Domatesin faydaları nelerdir? Domates nasıl kurutulur? Suyu nasıl yapılır?

25 Şubat 2021 | 29 Temmuz 2022 | Kategori: Şifalı Bitkiler Print

1 Paylaşım

Domates, çok faydalı süper bir besindir. Kalp hastalıklarına ve kansere karşı koruyucudur. Etkili bir antioksidan olan likopenin başlıca kaynağıdır. Aynı zamanda C vitamini, potasyum, folat ve K vitamini açısından zengindir. Botanik olarak meyve olmasına rağmen, genellikle sebze gibi tüketilir. Domatesi çiğ, pişmiş, kurutulmuş ya da sos olarak kullanabilirsiniz. Ancak pişmiş domates en yüksek besin değerine sahiptir. Ayrıca kolay hazırlanan ve son derece besleyici olan domates suyu da özellikle yüksek besine ihtiyacı olan yaşlı bireylere ve sigara içenlere önerilir. Domates, pestisit kalıntısı içeren ilk on meyve ve sebze arasındadır. Yemeden önce domatesleri mutlaka iyice yıkayın.

İçindekiler

Domatesin besin değeri

Domates %95 civarında su, %5 civarında ise protein, şeker, karbonhidrat ve liften oluşur. Domateste, likopen, kolin, folik asit, beta karoten ve lutein gibi antioksidanlar bulunur. Domatesi kısık ateşte pişirmek, karotenoidler likopen, lutein ve zeaksantin gibi temel besin maddelerinin varlığını arttırır. Küçük bir çiğ domateste (100 g) aşağıdaki vitamin ve mineraller bulunur: (1)

Domateste hangi vitaminler var?

Antioksidan nedir, ne işe yarar? Hangi besinlerde bulunur?

Domates meyve midir, sebze mi?

Bir gıdanın meyve veya sebze olup olmadığı, botanik sınıflandırmasına ya da mutfakta kullanımına göre değişebilir. Domates mutfakta sebze olarak kullanılsa da botanik sınıflandırmaya göre meyve grubundadır. Çünkü çiçeklerden oluşur ve elma, portakal gibi tohumlardan ürerler. Sebzeler ise bitkinin kökler, gövde veya yapraklar gibi yenilebilen yerleridir. Mutfak sınıflandırmasında ise bitkiler lezzet ve kullanım yöntemlerine göre değerlendirilir. Örneğin meyveler çoğunlukla tatlılarda, hamur işlerinde ve reçellerde kullanılırken sebzeler yemeklerde, salatalarda kullanılır.

Domatesin faydaları

Kalp sağlığı için gereklidir

Domates, kırmızı rengini veren likopen adılı antioksidan içerir. Araştırmalar, kanda düşük likopen ve beta-karoten seviyelerinin kalp krizi ve felç riskini artırdığını bulmuştur. Kalp sağlığı için domates tüketmek, likopen takviyesi kullanmaktan daha etkilidir. Pek çok vitamin ve mineral içeren domates çok zengin bir C vitamini deposudur. (2)

Kansere karşı koruyucudur

Gözlemsel çalışmalar domatesin içerdiği likopenin ve beta-karotenin yumurtalık, prostat, akciğer ve mide kanseri vakalarında azalma sağladığını bulmuştur. Ayrıca kadınlarda yapılan bir araştırma domateste yüksek miktarda bulunan karotenoidlerin meme kanserine karşı koruyabileceğini göstermektedir. (3)

Cildi güneşin zararlarından korur

Likopen, güneş yanığına karşı koruma sağlar. 2011’de yapılan bir araştırma, domates salçası ve zeytinyağı karışımı yemenin cildi, güneşin verdiği hasara karşı koruduğunu ve cilde yapısını veren ve onu sıkı ve genç tutan kolajen üretimini artırdığını buldu. (4)

Kolajen nedir? Faydaları nelerdir? Hangi gıdalarda bulunur?

Göz sağlığını korur

Domatesin içerdiği likopen, lutein ve beta-karoten, gözleri ışığın neden olduğu hasara, katarakt gelişimine ve yaşa bağlı makula dejenerasyonuna karşı koruduğu ispatlanan güçlü antioksidanlardır.

Kabızlığa yardımcı olabilir

Domates gibi su ve lif içeriği yüksek yiyecekler bağırsak hareketlerini teşvik ederek kabızlığa yardımcı olabilir (1 büyük domates yaklaşık 170 g sıvı ve 1.5 g lif içerir). Domates genellikle müshil özelliği olan bir meyve olarak tanımlanır.

Diyabet yönetimine yardımcı olabilir

Domates, tip 1 ve tip 2 diyabet hastaları için koruyucu bir gıda olabilir. Çalışmalar, yüksek lifli gıdaların tip 1 diyabetli kişilerde kan şekeri seviyelerini düşürdüğünü, tip 2 diyabetli kişilerde ise kan şekeri, lipid ve insülin seviyelerinde iyileşme sağladığını göstermiştir. (5)

Hamileler için mükemmel bir folat kaynağıdır

Folik asit folatın sentetik formudur ve bebeklerde nöral tüp kusurlarından korunmaya yardımcı olan bir takviyedir. Hamilelik öncesinde ve sırasında yeterli folat alımı şarttır. Domatesler harika bir folat kaynağıdırlar.

Folik asit nedir? Folat vitaminin faydaları ve gebelikte kullanımı

Domatesi nasıl tüketmeliyiz?

Domatesi ister pişmiş ister çiğ olarak tüketin, kabuklarını soymayın. Domatesin kabuğu, besin değeri en yüksek kısmıdır. Çeri domatesler kabuklu olarak rahatça tüketilebilirler. Ancak domates, pestisit kalıntısı içeren ilk on meyve ve sebze arasındadır. Yemeden önce mutlaka iyice yıkayın.
Taze domatesleri oda sıcaklığında saklayın ve çok zaman geçmeden tüketin. Soğutmak, domatesin lezzetini kaybetmesine neden olur.
Ticari olarak yetiştirilen domatesler henüz yeşil ve olgunlaşmamış haldeyken hasat edilir ve nakledilir. Satmadan önce kızarması ve olgunlaşması için domateslere suni etilen gazı sıkılır. Bu da domatesin doğal aroma gelişimini engeller ve lezzet kaybına neden olur. Bu nedenle, yerel olarak yetiştirilen organik domatesleri tercih edin.
Olgunlaşmamış domates satın alırsanız, bir gazete kağıdına sarıp birkaç gün mutfak tezgahında bekletip olgunlaşma sürecini hızlandırabilirsiniz. Ancak domatesleri her gün kontrol etmeyi ihmal etmeyin.
Domateslerinizi pişirirken ya da çiğ tüketirken biraz zeytinyağı ekleyin. Likopen yağda çözünen bir bileşiktir ve zeytinyağı ile birlikte vücudunuz için kullanılabilirliği artar.

Günde kaç tane domates yemeli?

Günde bir orta boy domates veya yedi adet cherry domates tüketebilirsiniz. Daha fazlası özellikle gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) olan kişilerde mide asidine, irritabl bağırsak sendromu hastalarında şişkinlik ve ishale neden olabilir.

Domates suyunun faydaları

Domates suyu, çok çeşitli vitaminler, mineraller ve güçlü antioksidanlar içeren popüler bir içecektir. Özellikle yaşlı yetişkinler ve sigara içenler gibi artan besin ihtiyacı olanlar için mükemmel bir seçimdir. Piyasada bulabileceğiniz hazır domates suları yüksek oranda sodyum ve şeker içerebilir. Bu nedenle en sağlıklı seçenek evde kendi ürettiğiniz domates suyudur.

C Vitamini hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği

Domates suyu neye iyi gelir?

Antioksidan bakımından zengindir,
Kronik hastalık riskini azaltabilir.
Kalp hastalığı risk faktörlerini iyileştirebilir
Prostat ve cilt kanserine karşı koruyabilir

Domates suyu içmek faydalı mı?

Domates suyu, içerdiği bolca antioksidan, vitamin ve mineraller sayesinde kronik hastalıklardan, kalp hastalıklarından ve bazı kanser türlerinden korunmamıza yardımcı olabilir. Ancak marketlerde satılanlar çok fazla sodyum ve şeker içerebilir. Domates suyunuzu kendiniz yapın.

Domates suyu nasıl yapılır?

Dilediğiniz kadar domatesi haşlayın.
Soğuduktan sonra blendera koyun ve istediğiniz kıvama gelene kadar karıştırın.
Besin içeriğini ve lezzetini daha da artırmak için biraz tuz, zeytinyağı, kereviz, kırmızı biber ve kekik ekleyebilirsiniz.

Domates nasıl kurutulur?

Malzemeler:

3-4 kg salçalık roma domatesi
2 çay kaşığı kaya tuzu
1 tatlı kaşığı kuru fesleğen (isteğe bağlı)
1 tatlı kaşığı kuru kekik (isteğe bağlı)

Kekiğin faydaları nelerdir? Kekik yağı neye iyi gelir? Nasıl kullanılır?

Hazırlık: Domatesleri güzelce yıkayın. Ardından kağıt havlu ya da temiz bir bezle iyice kurulayın. Saplarını, sapların altındaki sert kısmı ve varsa berelenmiş kısımlarını temizleyin. Domatesleri uzunlamasına ikiye bölün. Domates yaklaşık 5 cm’den daha uzunsa, dörde bölün. Tüm çekirdekleri kazıyın, ancak hamur kısmını bırakın. Fesleğen, kekik ve tuzu iyice karıştırın. Her bir domatesin üzerine bu karışımdan az miktarda serpin.

Fırında domates kurutma

Bu işlem yaklaşık 12 saat sürecektir ancak nemli ve güneşte kurutmaya uygun olmayan bölgeler için en uygun yöntemdir.
Bir fırın tepsisinin üzerine pişirme kağıdı serin ve domatesleri tepsiye kabuklu kısmı aşağıda kalacak şekilde dizin.
Fırını 60 dereceye ayarlayın.
Domatesleri fırına koyduktan sonra her saat başı kontrol edin ve kuruyanları alın.

Güneşte domates kurutma

Domatesleri tel bir ızgaranın üzerine ya da tepsiye dizin. Izgaraya dizerseniz suyu aşağıya akacağı için daha çabuk kuruyacaktır.
Domatesleri güneş alan bir yere koyun.
Yaklaşık 1 hafta içinde kuruyacaklardır.
Ancak her domatesin içerdiği su oranı farklı olduğu için ara ara kontrol ederek çok sertleşmeden kuruyanları ayırın.

Kuru domates nasıl saklanır?

Kuruyan domateslerinizi kapaklı bir kavanoza koyun, içine biraz zeytinyağı ve birkaç diş sarımsak ekleyip ağzını sıkıca kapatın. Kavanozunuzu serin ve kuru bir yerde saklayın.

Kerevizin faydaları nelerdir? Kereviz nasıl yenir? Şifalı yemek tarifleri

Domatesin zararları

Domates zararları nelerdir?

İçerdiği yüksek oranda potasyum nedeniyle beta bloker ilaç kullananlar ve böbrek hastaları domatesi dikkatli tüketmelidirler. Ayrıca domates asidik bir gıdadır ve özellikle reflü hastalarında mide asitinde artış, ekşime ve kusmaya neden olabilir.

Genellikle kalp hastalığında kullanılan beta blokerler, kandaki potasyum seviyesini yükseltebilir. Bu nedenle beta bloker kullanırken domates gibi potasyumu yüksek besinler ölçülü tüketilmelidir.
Çok fazla potasyum, böbrek fonksiyon bozukluğu olan kişiler için zararlı, hatta ölümcül olabilir.
Gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) olanlar, domates gibi yüksek asidik gıdaları tüketirken mide ekşimesi ve kusma gibi semptomlarda artış yaşayabilir.
Nadir de olsa alerjiye neden olabilir.

Reflü neden olur? Belirtileri, tedavisi ve reflüye iyi gelen besinler

Domates alerjisi

Domates alerjisi çok nadir olmakla birlikte, çimen polenine ya da latekse alerjisi olan bireylerde daha sık görülür. Ağızda ya da boğazda kaşıntı veya şişme, deri döküntüsü, karın krampları, mide bulantısı, kusma veya ishal, öksürme, hapşırma, hırıltılı solunum veya burun akıntısı ile kendini gösterebilir.

Kaynaklar ve Referanslar:

1- Lycopene,2- Processing effects on lycopene content and antioxidant activity of tomatoes,3- Nutritional Composition and Bioactive Compounds in Tomatoes,4- Lycopene in tomatoes: chemical and physical properties affected by food processing

YAZIYI PAYLAŞ

Paylaş

Tweetle