Erken ergenliğin belirtileri ve tedavisi

148 Paylaşım

Uzmanlar tarafından kız çocuklarında 8 yaşından önce, erkek çocuklarında ise 9 yaşından önce yaşanan ergenlik “erken ergenlik” olarak değerlendiriliyor. Aileleri ve çocukları bu süreçte neler beklediği konusunda bilgilendirme yapan Dr. Aytaç Keskineğe; “ Özellikle annelerin erken ergenlik belirtilerinin farkında olarak, çocuklarının gelişimini bilinçli olarak izlemeleri ve şüphelendikleri durumlarda uzman doktorlara danışarak gerekli önlemleri almaları gerekir” diyor.

Ergenlik; seksüel gelişimin ve üreme fonksiyonlarının kazanıldığı dönem olarak kemik ve kasların hızlı gelişimini, vücut şeklinin değişimini ve vücudun üreme yeteneğinin kazanımını kapsıyor. Erken ergenlikte ise kız çocuklarının 8 yaşından önce, erkek çocuklarının ise 9 yaşından önce ergenliğe girmesinin nedeni sıklıkla tespit edilemiyor. Değişen beslenme alışkanlıklarına, hormonlu gıdalara ve artan obesiteye de bağlı olarak arttığı düşünülmekle beraber; nadiren enfeksiyonlar, hormonal hastalıklar, tümörler, beyin anomalileri ve hasarı erken ergenliğe neden olabiliyor. Ergenlik döneminde boy uzamasında hızlanma oluyor, hatta bu dönemde yaşıtlarından daha uzun boylu olabiliyorlar. Bu hızlı uzama döneminin sonunda ise epifizler kapanarak büyüme duruyor. Erken ergenlik teşhisi konulan çocuklar uzmanlar tarafından tedavi uygulanabilirliği ve oluşma nedenleri açısından değerlendirilmesi gerekiyor. Erken teşhis edilen durumlarda, ergenlik durdurma tedavisi ile hem erken ergenliğe girilmesi hem de boy kısalığı önlenebiliyor.

Erken Ergenlik Belirtileri Nelerdir?

Normalde ergenliğin kızlardaki ilk belirtisinin meme dokusundaki büyüme olarak kendisini gösterdiğini açıklayan Elab Laboratuvarları Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Aytaç Keskineğe; “Bunu takiben genital bölge ve koltuk altı tüylenmesi görülüyor. Nihayetinde ilk adet kanamasının başlamasıyla da tamamlanmaya doğru gidiyor. Erkeklerde ise ilk belirti testislerin büyümesini takiben daha sonra bunu penis büyümesi, genital bölge ve koltuk altı tüylenmesi, seste kalınlaşma, vücut kas kitlesinin artışı ve erişkin görünüme ulaşılması izliyor” dedi.

Erken Ergenliğin Nedenleri

Erken ergenliğin başlaması ya merkezi ya da periferal nedenler olarak ikiye ayrılıyor. Seyrek olmakla birlikte merkezi erken ergenlik nedenleri; beyinde veya merkezi sinir sisteminde tümör, doğum esnasında oluşan hidrosefali ve menenjit veya ansefalit olarak sıralanıyor.

Hem kız hem erkek çocuklarında periferal erken ergenliğin nedenleri ise; adrenal veya hipofiz bezlerindeki tümör nedeniyle aşırı östrojen ve testosteron üretimi, östrojen ve testosteronun krem veya merhem şeklinde dışarıdan fazla miktarda alınması ile kendini gösteriyor. Kızlarda periferal erken ergenlik ayrıca; yumurtalık kisti ve yumartalık kanseri ile de birliktelik gösteriyor. Erkek çocuklarda, periferal erken ergenlik ise; Germ hücre tümörü, Leyding hücre tümörü ya da gen mutasyonu ile genellikle 1-4 yaş arasında testosteron üretimine neden oluyor.

Erken ergenliğin nedenini anlamak için, ergenliği neyin başlattığını bilmenin önemli olduğundan bahseden Dr. Keskineğe; ”Çocuğunuzun son zamanlarda yaşadığı stres veya değişimleri takip ederek, çocuğunuzun kullandığı veya eve alınan vitamin veya hormon ilaçlarının farkında olun. Çocuğunuzun boy gelişimini de doktor kontrolünde takip edin” diyerek uyarılarda bulundu.

Kız çocuklarında erken ergenliğe daha sık rastlanmaktadır. Eğer kız çocuğu obez ise riski daha da artmaktadır.

Çocuklarda Erken Ergenlik Komplikasyonları Nelerdir?

Erken ergenliğe giren çocuk başlangıçta hızla uzuyor ve akranlarına göre daha uzun oluyor. Ancak normale göre kemik gelişimi hızlı başlayıp sonradan erken duruyor. Bu durum yetişkinlere göre daha kısa olmalarına neden oluyor. Erken tedavi, özellikle çok küçük çocuklarda boyun daha uzun olabilmesini sağlıyor.

Hangi Testler Erken Ergenliği Belirler?

Erken ergenliğin gonadotropin bağımlı merkezi erken ergenlik ve gonadotropin bağımlı olmayan periferal erken ergenlik olarak iki ana gruba ayrıldığını belirten Dr. Keskineğe; “Erken ergenlikteki çocuğun hangi tipte ergenliğe girmiş olduğunu belirlemek önemlidir. Gn-RH uyarı testinin yapılması ve kan hormon değerlerine bakılması bu aşamada önemlidir. Gn-RH uyarı testi, Gn-RH’ın hipofizdeki etkisine bağlı olarak FSH ve LH artışı ve buna bağlı olarak serum östrojen düzeyindeki artışa bakılır. Gn-RH uyarı testi için birkaç farklı metod vardır. Laboratuarımızda; 2.5 mikrogram/kg Gn-RH sabah saat 08:00’de bir gecelik açlık sonrasında I.V olarak uygulanır. Serum LH ve FSH değerlerine 0. Dk, 30. Dk, 60. Dk, 90. Dk, 120. Dk. da bakılır.” dedi.

Erken Ergenlik Tedavisi

Erken ergenlik tedavisi iki amaçtan oluşuyor. Hormonların etkisi ile epifizlerin erken kapanarak yetişkin boyun kısa kalmasını engellemek ve yaşından ve akranlarından farklı olarak ergenliğin gelişmesi ile oluşabilecek sosyal ve duygusal problemlerden korumak olarak tanımlanıyor.

Tedaviye kız ve erkek çocukların ergenliğe normal girme zamanlarına kadar devam ediliyor. Ayrıca ergenliğin başlama yaşı ile tedaviye başlama zamanı arasında ne kadar kısa süre geçmişse normal erişkin boya ulaşma şansı da o kadar fazla oluyor.

İlaç tedavisi sonlandırıldıktan ortalama 16 ay sonra ergenliğin normal işleyişi yeniden başlıyor.