Egzama nedenleri

Kategori: Cilt Sağlığı, Diğer Hastalıklar Print

179 Paylaşım

Egzamaya neden olan uyaranlar çeşitlidir ve egzama tipine göre değişiklik gösterir. Bunlar dıştan veya içten kaynaklanabilir. Deterjanlar, sabunlar, boyalar, giysiler, parfümler, kolonya, makyaj ürünleri, krem ve losyonlar, lastik maddeler, metaller gibi günlük hayatımızda karşılaştığımız pek çok madde deriye temas ederek egzamaya (kontakt egzama) neden olabilir. Egzamaya en sık neden olan ajanlarda egzama bölgesine göre farklılık gösterir. Elde deterjan ve sabunlar; yüzde sabun, makyaj malzemeleri; ağız ve dudaklarda diş macunu ve gargaralar; saçta boya ve şampuanlar; ayakta ayakkabı ve terlikler sık egzama nedenidir. Bu maddeler irritan (irritan kontakt egzama) veya alerjik (alerjik kontakt egzama) mekanizmalar ile egzamaya neden olurlar.

İrritan etki ile ekzema yapan maddeler temastan hemen sonra egzamaya neden olabilirken, alerjik mekanizma ile egzama yapan maddelerin egzama oluşturması için belli bir duyarlanma dönemi gerekir. İrritan kontakt dermatitler kontakt dermatitin en sık nedenidir.

Bazı bitkilerin (incir gibi) cilde teması sonrası güneşe maruz kalınması egzama neden olabilir (fitofotokontakt egzama). Ayrıca Çukurova bölgesi gibi sıcak gölgelerde bazı böceklerin ezilmesi sonucu açığa çıkan bir madde (pederin) de deride egzama tablosuna neden olabilir (paederus egzama). Cilt kuruluğu da kış aylarında egzama (kserotik egzama) nedeni olabilir. Dıştan sürülen kremler ve losyonlar deride egzamaya neden olabildiği gibi ağızdan kullanılan ilaçlarda (jeneralize egzama) yaygın egzama nedeni olabilir. Bazı ilaçlar güneşe duyarlılığı arttırarak güneş gören bölgelerde egzamaya yol açabilir (fotosensitif egzama).

Egzama (atopik dermatit) neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Bazen de egzama görünür hiçbir neden yokken çıkmaktadır. En sık görülen egzama tipi, alerjik kökenlidir. Tıp dilindeki adı ‘atopik dermatit’ olan bu hastalık çoğunlukla astımlılarda ve saman nezlelilerde görülür. Saman nezlesi, çiçek tozlarının neden olduğu alerjik bir hastalıktır. Astım ve egzama da solunum yoluyla olduğu kadar süt ya da yumurta gibi alerjen maddelerin yenilmesiyle de oluşur. Ne var ki durum hep böyle değildir, nöbetler çoğunlukla stress zamanlarında ortaya çıkar.

Egzama en çok küçük çocuklarda ve bebeklerde görülür; ama çocuk büyüdükçe egzama genellikle kendiliğinden geçer. Egzama, astım ya da saman nezlesi gibi alerjik hastalıkların sık görüldüğü ailelerde, çocukların egzamalı olma olasılığı yüksektir. İnek sütü verilen bebeklerde egzama olasılığının arttığı görülmüştür.

Ellerimiz sürekli dış ortamla temas kurmamızı sağladığından çok çeşitli tahriş edici ve alerji yapabilecek maddeye en çok maruz kalan organımız. Masum görünen su bile ellerin düşmanı olabiliyor. Sürekli suyla temas etmek, el, çamaşır ya da bulaşık yıkamak deterjan ve sabun kullanılmasa bile ellerde egzama oluşmasına neden olabilir. Bu durum derinin doğal yapısını bozarak nem miktarının azalmasına yol açıldığından deride kuruma, çatlama, soyulma gibi şikayetler oluşabiliyor. Bu yüzden günde yemek ve tuvalet sonraları dışında elleri suyla temas ettirmemek gerekiyor. Günde 6 kereden fazla el yıkamak ellerinizde egzama oluşma riskini artırıyor.

Egzamalar neden en çok ellerde oluşur?

Egzama, kaşıntılı bir deri hastalığıdır. Alerjenlere ve kimyasallara karşı oluşan olmak üzere ikiye ayrılırlar. Herhangi bir alerjene vücudumuz aşırı tepki verebilir. Böylece derinin verdiği reaksiyon sonucu bölgede egzama dediğimiz lezyonlar oluşabilir. Kimyasallara karşı oluşanlarda ise durum biraz daha farklı. Kimyasallar, el derisinin bariyerinin bozulmasına neden olur. Deri de kendini kurtarmak adına reaksiyon verir. Özellikle el egzamalarında en sık karşılaşılan durumdur. Kullandığımız kimyasallarla yüzünden ciltte kuruluk oluşur. Bu da elde yaralar oluşmasına sebebiyet verir.

Masum görülen su bile aslında çok sık temas etmemiz halinde egzama nedeni olabilir. Su, özellikle sabun, deterjan gibi kimyasallarla birleştiği zaman daha tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Ama cildi hassas olanlarda su, tek başına bile ele zarar verme nedeni. Yani el yıkamanın aşırısı da birçok soruna yol açabilir. Bu nedenle yemek ve tuvalet sonrası elimizi yıkamamız yeterli. Bunun dışında bulaşık yıkarken, temizlik yaparken içi pamuklu eldivenler kullanılmalı. Lastik eldivenler de egzama oluşumuna sebebiyet verebilir.

Egzama neden soğuk havalarda daha sık görülür?

Kış aylarında el egzamaları üç kat daha fazla görülür. Çünkü yaz aylarında hava kuru değil, nemli olur ve vücudumuzun her noktası terler. Bu sayede derimiz nemli kalır. Öte yandan ellerde egzama oluşumunu engellemek için nemlendirici kullanmak da çok önemli. Her evde sabunlukların yanında nemlendirici de olmalı.

Ancak bu şekilde egzama oluşumunun önüne geçebiliriz. Nemlendirici aslında deriyi nemlendirmez. Derinin su tutmasına yardımcı olur. Bu nedenle elimize su ve sabundan sonra nemlendirici sürersek kimyasalların verdiği negatif etkiyi düzeltene kadar cildimiz savunmasız kalmaz. Ellerimiz de egzamalardan kurtulur.

Egzama oluşumunu önlemek için:

Kısa sürede banyo yapın
Sıcak su ile banyo yapmayın
Lif ve keseyi uzun süre vücudunuza sürtmeyin
Her gün nemlendirici kullanın
Kuru bir cilde sahipseniz, vücut yağı kullanın
Banyodan sonra süreceğiniz nemlendiricileri etkisinin daha fazla olduğunu unutmayın
Günde 6 kereden fazla ellerinizi yıkamayın
Soğuk havaların etkisini azaltmak için kalın kıyafetler tercih edin
Ev içi havanızı nemli tutun

Hazırlayan; Medical Park Ankara Hastanesi Dermatoloji Uzmanı Doç.Dr. Erol Koç