Frengi nedir? Sifiliz hastalığı nasıl bulaşır? Belirtileri ve tedavisi

14 Haziran 2018 | 26 Mart 2023 | Kategori: Cinsel Sağlık, Enfeksiyonlar, Sağlık Sözlüğü Print

98 Paylaşım

Frengi (sifiliz), bakterilerin neden olduğu cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondur. Özellikle cinsel bölgeleri, ağız ve dudakları etkilemektedir. En önemli bulaşma yolu bu hastalığı taşıyan birisi ile cinsel temastır. Tokalaşmak veya elbiselerden hastalık bulaşmaz. Geçmişte, yaygın bir hastalık olan frengi günümüzde etkili tedaviler sayesinde hızla azalmaktadır. Ancak frengi olan erkek sayısı artmaya devam etmektedir. Frenginin neden olduğu yaralar, cinsel organlarda, rektumda veya ağızda görünebilir. Belirtileri kişiden kişiye değişebilir. Bu nedenle tanı koymak bazen zordur. Uzun zamandır var olan fakat tedavi olunmamış frengi, beyin ve kalp gibi önemli organlara zarar verebilir. Bazı durumlarda ölüme neden olabilir. Cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanılması, frenginin bulaşmasını azaltır.

İçindekiler

Frengi nedir?

Frengi hastalığı, Treponema pallidum subspecies pallidum isimli bakteriinn neden olduğu ve cinsel yolla bulaşan tehlikeli bir hastalıktır. Ayrıca gebelik sırasında anneden bebeğe geçebilir. Frengi erken evresi pek belirti vermez, bazen hafif bir ağrıya neden olur. Hastalık bulaşan kişi tedavi olmaz ise, frengi ellerde ve ayaklarda, kaşınmaya ve ciltte döküntülerine neden olur. Bakteri kökenli bulaşıcı bir hastalık olduğu için en etkin tedavi şekli antibiyotiktir.

Hasta olan kişiler kimiz zaman yıllarca belirtileri fark etmeyebilir. Frengi nedeniyle oluşan yaralar, cinsel ilişki sırasında partnere AIDS-HIV bulaştırmayı kolaylaştırır. Hamile olan kişilerde sifiliz, doğum kusurlarına veya bebeği ölü doğmasına neden olur. Hastalık erken teşhis edilirse antibiyotik ile kolayca iyileşir.

Frengi nasıl bulaşır?

Vajinal, anal veya oral seks sırasında sünnet derisi ile doğrudan temas edilmesi frenginin başlıca bulaşma yoludur. Penis, vajina veya anüsün etrafında veya çevresinde, yakın dokularda rektum veya ağızda yaralar oluşur. Cinsel yönden aktif herhangi bir kişi, korunmasız vajinal, anal veya oral seks yoluyla frengi olabilmektedir.

Frengi olan kişilerde bazen ciddi cilt yaraları oluşabilir

Daha güvenli seks frengiyi önlemenin en iyi yoludur. Bu, her cinsel ilişki sırasında (vajinal, anal veya oral) prezervatif kullanılması demektir. Frengi (veya diğer cisel yolla bulaşan hastalıklar konusunda endişeleriniz varsa veya korunmasız seks yaptıysanız, mutlaka doktorunuza danışmanız ve test yaptırmanızda fayda vardır.

HPV nedir? Nasıl bulaşır? Belirtileri, tedavisi ve aşıları

Frengi nasıl anlaşılır?

Size Frengi bulaştığını düşünüyorsanız, en kısa sürede doktora başvurmalısınız. Hastalığın teşhisi için öncelikle fizik muayene ve devamında kan testi yapılması gerekir. Eğer boğazda şikâyet mevcutsa, doktor frengi bakterilerinin var olup olmadığını belirlemek için boğazdan bir numune alabilir. Hamile olan kişilerde, doktor frengi nedeniyle bazı testler isteyebilir, çünkü bakteriler düşüğe neden olabilir. Tedaviye hemen başlanmasının amacı bebeğe hastalın bulaşmasını önlemektir. Frengi aşamalara (birincil, ikincil, latent ve üçüncül) bölünmüştür ve her aşama ile ilişkili farklı belirtiler vardır.

Birincil frengi olan bir kişinin, enfeksiyon yeri olan bölge de yarada bulunmaktadır. Bu yaralar genelde cinsel organların çevresinde veya etrafında, anüs çevresinde veya rektumda veya ağızda veya çevresinde oluşur. Bu yaraların yapısı genellikle yuvarlak ve ağrısızdır. İkincil sifiliz semptomları deri döküntüsü, şişmiş lenf düğümleri ve ateştir. Primer ve sekonder frenginin belirtileri ve semptomları hafif olabilir ve fark edilmeyebilir.

Lenf bezi şişmesi neden olur? Nasıl geçer? Belirtileri ve tedavisi

Frengi öldürür mü?

Bir kişi de frengi varsa ve tedavi edilmezse, enfeksiyon, hayatı tehdit eden bazı ciddi durumlara neden olabilir. Kişi uzun süre tedavi edilmez ise, Kalp hastalığı, Sinir bozuklukları, Beyin hasarı, Zihinsel bozukluklar, Körlük ve Aort anevrizmaları gibi hastalıklar gelişebilir. Hasta uzun süre, tedavi olmaz ise frengi ölümcül bile olabilir.

Artan HIV-AIDS riski;

Frengili bir hastada, HIV / AİDS bulunma riski 5 kat daha fazladır. Bunun nedeni sifiliz yaraları açık olduğundan, böylece seks yaparken HIV’in vücuda girmesi kolaylaşmaktadır.

AIDS / HIV nedir, nasıl bulaşır? Belirtileri, ELISA testi ve tedavisi

Nörolojik Sorunlar

Eğer tedavi edilmezse, frengi sinir sisteminde sorunlara neden olabilir. Bu belirtiler şunları içermektedir;

Frengi belirtileri nelerdir?

Cinsel bölgede acısız yaralar
Bazen vücut genelinde çıkan sivilceyi andıran yaralar
Lenf bezlerinde şişme
Deride döküntüler
Baş ağrısı, yorgunluk ve ateş
Kilo kaybı ve bazen saç kaybı
Eklemlerde ağrı
Kas koordinasyonunda sorun
Uyuşma veya veya vücudun bir bölümünü hareket ettirememe
Unutkanlık ve zihinsel sorunlar
Körlük veya duyma sorunları
Belirtiler kişiden kişiye değişebilir

Frenginin ilk belirtileri bulaşmadan sonra 10 gün ila 3 hafta içinde ortaya çıkabilir. En sık rastlanan semptom, cinsel bölgelerdeki acısız yaralardır, normalde bunlar penis, vajina veya anüs üzerinde görülür. Lenf bezleri (boyun, kasık veya koltukaltında) şişebilir. Eğer bakteri tedavi edilmezse, ilerler ve daha ciddi sağlık sorunlarına neden olur. Belirtiler kişiden kişiye değiştiği için frengiyi kendi kendine teşhis etmek doğru değildir. Frengi kuşkusu olan kişinin, en kısa sürede doktora veya sağlık görevlisine başvurması gereklidir.

Frengi hastalığına yakalanmış bir kişinin elleri

Frenginin evreleri

Frengi dört evredir; ilk iki aşaması en bulaşıcı olduğu dönemdir. Frengi gizlenmiş veya latent safhada olduğunda, hastalık halen aktif kalır ancak semptomları yoktur. Tersiyer sifiliz sağlık için en yıkıcıdır.

Birincil Sifiliz; Frengi birincil aşama, bir kişinin bakteri ile temastan yaklaşık üç ila dört hafta sonra gerçekleşir. Ağrısızdır, ancak oldukça bulaşıcıdır. Ağrı hastalığın bulaşmasından üç hafta sonra ortaya çıkmakta ve bazen 3 ay sürebilmektedir. Yara, iki ila altı hafta arasında herhangi bir bölge de kalabilir.
Sekonder Sifiliz; Frenginin ikinci aşamasında, deri döküntüleri ve boğaz ağrısı görülür. Deri döküntüsü genel olarak avuç içleri ve tabanlarda bulunur, ancak vücudun herhangi bir yerinde de olabilir. Bazı Kişiler, kızarıklığı doktora gitmeden önce fark etmez. İkincil sifilizin diğer semptomları şunları içermektedir; Baş ağrısı, Şişmiş lenf düğümleri, Yorgunluk, Ateş, Kilo kaybı, Saç kaybı ve eklem ağrısı

Eklem ağrısı neden olur? Nasıl geçer? En etkili tedavi yöntemleri

Gizli sifiliz; Frengi hastalığının üçüncü evresi gizli evredir. Birincil ve ikincil semptomlar kaybolur ve bu aşamada belirgin bir belirti görülmez. Ancak, bakteriler vücutta kalır. Bu aşama, üçüncül frengiye ilerlemeden önce yıllarca sürmektedir.
Tersiyer Sifiliz; Enfeksiyonun son aşaması üçüncül frengidir. Frengi tedavisi görmeyen insanların yaklaşık %15 ila 30’u bu aşamaya geçmektedir. Tersiyer sifiliz, ilk enfeksiyondan sonraki yıllar ortaya çıkmaktadır. Tersiyer sifiliz hayati tehlike oluşturabilir. Üçüncü frenginin bazı diğer belirtileri şunları içermektedir; Körlük, Sağırlık, Zihinsel hastalık, Hafıza kaybı, Yumuşak doku ve kemiğin tahrip edilmesi, İnme veya menenjit gibi nörolojik bozukluklar, Kalp hastalığı ve beyin veya omurilik enfeksiyonu olan nörosifiliz

Frengi testi ve teşhisi;

Frengi olup olunmadığı yalnızca doktor muayenesinde ortaya çıkmaktadır. Ayrıca bir kan testi yaptırmak gerekecektir. Sonuçlar genellikle birkaç gün içerisinde çıkar. Kan testleri vücudun enfeksiyonla mücadele etmek için antikorlar yapıp yapmadığını söyler. Frengi bakterileri ile savaşan antikorlar, yıllarca vücutta kalabilir, bu nedenle kan sonuçlarına göre enfekte olup olunmadığı çok uzun zaman önce bile söylenebilinir.

Kimler frengi riski altında

Herhangi bir belirtiye sahip olup olmamak önemli değildir. Aşağıdaki durumlarda mutlaka test yapılması gerekir;

Frengi geçirmiş biri ile prezervatifsiz seks yapanlar
Hamileler
Seks işçileri
Birden fazla kişiyle prezervatifsiz seks yapmak
Birden fazla kişiyle prezervatifsiz seks yapmış eşin olması
Homoseksüel ilişki

Frengi tedavisi

Test pozitif çıkarsa, tam tedaviyi tamamlamak önemlidir. Hastalığın tedavisi erken dönemlerde oldukça basit şekilde yapılabilir. Hastalık, antibiyotiklerle kolayca tedavi edilir. Belirtiler kaybolsa bile, antibiyotiklerin tam olarak bitirildiğinden emin olmak gereklidir. Ayrıca, doktorun size güvenli olduğunu söyleyene kadar cinsel aktivitelerden kaçınmanız tedavi başarısı içim önemlidir. Birincil ve ikincil sifiliz penisilin enjeksiyonuyla kolaylıkla tedavi edilir.

Penisilin en çok kullanılan antibiyotiklerden biridir ve genellikle frenginin tedavisinde çok etkilidir. Penisiline alerjisi olan insanlar muhtemelen farklı bir antibiyotik ile tedavi edilecektir. (Doksisiklin, Azitromisin, Seftriakson) Nörofizeniz varlığında, intravenöz olarak günlük dozlarda penisilin alınmalıdır. Bunun için hastanede kısa bir süre kalınması gerekecektir. Maalesef, geç dönem sifilizin neden olduğu hasar tersine çevrilememektedir.

Penisilin nedir? Ne için kullanılır? Yan etkileri ve alerjisi

Bakteriler öldürülse de, tedavi büyük olasılıkla ağrıyı ve rahatsızlığı hafifletmeye odaklanır. Tedavi sırasında, vücuttaki tüm yaralar iyi oluncaya kadar cinsel temastan kaçınmak ve doktorun size cinsel ilişkiyi sürdürmenin güvenli olduğunu söylemesi dikkate alınmalıdır. Cinsel yönden aktif olan enfekte kişilerin, eşlerinin de bir takım testlere tabi tutulması gereklidir. Kişi ve eşi tedavi işlemini tamamlayana kadar cinsel aktiviteyi sürdürmemelidir.

Frengi tedavisi ne kadar sürer?

Erken evrede teşhis edilen frengi antibiyotiklerle kısa sürede tedavi edilebilir. Tek bir penisilin dozu erken safhalarda çok etkilidir ve sonraki safhalarda da oldukça etkili olarak kullanılmaktadır. Penisiline alerjisi olan kişilere muhtemelen azithromycin veya doksisiklin verilecektir. Tedaviden bağımsız olarak, tedaviden sonra en az bir yıl düzenli kan testi yaptırmak gerekir. Eğer bir yıldan az bir süredir enfekte olundu ise, iyileşmek için birer penisilin enjeksiyonuna ihtiyaç olabilir.

HPV virüsü nasıl bulaşır? Rahim ağzı kanserinin tanı ve tedavisi

Fakat bir yıldan fazla bir süre sifiliz geçirilmişse daha fazla doz almak gerekebilir. Tedavinin başlamasından 2 gün sonra bulaşıcı olma özelliği ortadan kalkar. Hastalığın etkilendiği organlara göre tedavi süresi 2 yıla kadar uzamaktadır. Tedavisi biten kişilerin 10 gün daha ilişkide bulunmaması önemlidir. Tedavi edilen kişinin eşinin de muayene ve gerekirse tedavi edilmesi gerekmektedir.

Hamilelerde ve çocuklarda frengi;

Tüm gebe kadınların sifiliz için gebeliklerinin erken döneminde kan testi yapmaları gerekir. Enfekte bir hamile kadının tedavisi de gelişmekte olan bebeği tedavi edecektir. Frengi çoğunlukla penisilin ile tedavi edilir. Bu tedavi, yetişkinler ile hamile kadınlar ve yeni doğanlarda etkili olduğu kanıtlanmıştır.

Frenginin bitkisel tedavisi var mı?

Frengi hastalığına karşı iyi geldiği söylenen bir takım bitkisel ürünler olsa da bunların işe yaradığına dair hiçbir inandırıcı kanıt bulunmaktadır. Ayrıca antibiyotik tedavisi ile kısa sürede iyileşebilen bir hastalıkta bitkisel ürünler kullanmaya kalkmak organ hasarı ve ölüme neden olabilir.

Frengi için öneriler ve uyarılar

Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan kaçınmak için gençler güvenli cinsel ilişkide bulunma konusunda bilgilendirilmelidir
Frengiyi önlemenin en iyi yolu güvenli seks yapmaktır. Her türlü cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanmak önemlidir.
Oral seks sırasında diş barajını (kare şekli lâteks) veya prezervatif kullanmak
Seks oyuncaklarını paylaşmaktan kaçınmak
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar için test yaptırmak ve sonuçları eşler ile konuşmak
Sifiliz, paylaşılan iğneler yoluyla da iletilebilir. Enjekte edilen ilaçları kullanıyorsanız iğneleri paylaşmaktan kaçınılmalıdır.
Tüm gebe kadınların ilk prenatal ziyaretlerinde sifiliz kontrolü yapılmalıdır. Cinsel yönden aktifseniz, sifiliz için düzenli olarak test yaptırmalısınız.

Kaynaklar ve Referanslar:

1- Syphilis2- What is Syphilis

YAZIYI PAYLAŞ

Paylaş

Tweetle