Doppler nedir? Nasıl ve ne zaman çekilir? Türleri ve zararları

13 Eylül 2019 | 30 Mart 2023 | Kategori: Önemli Testler, Sağlık Sözlüğü Print

258 Paylaşım

Doppler, kan akışını ölçmek için kullanılan özel bir ultrason türüdür. Ana arter ve damarlardaki kan akış miktarını kontrol etmek için yüksek frekanslı ses dalgaları kullanır. Normal bir ultrason da ses dalgaları kullanır ancak kan akışını göstermez. Doppler ultrasonu, az hazırlık gerektiren risksiz ve acısız bir işlemdir, kolay ve hızlı sonuç verir, herhangi bir yan etkiye neden olmaz. Renkli doppler ultrasonografi kol, bacak, boyun damarlarındaki pıhtı veya atardamarlardaki daralma ve tıkanmaların neden olabileceği kan akışı sorunlarını ortaya çıkarabilir. Vasküler ve kardiyak incelemeler dışında gebelikte anne ve bebeğe ait damarları izlemede de yardımcıdır.

İçindekiler

Doppler nedir?

Doppler ultrasonografi (usg), dolaşımdaki kırmızı kan hücrelerine yüksek frekanslı ses dalgaları (ultrason) göndererek kan damarlardaki kan akışını görüntüleyen bir yöntemidir. Hareketli kan hücrelerini veya hareketli yapıları tespit edebilen, hareket yönünü ve hızını ölçebilen tanısal bir ultrasondur.

Ayrıca damarlar hakkında fizyolojik ve anatomik bilgiler verir. Kan akışının diğer yöntemlerle elde edilemeyen gerçek zamanlı görüntülerini oluşturur. Birçok durumda anjiyografi gibi röntgen yöntemlerinin yerini almıştır.

Ultrason nedir, ne işe yarar? Ayrıntılı ve renkli ultrasonografi neden çeklilir?

Doppler türleri

Kullanım amacına göre üç türü vardır:

Spektral Doppler: Ölçümleri diğer Doppler yöntemlerindeki gibi görsel olarak görüntülemek yerine grafiksel olarak gösterir. Belirli bir alandaki kan akışını inceler ve akış dağılımının ayrıntılı analizini yapabilir. Avantajlarından biri de iyi çözünürlük sunmasıdır.
Power Doppler: Küçük vasküler yapıları ve yavaş akımları göstermede Renkli Doppler ultrasonografiden daha başarılı bir yöntemdir. Renkli Dopplerin kullanılamadığı alanlarda tercih edilir. Avantajı, düşük akışlara duyarlı olmasıdır. Ancak çözünürlüğü zayıftır.
Renkli Doppler: Renkli Doppler, kan damarının görüntüsü oluşturmak için standart ultrason yöntemlerini kullanır. Ek olarak, bir bilgisayar tarafından kan damarı görüntüsünü üzerine damardaki kan akışının hız ve yönünü temsil eden renkler yerleştirir.

Röntgen nedir, nasıl çekilir? Radyografik muayene ve zararları

Renkli doppler nedir?

Renkli Doppler, B modu denilen standart gri skalalı görüntüye eklenmiş bir renk haritasıyla hareketi veya kan akışını görsel olarak saptama yöntemidir. Gri bölge sabittir. Renkler, görüntünün belirli bir alanındaki kan akışının hızını ve yönünü temsil eder.

İskemi nedir? İskemik atak neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Dönüştürücüden uzaklaşan akış mavi renkte, dönüştürücüye doğru giden akış kırmızı renkle gösterilir. Mavi veya kırmızının farklı tonları, kan akışının değişken hızlarını ifade etmek için kullanılır. Genellikle yeşil veya sarı olan üçüncü bir renk, yüksek türbülanslı akış alanlarını belirtmek için kullanılır.

Renkli doppler özellikleri:

Bir bölgedeki akışın genel görünümünü verir.
Sınırlı akış bilgisi sağlar.
Düşük çözünürlüğe sahiptir. Derin taramalarda saniye kare hızı düşük olabilir.
Renkli akış haritası (farklı renk haritaları) çıkarır.
Yön bilgisi verir.
Hız bilgisi (yüksek hız ve düşük hız) verir.
Türbülanslı akışları verir.

Sintigrafi nedir, ne işe yarar? Nasıl çekilir, zararları nelerdir?

Doppler neden çekilir?

Arterler veya damarlardaki kan akışında azalma belirtileri görüldüğünde,
Derin Ven Trombozu (DVT) teşhisinde: Vücudun derinlerindeki bir damarda oluşan kan pıhtısı
Vücuttaki kan pıhtılarını ve tıkalı veya daralmış kan damarlarını bulmak için,
Venöz yetmezlikte: Bacak damarlarındaki zayıf işleyen kapaklar, bacaklarda kan veya diğer sıvıların toplanması
Anevrizmaların tespitinde
Kalp kapağı kusurları ve doğuştan kalp hastalığında,
Yüzeysel tromboflebit teşhisinde: Cildin hemen altındaki bir damarda kan pıhtısı nedeniyle damar iltihabı
Ateroskleroz: Alt ekstremitelerdeki aterosklerozun yol açtığı, aralı topallamadan (klodikasyon intermitant) kaynaklanabilecek bacak ağrısını değerlendirmede,

Ateroskleroz (damar sertliği) nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Felç veya başka bir durum sonrasında kan akışı kontrolünde,
Varisli damarları veya farklı damar problemlerini değerlendirmede,
Kol veya bacaklardaki vasküler tümörleri araştırmak için, kan damarı nakillerinde kullanmak üzere damar haritaları çıkarılmasında, ayrıca, by-pass öncesi kol veya bacaktan alınacak damarların durumunu kontrol etmek için,
Böbrek ve karaciğer nakli sonrası: Nakledilen böbrek veya karaciğere giden kan akış miktarını öğrenmek için
Karında; karaciğer, böbrekler, pankreas veya dalaktaki kan akış sorunlarını ve abdominal aort anevrizmasını değerlendirmede,
Arteriyel plağın varlığını tespit etme, miktarını ve yerini belirlemede,
Anormal damarların lazer veya ablasyonu gibi tedavileri yönlendirmede,
Fetüs ve anne sağlığını değerlendirmek için Doppler ultrasondan yararlanılır.

Radyoloji nedir? Radyolog kimdir, hangi hastalıklara bakar?

Orak hücre hastalığı olan çocuklarda inme risklerini değerlendirmede ve yetişkinlerde beyindeki kan akışını değerlendirmek için Transkraniyal Doppler (TCD) ultrason kullanılır.

Doppler ultrason birçok durumda etkili sonuçlar verir ancak pelvis veya baldırlardaki küçük kan damarlarındaki pıhtıları incelemede iyi değildir.

Renkli doppler ne zaman çekilmeli?

Renkli Doppler Ultrasonografi fetus izlemede 19. haftadan itibaren kullanılabilir. Göbek kordonunda, plasentadan veya fetüsün kalbinden ve beyninden geçen kan akışı kontrol edilebilir. Bu test, fetüsün yeterli miktarda oksijen ve besin alıp almadığını gösterir.

Koroner arter hastalığı nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Gebelikte doppler ultrason (Obstetrik Doppler)

Fetusta gelişme geriliği varsa, göbek kordonundaki (göbek arteri) büyük kan damarındaki kan akışı kontrol edilebilir.
Rh hassaslaşması meydana geldiyse, beyindeki bir kan damarı içinden geçen kan akışını (orta serebral arter veya MCA) izlemek için kullanılabilir.
Annede preeklampsi veya orak hücre hastalığı gibi sorunların tespitinde kullanılabilir.

Doppler nasıl çekilir?

Çekimi yapılacak bölgenin çıplak olması, mücevher vb. nesnelerin çıkarılması gerekir. Gözlük, kontak lensler, takma dişler veya işitme cihazlarını çıkarmaya gerek yoktur.
Hastane elbisesi giyilebilir.
İşlemden önce, muayene masasına ya da yatağa uzanılır. Karın taramaları için sırtüstü yatılır. Göğüs taraması için, boyun hafifçe uzatılarak sırt üstü yatılır. Baş ve boyun taramalarında baş bir yana döndürülebilir. Kol veya bacak taraması için, baş hafifçe kaldırılır ve açıktaki kol veya bacak hafifçe dışarı doğru çevrilir. Kollar test ediliyorsa, ilk önce yatarken, daha sonra otururken çekim yapılır. Bacak taraması için bazen yüzüstü yatılması istenebilir. Boyundaki arteler kontrol edilirken başın altına bir yastık konabilir. Hamilelik sırasında, karın açıkken sırtüstü ya da sol tarafa uzanılır.
Uyluk, baldır, ayak bileği ve kol boyunca farklı noktalara ve vücudun farklı bölgelerine tansiyon manşetleri yerleştirilebilir.
Çekimi yapılacak bölgede cilt üzerine ya da ultrason probuna jel sürülür.
Prob, kolda veya bacakta cilde bastırıldığında hareketli görüntüler oluşturur.

Tomografi nedir, nasıl çekilir? BT ne işe yarar, zararları nelerdir?

Kan akımı algılandığında kan damarlarından akan kanın sesi vınlama gibi duyulabilir.
Damardaki bir pıhtıyı tespit etmeye yardımcı olmak üzere sıkıştırma manevrası yapılabilir. (Cilt yüzeyine yakın damarlara bastırılır). Ayrıca kanın damarlarda daha hızlı hareket etmesini sağlamak üzere baldır veya kol sıkıştırılarak büyütme manevrası yapılabilir. Bu, kalbe doğru giden kan akışını değerlendirmek için yapılır.
Bacaklar test edilirken, Valsalva manevrası yapılabilir (burun sıkılı ve ağız kapalıyken güçlü bir şekilde nefes almaya çalışmak). Bu manevra, damarlardaki kan akışında ani bir değişikliğe neden olur.
Ultrason çekimi bittiğinde jel temizlenir ve görüntüleri kontrol edilir.
Doppler ultrasonu, hazırlanma süresi de dahil olmak üzere genellikle 30 – 60 dakika arasında tamamlanır. Bazı taramalar daha uzun sürebilir.
Belirti ve semptomlara bağlı olarak, işlemden sonra hafif egzersizler yapılması istenebilir. Doktor aksini söylemedikçe, normal faaliyetlere devam edilir.

Anevrizma nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Renkli doppler nasıl çekilir?

Ultrason probu, cildiniz ve diğer vücut dokularınız üzerinden kan damarlarına ses dalgaları gönderir. Ses dalgaları kan damarlarınızı yansıtır ve bilgileri işlenmesi ve kaydedilmesi için bir bilgisayara gönderir. Bilgisayar, damarları ve damarların içindeki kan akışını gösteren grafikler veya resimler üretir. Karşılaştırma yapabilmek için prob farklı alanlarda da dolaştırılır.

Renki doppler çekilmeden önce

DVT veya bacaklardaki diğer incelemeler için test yapılıyorsa bir hazırlık yapmak gerekmez.
Karın Doppler ultrasonu için testten 6 ila 12 saat önceden itibaren hiçbir şey yiyip içmemek gerekir. Sadece düzenli kullanılan ilaçlar az miktarda suyla içilmesine izin verilir.
Testten 30 dakika ile 2 saat önce nikotin içeren ürün (sigara, çiğneme tütünü) kullanmamak gerekir. Çünkü nikotin kan damarlarının daralmasına neden olarak sonuçların doğruluğunu etkileyebilir.
Pelvik Doppler ultrasonu için testten 1 saat önce 1lt su içmek gerekir. Etkili sonuç için dolu bir mesaneye ihtiyaç vardır.

Kalp sintigrafisi nedir? Neden ve nasıl çekilir? Faydaları ve zararları

Doppler sonucu

Doppler sonucu kaç günde çıkar?

Ultrason taramaları genellikle kısa süre içinde okunur. Görüntülemenin ardından uzman radyoloji doktoru tarafından rapor hazırlanır, çekimi isteyen doktora gönderilir. Herhangi bir anormallik durumunda hasta, doktoru tarafından ek testler veya tedaviler hakkında bilgilendirilir. Eğer pıhtı bulunmuşsa, pıhtıların büyüyüp büyümediğini veya yenilerinin ortaya çıkıp çıkmadığını görmek için birkaç gün içinde yeniden Doppler ultrasonu istenebilir.

Doppler sonucu ne anlama gelir?

Normal sonuçlarda;

İncelenen atardamarların hiçbirinde önemli daralma veya başka bir anormallik bulgusu yoktur. İncelenen damarların hiçbirinde pıhtı olduğuna dair bir kanıt yoktur. Damarların büyüklüğü ve konumu normaldir. Bir fetusa oksijen ve besin sağlayan kan damarlarında normal kan akışı bulunur.

Anomal sonuçlarda;

Sürekli dalga Doppler veya dupleks Doppler için, vücudun sağ ve sol tarafları arasındaki kan akışındaki farklılıklar duyulabilir.
Bir atardamarın bloke edildiği veya daraldığı yerde, ses seviyesi yükselebilir veya türbülanslı olabilir.
Tıkanma (kan pıhtısı gibi), anevrizma veya kan damarı daralması tespit edilebilir.
Kan akışının hızı, kan damarı tıkanıklığı veya daralma miktarını bulmak için standart değerlerle karşılaştırılabilir.
Dupleks doppler ultrason grafiğindeki veya renkli doppler görüntüsündeki düzensiz bir akış görüntüsü, tıkalı veya daralmış bir kan damarı anlamına gelebilir.
Fetusa oksijen ve besin sağlayan kan damarlarında kan akışı anormal şekilde artar veya azalabilir.
Variköz venler gibi anormal damarlar görülür.
Damarlarda kan akışı nefes alıp vermeye yanıt olarak değişmezse, sıkıştırma manevrasına veya Valsalva manevrasına cevap olarak artmazsa damarda kan pıhtısı bulunduğu düşünülebilir. Pıhtı, Renkli dopplerde veya bir sıkıştırma manevrası sırasında görülebilir.

Çekime engel olan ya da sonuçları olumsuz etkileyen faktörler

İncelenecek olan alanın üzerinde bulunan kemikler veya gaz,
Çekim sırasında hareketsiz duramamak,
Aşırı obezite,
Testten bir saatten önce sigara içmek,
Düzensiz kalp ritimleri (aritmi) veya kan akış düzenini değiştirebilecek kalp hastalığı,
Kol veya bacakta kan akışını yavaşlatabilecek ısı düşüklüğü,
Görülmesi gereken alanda açık bir yara bulunması.

Aritmi (kalp ritim bozukluğu) neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Doppler için hangi bölümden randevu alınır?

Doppler ultrasonografi çekimi genellikle bir hastanenin radyoloji veya ultrason bölümünde, radyoloji muayenehanesinde veya periferik vasküler laboratuvarda yapılır. Kalp ve damar hastalıkları doktorları veya fetal izleme için kadın doğum doktorları Doppler ultrason isteyebilir. Görüntüleme doktor veya teknisyen tarafından yapılabilir.

Doppler fiyatı nedir?

SGK güvencesi kapsamında işlem, devlet hastanelerinde ücretsizdir. Özel hastane ve görüntüleme merkezlerinin farklı fiyat politikalarına ve dopplerin türüne bağlı olarak 200-500 TL. aralığında değişebilir. Ayrıca bazı görüntüleme merkezlerinde SGK indirimi söz konusu olabilir.

Doppler zararları

Doppler ultrason, zararlı radyasyona maruz bırakmaz. İnvaziv olmayan, ağrısız bir işlemdir. Bazı daha invaziv prosedürler yerine kullanılabilir. Bu tetkikle ilişkili bir risk görülmemektedir. Çoğu insan işlem sırasında rahatsızlık hissetmediğini veya çok az rahatsızlık hissettiğini belirtir.

Kaynaklar: 1- What is a Doppler ultrasound?, 2- Doppler ultrasound, 3- What is ultrasound used for?

YAZIYI PAYLAŞ

Paylaş

Tweetle