Ferritin, bir protein kompleksidir; demiri çözer zararlı olmayan bir formda depolar. Gerekli hallerde demiri nakleden ve depolayan proteindir. Demir, kanda reaktif türler üreterek, DNA ve proteinlere zarar verebilen bir mineraldir. Bu durum hücreler için ölümcül olabilir. Vücutta demir eksikliğinin olup olmadığı, ferritinin miktarına bakılarak kolaylıkla tespit edilebilir. Bazı etkenlere bağlı olarak vücudumuzdaki ferritinin miktarı azalabilir ya da yükselebilir. Bu iki durum da bazı ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Ferritin testi ile kandaki ferritinin miktarı ölçülür. Test sonuçlarına göre de ferritini azaltmaya ya da arttırmaya yönelik tedavi süreci başlar.
İçindekiler
Ferritin, vücudumuzda bulunan bir protein çeşididir. Temel görevi, demir depolamaktır ve neredeyse tüm vücut hücrelerinde yer alır. En fazla karaciğer ve bağışıklık sistemi hücrelerinde bulunur. Az bir miktar da kanda dolaşır. Ferritin proteininde yaklaşık 1.500 adet demir molekülü depolanır.
Demir eksikliği anemisi nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi
Demiri ihtiyaç duyulana kadar depolar, ihtiyaç halinde ise serbest bırakır. Ferritin, kan dışında eklemlerin ve omurilik sıvısının içine de salınır.
Kırmızı kan hücresi üretim zamanı geldiğinde vücut tarafından hücrelere ferritinin salgılaması için sinyal yollanır. Sinyali alan hücreler, ferritini salgılamaya başlar. Ferritin, sonraki aşamada transferin isimli bir proteine bağlanır. Ardından transferin aracılığıyla yeni kırmızı kan hücrelerin üretildiği yerlere taşınır.
Protein nedir? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve zararları
Bu test, kandaki ferritinin miktarını ölçmek amacıyla yapılır. Bu testle vücutta ne kadar demir depolandığı tespit edilir. Test sonucunda miktarın düşük olduğunun ortaya çıkması, vücutta depolanan demirin de düşük olduğunu gösterir. Bu durum sizde demir eksikliği bulunduğuna işaret eder.
Ferritin miktarının normal seviyelerden yüksek olması ise vücudunuzda gereğinden fazla demir depolandığı anlamına gelir. Bu durum, genelde romatoid artrit, karaciğer hastalığı ve bazı iflamatuar rahatsızlıklar ile ilişkilidir. Aynı zamanda bazı kanser türleri de kanınızda ferritinin düzeyinin yüksek çıkmasına yol açabilir. Ferritin testi aşağıdaki amaçlarla yapılabilir:
Karaciğer hastalığı, Still hastalığı, hemokromatoz, huzursuz bacak sendromu gibi hastalıkların doğrulanması amacıyla doktorunuz, sizden bu teste girmenizi talep edebilir. Demir eksikliği anemisine sahip olup olmadığınız test sonrasında anlaşılabilir. Bu durumda test ile kırmızı kan hücrelerinizde oksijen taşıyan hemoglobin miktarı ölçülür.
Huzursuz Bacak Sendromu nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi
Sizde hemokromatoz, hemosideroz gibi ferritinin yüksekliğine bağlı bir sorun teşhis edildiyse bu durumda doktorunuz, durumunuzu ve tedaviyi takip etmek adına bu testten yararlanabilir. Ferritin testi, yalnızca birkaç dakika sürer. Test esnasında kolunuzdaki bir damara iğne takılır ve bir miktar kanınız alınır. Tıpkı diğer kan testleri gibi bu test de güvenilirdir. Test sonrasında iğnenin uygulandığı yerde bir miktar ağrı hissedebilirsiniz.
Kan ferritini için normal kabul edilen değerler, cinsiyete ve yaşa göre değişiklik gösterebilir. Ferritinin normal değerleri kadınlarda mililitrede 20 ile 200 nanogram, erkeklerde ise 20 ile 500 nanogram aralığındadır.
Kandaki ferritinin miktarının 20’nin altında 200 nanogram’ın üstünde olması tehlikeli olarak kabul edilebilir.
Ferritin, akut faz reaktanı olarak da bilinir. Yani vücudunuzda iltihaplanma olduğunda kandaki ferritinin miktarı da yükselir. Örneğin, kronik hepatit C gibi bir karaciğer hastalığı yüzünden karaciğer hasar gördüğünde hücrelerden ferritin sızar. Sonuç olarak vücuttaki ferritinin miktarı yükselir.
Obezite, günlük alkol tüketimi ve sigara kullanma alışkanlığı; kandaki miktarın yükselmesini tetikleyen diğer etmenlerdir. Genetik faktörler de ferritinin miktarının yüksek olması üzerinde etkilidir. En yaygın genetik etmenlerden biri ‘hemokromatozis’dir. Diğer nedenleri ise aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:
Ferritin test sonuçlarının yüksek çıkması durumunda, doktorunuz sizden başka testler de isteyebilir. Vücutta dolaşan demir miktarını ölçen demir testi ve transferin miktarını ölçen toplam demir bağlama kapasitesi (TIBC) testi, girmeniz gereken diğer testler arasında yer alır. Ferritinin yüksekliği, bazen kanser gibi ciddi sağlık sorunlarının belirtisi olabilir.
Trombosit nedir? PLT düşüklüğü ve yüksekliği ne tür sorunlar yaratır?
Ferritinin miktarının normalden yüksek olması, kişinin libidosunu ciddi anlamda düşürür. Cinsel isteksizlik ortaya çıkabilir. Ayrıca kalp ve damar sorunlarına yol açabilir. Açıklanamayan yorgunluk ve kilo kaybı, ferritin yüksekliğinin yol açabileceği diğer sorunlardır. Bu sıkıntı, iş ve sosyal yaşantıyı da olumsuz etkiler.
Öncelikli olarak beslenme alışkanlıklarınızı ve yaşam stilinizi değiştirmeniz gerekebilir. Kahve ve yeşil çay tüketimi, düzenli ve uzun süreli egzersiz, kalsiyum açısından zengin olan besinlerin düzenli tüketimi, çinko, magnezyum, manganez gibi minerallerin vücut tarafından yeterli miktarda alınımı; demir emilimini azaltan yöntemlerdir.
Ayrıca Östrojen ya da progestin hormon tedavisine ihtiyaç duyulabilir. Osteoporoz ve kardiyavasküler risk taşıyan, menapoza girmiş kadınlarda risedronat tedavisinden yararlanılabilir. Kan bağışı ile de vücudunuzdaki ferritinin miktarını düşürebilirsiniz.
Gün içerisinde yeterli miktarda demir tüketilmemesi, ferritinin miktarının vücudunuzda düşük olmasının en önemli nedenidir. Demir eksikliğinin yanı sıra yetersiz kırmızı kan hücresi üretimi de demir alınımını engelleyerek, ferritinin düşüklüğüne yol açar. Ferritin düşüklüğünün diğer nedenlerini ise aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:
Ferritinin düşüklüğü, pek çok ciddi hastalığa neden olmakla birlikte zamanında teşhis ve tedavi edildiği takdirde ölümcül sonuçlara yol açmaz.
Anemi (kansızlık) nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi
Demir eksikliği mevcut pek çok hasta, bipolar bozukluk, otizm, anksiyete bozukluğu, gelişimsel gecikme, mental retardasyon, çölyak rahatsızlığı gibi sağlık sorunları ile karşılaşma riski altındadır. Yumuşak doku romatizması olarak bilinen ve kronik kas ağrılarına yol açan fibromiyoloji, ferritin düşüklüğün yol açabileceği sağlık sorunları arasında yer alır.
Depresyon ve anksiyete hastalarının önemli bir bölümünde ferritin düşüklüğü tespit edilmiştir. Ferritin yetersizliğine bağlı düşük oksijen iletimi, egzersiz yapma yeteneğinizi köreltebilir. İskelet kaslarınızdaki enerji üretiminin azalması, egzersiz sırasında nefes darlığı şeklinde kendini gösterir.
Hamilelikte demir eksikliği belirtileri, nedenleri ve tedavisi
Demir eksikliği, aynı zamanda bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açarak, bakterilerle savaşma gücünü düşürebilir. Bağışıklık sisteminizin iyi bir şekilde çalışmadığını düşünüyorsanız, bunun nedeni demir ve çinko eksikliği olabilir.
Çinko eksikliği neden olur? Kimlerde görülür? Belirtileri ve tedavisi
Ferritin düşüklüğünün önemli nedenlerinden biri olan demir eksikliği anemisi, erkeklerde ve kadınlarda mide-sindirim sistemi kan kayıplarına yol açabilir. Bu durumda hastalarda ülser görülebileceği gibi mide ve kolon kanseri de görülebilir.
Aşağıdaki tedavi yöntemleri sayesinde vücudunuzdaki ve kanınızdaki ferritin miktarını yükseltebilirsiniz:
Ferroz sülfat, ferroz flukonat, ferro fumarat gibi ferritin içeren demir ilaçları; kandaki ve vücuttaki ferritin miktarını yükseltir. Bu ilaçlar, draje, kapsül, şurup, damla gibi farklı formlarda olabilir. Demir ilaçlarının mutlaka doktor reçetesi üzerine kullanılması gerekir. Aksi halde demir ilaçlarının fazla kullanımı, kişide karaciğer ve kalp sorunlarına neden olabilir.
Ferritin içeren besin ve bitkilerin düzenli tüketimi ile demir ve ferritin eksikliğinin neden olabileceği sağlık sorunlarını en aza indirgeyebilirsiniz.
Kaynaklar ve Referanslar:
1- Serum Ferritin: Past, Present and Future2- Ferritin test3- Ferritin for the Clinician4- Iron deficiency anaemia5- Method for Determining Average Iron Content of FerritinYAZIYI PAYLAŞ
YORUMUNUZ VAR MI?