapağı

Göz kanserinin belirtileri türüne göre değişir. Örneğin, göz melanomu genellikle hiçbir belirti göstermez ve göz muayenesi esnasında tesadüfen teşhis edilebilir. En sık görülen belirtisi ağrısız görme kaybıdır.

Bu belirtiler başka göz rahatsızlıklarıyla ilgili de olabilir ancak göz kanserinde erken teşhis tedavinin başarı oranını artıracağından zaman kaybetmeden bir göz doktoruna görünmek çok önemlidir.

Ağız kanseri neden olur? Belirtileri ve tedavisi yöntemleri

Göz kanseri teşhisi

Fiziksel muayene

Hastanın şikâyetleri doğrultusunda sağlık geçmişi, risk grubuna girip girmediği ve aile öyküsü hakkında bilgi alınırken fiziksel muayene yapılır. Bu muayenede gözün yüzeyi yakından incelenir. Eğer bir anormallik saptanırsa daha kapsamlı bir muayene için göz testleri yapılır.

Göz testleri

Oftalmoskop: Retina ve optik sinir dâhil, gözün içini aydınlatarak ayrıntılı olarak gösteren bir alettir. İki şekilde yapılır. Direkt oftalmoskopide alet hastaya iyice yaklaştırılarak göz dibinin büyük ve düz hali görülür. Endirekt oftalmoskopide ise özel mercekler yardımıyla hastanın gözüne ışık düşürülür ve göz dibinin ters ve küçük görüntüsü incelenir.
Biyomikroskop: Gözün içini incelemek için güçlü bir ışık demeti kullanan bir mikroskop türüdür.
Goniyoskopi (açı muayenesi): Görülmesi zor olan göz bölgelerinde tümör büyümesi aramak için doğrudan göz kapaklarının arasına yerleştirilen özel bir lenstir. Muayeneden önce göz uyuşturulur.
Optomap retinal tarama: Retinanın çoğunu görüntüleyen dijital bir tarama sistemidir.
Optik koherens tomografi: Retinanın, koroidin ve skleranın kesit görüntülerini çekmek için ışık dalgalarını kullanan bir görüntüleme testidir.
Tonometre: Göz içi basıncını ölçmekte kullanılan bir alettir. Hasta sırtüstü yatırılarak korneasına birkaç damla anestezik madde damlatılır. Daha sonra alet korneanın üstüne yerleştirilerek göstergeden göz içi basıncı okunur.

Göz damlası nasıl kullanılır? Ne işe yarar, yan etkileri nelerdir?

Bir göz muayenesinden önce göz bebeklerini büyütmek için göz damlaları kullanılabilir. Bu, doktorun göz içindeki yapıları daha iyi görmesine yardımcı olur. Kullanılan ilaç birkaç saat görme sorunlarına neden olabileceğinden randevudan sonra araba sürülmemelidir.

Tam kan sayımı (Hemogram)

Bu kan testinde beyaz ve kırmızı kan hücreleri ile trombositlerin sayısı ve kalitesi ölçülür. Genel sağlık kontrolü için yapılır.

Hemogram nedir? Tam kan sayımı testi değerleri ne olmalı?

Görüntüleme testleri

Ultrason

Bir göz ultrasonunda küçük bir değnek benzeri alet (ultrason prob) kullanılır. Kapalı göz kapaklarına ya da doğrudan gözün yüzeyine yerleştirilir. Bazen ultrason öncesi göz uyuşturulabilir. Genellikle göz melanomunun teşhisine çok yardımcı olur. Ayrıca tümörün yerini ve boyutunu da gösterebilir. Ultrason biyomikroskopi ise gözün ön kısımlarını görüntülemek için daha yüksek frekansta ses dalgaları kullanan özel bir ultrason türüdür.

Göz anjiyosu

Göz içindeki damarları incelemek amacıyla yapılan anjiyo işlemidir ve kola ya da kasığa ilaçlı turuncu renkte bir boya enjekte edilerek uygulanır. Boya vücudun içinden gözün arkasındaki kan damarlarına doğru hareket ederken özel bir kamerayla görüntüleme yapılır.

Anjiyo nedir? Nasıl yapılır, ne işe yarar? Riskleri nelerdir?

Biyopsi

Göz biyopsisinde şüpheli alanın bir kısmı veya tamamı çıkarılabilir. Ama mecbur kalınmadıkça pek tercih edilmez çünkü göze zarar vermeden veya kanseri yaymadan kanserli bir doku örneği almak zor olabilir. Ayrıca bazı kanserler sadece bir göz muayenesi veya görüntüleme testiyle teşhis edilebilir. Genellikle teşhis başka testlerle yapılamazsa ya da hastaya sitogenetik (yapısal bozuklukları gösteren) test uygulanacaksa kullanılır.

Biyopsi genellikle ince iğne aspirasyonu yöntemiyle yapılır. Bu işlemde gözün anormal bölgesinden küçük bir hücre örneği çıkarmak için çok ince bir iğne kullanır. Göz lenfoması teşhisinde vitrektomi uygulanır ve göz içindeki jöle benzeri sıvının bir kısmını birkaç küçük kesikle çıkarmak için çok küçük aletler kullanır.

Sitogenetik ve gen profili oluşturma

Bu iki test, hastanın iyileşme şansı ve tedavi seçenekleri hakkında daha fazla bilgi toplayabilmek için yapılabilir. Sitogenetik kromozomların sayısı, boyutu, şekli ve düzenlenmesi dahil bir hücrenin kromozomlarının (DNA iplikçikleri) analizidir. Gen profili ise spesifik genleri, proteinleri ve tümöre özgü diğer faktörleri tanımlayan bir testtir. Bu testler biyopsi veya cerrahi sırasında çıkarılmış bir doku örneği kullanılarak yapılır.

Diğer testler

Göz kanserinin türü ve evresi için yapılan diğer testler ise bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MRG), göğüs röntgeni, Pozitron emisyon tomografisi (PET) taraması, karaciğer ve böbrek fonksiyonları testidir.

Tomografi nedir, nasıl çekilir? BT ne işe yarar, zararları nelerdir?

Göz kanseri evreleri

Göz kanserleri genellikle TDM sistemiyle evrelenir. Buna göre:

T (tümör): Tümör boyutuna bağlı olarak 1-4 arasında derecelendirilir. Tümör en küçük seviyede 1, en büyük seviyede ise 4’tür.
N (lenf bezi): Kanserin yakındaki lenf bezlerine yayılıp yayılmadığına göre 0-1 arasında derecelendirilir.
M (metastaz): Kanserin vücudun başka bir bölümüne yayılıp yayılmadığına bağlı olarak 0-1 arasında derecelendirilir. Vücudun her yerine sıçrayabilir ama özellikle optik sinire, göz kapağına, gözyaşı bezlerine, sinüslere, tükürük bezlerine, cilde, lenf bezlerine, karaciğer, kemik, beyin ve akciğere yayılma olasılığı daha yüksektir.

Göz kanseri tedavisi

Tedaviye göz kanserinin türü, tümörün göz içindeki boyutu ve yeri, kanserin gözün dışına yayılıp yayılmadığı, tedavinin görme yeteneği üzerindeki etkisi ve hastanın genel sağlığı ile kişisel tercihleri göz önünde bulundurularak karar verildiğinden uygulanacak yöntemler farklılıklar gösterebilir. Genel olarak uygulanan tedaviler şunlardır:

Radyasyon tedavisi

Göz kanserinde uygulanan en yaygın tedavi yöntemidir. Radyasyon tedavisi ana tedavi olarak ya da ameliyattan önce veya sonra kullanılabilir. En sık kullanılan radyasyon tedavisi türleri ise brakiterapi (içsel) ve dış ışın radyasyonudur.

Dış radyasyon bir makineden hastaya verilirken brakiterapide dairesel bir metal parçasına (plak) bağlı radyoaktif tohumlar kanserli bölgeye yerleştirilir. Başlıca yan etkileri kırmızı ve kuru cilt, yorgunluk, yutma güçlüğü ve ağızda yaralardır.

Radyoterapi nedir? Kanser tedavisinde nasıl uygulanır? Yan etkileri

Cerrahi müdahale

Cerrahi göz kanserinde yaygın olarak kullanılan bir diğer tedavi yöntemidir. Tümörün evresine ve büyüklüğüne bağlı olarak aşağıdaki ameliyat türlerinden biri yapılabilir.

Göz rezeksiyonu: Tümör ile tümör çevresinden az miktarda sağlıklı doku çıkartılır.
Enükleasyon: Gözün alındığı bir cerrahi müdahaledir. Bazı ilerlemiş göz kanseri vakalarında uygulanabilir.
Orbital egzenterasyon: Gözün, göz kapaklarının, göz çukurundaki kas, yağ ve sinir dokularının alındığı bir ameliyatıdır. Sadece çok agresif veya tekrarlayan göz kanserlerinde kullanılabilir.
Mohs mikrografik cerrahisi: Tümör katmanlar halinde alınır. Her katman kanser hücresi görülmeyene kadar laboratuarda incelenir. Mohs cerrahisi bazen göz kapağı veya konjonktivadaki bir tümörün tedavisinde kullanılır.
Kriyocerrahi: Dokuyu dondurmak ve yok etmek için kontrollü bir dondurma işlemi kullanır. Bazen tümörün konjunktiva veya göz kapağı içinde tedavi edilmesinde uygulanabilir.
Lazer cerrahisi: Bazen gözdeki küçük tümörleri yok etmek için kullanır.
Plastik cerrahi: Gözün normal şekilde hareket etmesi ve göz rezeksiyonu gibi ameliyatlardan sonra şekil bozukluklarını (dış görünümü) düzeltmek için uygulanır.

Kemoterapi

Kemoterapi göz lenfomasını ve bazen göz melanomunu tedavi etmede kullanılır.

Aktif gözetleme

Aktif gözetimde, sağlık ekibi belirti ve semptomların ortaya çıkmasını izler. Doktor, tümörün büyümeye başlayıp başlamayacağını görmek için gözün fotoğraflarını çeker. Bu yöntem tümör küçük ve hem büyüme hem de yayılma riski düşükse de uygulanabilir. Aynı zamanda, başka ciddi sağlık sorunları olan yaşlı bireyler için de bir seçenektir. Diğer tedavi yöntemlerine kanserin büyümeye başladığına dair işaretler varsa başlanır.

Hedefli terapi

Bu tedavi, kanserin büyümesini ve yayılmasını durdurmak için kanser hücreleri üzerinde veya içinde belirli molekülleri (proteinler gibi) hedeflemek için ilaçları kullanır. Göz kanserini tedavi etmede kullanılan ilaçlar rituximab, ibritumomab, bevacizumab, ranibizumab, imatinib ve sorafenib’dir.

İmmünoterapi

İmmünoterapi, kanser hücrelerini yok etmeye yardım etmek için bağışıklık sistemini kullanır. İnterferon alfa-2b, bazen göz kapağı veya göz lenfoması tümörünü tedavi etmede kullanılabilir.

Lenf bezi şişmesi neden olur? Nasıl geçer? Belirtileri ve tedavisi

Göz kanseri yaşam süresi

Genel olarak erken teşhis tedavinin başarı şansını artırdığından hastalar uzun süre hayatta kalabilir. İstatistiklere göre 5 yıl hayatta kalma oranı % 85’dir. Ancak kanser büyümüşse göz kaybına yol açabileceği gibi ölüm riski de artabilir.

Göz kanserine iyi gelen şifalı bitkiler

Göz kanserine direkt iyi gelen bir şifalı bitki yoktur. Ancak doktora danışılarak gözlere iyi gelen rezene, limon, portakal veya hardal yağından 1-3 damla bir kahve fincanı suya ilave edilip pamuk yardımıyla göz banyosu yapılabilir.

Göz kanseri hastaları nasıl beslenmelidir?

Göz kanseri hastaları bol bol havuç, karalahana, mısır, ıspanak, brokoli, portakal ve yumurta yemelidir. Rafine tuz, hazır turşu, hazır sirke, fazla ekşi yemek, çok miktarda sarımsak ve soğan tüketiminden ise kaçınmalıdır.

Göz kanseri hastalarına öneriler

Cerrahi müdahale sonrası yara izlerini gizlemek için göz makyajı yapabilirsiniz. Ayrıca dışarı çıktığınızda güneş gözlüğü de takabilirsiniz.
Eğer yapay göz takıldıysa bu gözün kullanımı hakkında detaylı bir şekilde bilgilenin.
Dış görünümdeki değişiklikler ilişkileri ve cinsel hayatı olumsuz etkileyebileceğinden bunlarla başa çıkmak için bir psikolog la görüşün.
Diğer göz kanseri hastalarıyla bağlantı kurun.
Yakınlarınızın size destek olmasına izin verin ve duygularınızı onlarla paylaşın.
Egzersize zaman ayırın. En azından günde yarım saat tempolu yürüyüş yapabilirsiniz.
Sizi rahatlatacak ve kanser fikrini aklınızdan çıkarmanıza yardımcı olacak hobiler edinin. Bknz: >>> Eye Cancer

Kaynaklar ve Referanslar:

1- Eye Cancer,2- What is eye cancer?,3- Symptoms of eye cancer

YAZIYI PAYLAŞ

Paylaş

Tweetle