Dizanteri nedir? Amipli ve Basilli dizanterinin belirtileri ve tedavisi

15 Temmuz 2018 | 25 Mart 2023 | Kategori: Enfeksiyonlar, Sağlık Sözlüğü Print

98 Paylaşım

Dizanteri, kanlı ve ağrılı ishale neden olan şiddetli bir bağırsak enfeksiyonudur, çok kolay bulaştığı için salgınlara neden olabilir. Elle temas, gıdalar ve tuvalet benzeri mekanlardan bulaşabilir ve doğru şekilde tedavi edilmez ise kalın bağırsak yaralarına sebep olabilir. En önemli belirtisi şiddetli karın ağrısı olan hastalık, ishal, ateş ve kusma gibi sorunlar ile başlar. Yetişkinlerde ortalama bir haftada geçen dizanteri, bebek ve çocuklarda çok tehlikeli olabilir. Dizanteri, genellikle kötü hijyen koşulları sonucu yayılır, bu nedenle el yıkama ve hijyen dizanteriyi önlemek için önemlidir.

İçindekiler

Dizanteri nedir, neden olur?

Dizanteri, pek çok bakteri, amip ve virüs türünün neden olabildiği şiddetli bir bağırsak enfeksiyonudur. Bakteriyel dizanteriye, Shigella, Salmonella veya E. coli gibi bakteriler sebep olur. Amebik dizanteriye ise bağırsakları enfekte eden tek hücreli bir parazit olan amebiasis neden olur. Ağrılı ishale ve yüksek ateşe neden olan bu hastalık, özellikle kötü hijyen nedeniyle yayılır. En yaygın tipleri bakteriyel dizanteri ve amipli dizanteridir. Baciller ve amip dizanteri, oldukça bulaşıcıdır, her türlü temas yoluyla bulaşabilir. Yemekler, kirlenmiş sular ve tuvaletler en önemli yayılma alanlarıdır.

Dizanteri belirtileri

Şiddetli karın ağrısı ve krampları
Şiddetli ishal (kanlı, mukuslu olabilir)
Mide bulantısı ve kusma
Yüksek ateş (38° derece ve üstü)
Halsizlik ve titreme
Bağırsak kontrolünün kaybedilmesi
Tedavi edilmediğinde ölüme neden olabilen dehidrasyon (aşırı su kaybı)

Dizanteri, şiddetli karın ağrısı, ateş ve isale neden olur

Uluslararası Hastalık Kontrol Merkezlerine göre, bulaşmanın ardından ilk belirtiler hafiftir ve gevşek dışkı ve mide krampları şeklindedir. Mikroplar bağırsak duvarlarına girdikten sonra, kan dolaşımına girerek karaciğer, kalp ve akciğer gibi iç organlara yayılırlar. Eğer parazitler bir iç organı tamamen istila ederse, ağır hastalık durumu ölümle sonuçlanabilir. Parazit bağırsağın astarına bulaşırsa, amebik dizanteriye neden olur.

Amebik dizanteri şiddetli ishal, kanlı dışkı ve mide krampına ile seyreder ve çok tehlikelidir. Karaciğer, parazit için bir hedeftir. Amebik karaciğer hastalığının belirtileri arasında karnın sağ üst kısmındaki ateş ve hassasiyet bulunur. Şu belirtiler ile ortaya çıkabilir, karında kramplar ve ağrı, kanlı mukuslu ishal (günlük 8-10), kilo kaybı, dehidratasyon. Tedavi edilmez ise hastalık 10 ila 20 gün veya daha fazla sürebilir.

Dizanteri türleri

Dizanterinin iki önemli tipi vardır, bunlar basilli dizanteri ve amipli dizanteridir; insanların çoğu bakteriyel dizanteri olur. Amipli dizanteri çok daha şiddetli ve tehlikelidir.

Basilli (Bakteriyel) dizanteri

Shigella, Campylobacter, Salmonella veya enterohemorhagic E. Coli gibi bakterilerin neden oluğu enfeksiyondur. Shigella’dan gelen ishal, ayrıca shigellosis olarak bilinir. Shigellosis, en sık karşılaşılan dizanteridir

Amipli dizanteri

bağırsaklara bulaşan tek hücreli bir parazitten kaynaklanır. Amebik (Amebiasis) dizanteri özellikle gelişmekte olan ülkelerde daha yaygındır. Genellikle zayıf sağlık koşullarına sahip tropikal yerlerde bulunur. Amipli dizanteri kalın bağırsağın parazit kaynaklı bir hastalığıdır, amipli dizanteri temiz olmayan gıdalar ve sular ile ağızdan bulaşır. Amebiyazis çocuklar ve yaşlılar için tehlikelidir.

Dizanteriye, Shigella, Campylobacter, Salmonella ve enterohemorhagic E. Coli gibi bakteriler neden olabilir

Dizanteri öldürür mü?

Dizanteri, genellikle doğrudan ölüme neden olamaz, erişkinlerde bir hafta süreyle hafif derecede seyreder. Bu süre kalın bağırsağın kendi kendini temizleyebilme özelliği sayesinde hasta kişiler hastalığı atlatabilir. Fakat bir haftadan uzun süren vücutta su kaybı ve yüksek ateşin bulunduğu çoğu vakada doktora görünmek ve bir an önce gerekli tedaviyi almak çok önemlidir. Gerek amipli, gerekse basilli dizanteri genellikle hayati tehlikesi bulunmayan bir hastalık türüdür ancak kimi ağır vakalarda ölüm olabilir.

Dizanteri risk faktörleri

Dizanteri, az gelişmiş hijyen koşullarının iyi olmadığı tropik ülkelerde yaygındır. Hint kıtasında, Orta ve Güney Amerika’nın bazı bölümleri ile Afrika’nın kimi ülkelerinde yaygındır. Dizanteri için en büyük riski taşıyanlar;
• Kötü hijyen koşullara sahip olan tropik yerlere seyahat eden insanlar
• Kötü sağlık koşullarına sahip tropikal ülkelerden gelen göçmenler
• Hapishane gibi kötü sağlık koşullarına sahip kurumlarda yaşayanlar
• Homoseksüel kişiler (Diğer erkeklerle seks yapan erkekler)
• Zayıf bağışıklık sistemi olan kişiler

Dizanteri nasıl bulaşır?

Basilli dizanteri ve amipli dizanteri tipik olarak zayıf sağlık koşullarından kaynaklanır. Bu dizanteri olmayan kişilerin dizanteri bulunan dışkı maddeleriyle temas ettiği ortamları ifade eder. Dizanterinin başlıca bulaşma yolları şunlardır:

Kirlenmiş gıdalardan
Kirlenmiş su ve diğer içeceklerden
Enfekte insanlar tarafından zayıf el yıkama ve temastan
Göller veya havuzlar gibi ortak alanlarda yüzme nedeniyle
Doğrudan fiziksel temas ile bulaşabilir.

Kötü hijyen çocuklar için dizanteri riski yaratır, kişi ile teması ve hijyen olmayan yiyecek ve içecekler hastalığın yayılmasına neden olur. Shigellosis çoğunlukla insanlar gibi enfekte bir kişiyle yakın temas ile yayılır. Amipli dizanteri öncelikle yıkanmamış veya kirli su ile yıkanmış yiyecekleri yiyenlerde veya kötü sağlık koşullarına sahip tropikal bölgelerde yaşayanlar yada kirli su yoluyla yayılır.

Dizanteri tedavisi

Amipli dizanteri tedavisi

Komplike olmamış amebiaz vakaları için yapılan tedaviler genellikle kapsül olarak alınan 10 günlük metronidazol (Flagyl) kürünü içerir. Doktor, ihtiyaç olduğunda mide bulantısını kontrol etmek için ilaç reçete edebilir. Kolon veya peritoneal dokuların delikleri varsa cerrahi müdahale yapılır. Amipli dizanteri tinidazol (Tindamax) veya metronidazol (Flagyl) ile tedavi edilmektedir. Bu ilaçlar parazitleri öldürmektedir. Bazı vakalarda, tüm parazitlerin yok olduğundan emin olmak için bir takip ilacı verilir.

Basilli dizanteri tedavisi

Hafif shigellosis genellikle dinlenme ve bol miktarda sıvı ile tedavi olur. Bizmut subsalisilat (Pepto-Bismol) gibi reçetesiz ilaçlar krampları ve diyare’yi hafifletebilir. Bağırsakları yavaşlatan loperamide (Imodium) veya atropine-diphenoxylate (Lomotil) gibi durumlardan daha kötü hale gelebilecek ilaçlardan kaçınmak gerekir. Şiddetli shigellosis antibiyotiklerle tedavi edilir, ancak buna neden olan bakteriler genellikle dirençlidir. Antibiyotik tedavisinde birkaç gün sonra düzelme görülmüyorsa, yeniden doktora gitmek gerekir. Shigella bakteri suşu dirençli olabilir ve tedavi planınızı değiştirmeniz gerekebilir. Ağır seyir eden hastalarda, doktor dehidrasyonu önlemek için damardan (IV) bir damla tavsiye eder.

İshal nedir? İshale ne iyi gelir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Dizanteri tedavisi ne kadar sürer ve iyileşme süreci

Her iki tür dizanteride de genellikle üç ila yedi gün sonra kendiliğinden temizlenirken, tedaviye genellikle ihtiyaç duyulmaz. Bununla birlikte, bol miktarda sıvı almak ve susuz kalmayı önlemek için gerekirse oral dehidrasyon solüsyonları (ORS) kullanmak önemlidir. Parasetamol gibi reçetesiz satılan ağrı kesiciler ağrı ve ateşten kurtulmaya yardımcı olur. Loperamide gibi antidiarrhoeal ilaçlardan kaçınmak gerekir, çünkü işler daha da kötüleşebilir. Başkalarına bulaşma riskini azaltmak için, son diyare atağından en az 48 saat sonra normal hayata dönülmelidir.

Dizanteri hastaları ne yemeli, dizanterinin aşısı var mı?

Bulaşıcı bir hastalık olan dizanteri, her yaşta görülebilmektedir. Maalesef dizanterinin aşısı yoktur. Belirtiler enfeksiyonun vücuda girmesinden bir kaç gün sonra başlar. Kanlı ve mukuslu ishal ile seyir eden karın ağrısı tipik belirtisidir. İshali kesmek ve ishale iyi gelen yiyecekleri tüketmek kişinin yeme ihtiyacını karşılayacak ve direncini arttıracaktır. Bundan dolayı dizanteri olan bir kişi hafif gıdalar ile birlikte şu yiyecekleri tüketebilir:

Pirinç çorbası
Haşlanmış patates
Muz, nar, havuç ve ayva gibi meyveler
Zencefil ve Limon
Çemen otu ve Ceviz yaprağı suyu

Dizanteriye ne iyi gelir?

Dizanteri olan bir kişinin öncelikle en yakın sağlık kuruluşuna başvurup tedaviye başlaması gereklidir. Kendi başına ilaç almak veya ev reçetesi uygulamak doğru değildir. Temizliğe önem vermek, bu dönemde çok önemlidir. Bunun yanında yenilen bazı gıdalar bu sürecin hafif atlatılması için önemlidir. Özellikle, ayran içmek, haşlanmış patates tüketmek, lor peynir ve zerdeçal karışımı ile kahvaltı yapmak, bol bol lifli gıdalar yemek hastalığı hafif atlatmak için çok önemlidir.

El hijyeni ve el yıkama dizanteriden korunmak için çok önemlidir

Dizanteriyi önlemek için ne yapmalı?

El yıkama enfeksiyon yayılımını durdurmanın en etkili yoludur. Hastalık ile ilgili belirtiler varsa başkaları ile temastan kaçınmak gerekir. Hastalığın başkalarına bulaşmasını önlemek için aşağıdaki adımları uygulayın;

Tuvalete gittikten sonra ellerinizi sabun ve su ile iyice yıkayın
Herhangi bir belirtiden en az 48 saat süreyle iyileşene kadar işe ve okula gitmeyin
Küçük çocukların ellerini düzgün yıkamasına yardımcı olun
En az 48 saat boyunca semptomlar geçene kadar başkalarına yiyecek hazırlamayın
En az 48 saat boyunca semptomlar geçene kadar yüzmeyin
Mümkünse, belirtileriniz duruncaya kadar diğer insanlardan uzak durun
Kirli giysileri, çarşaf ve havluları yıkama makinesinin en sıcak devresinde yıkayın
Tuvalet klozetlerini temizleyin ve kulpları, muslukları ve lavabolarını kullandıktan sonra deterjan ve klorak veya alkol ile yıkayın
En az 48 saat süreyle belirtiler geçene kadar cinsel temastan kaçının

Diyare ve dizanteri aynı şey mi?

Diyare, halk arasında ishal, gevşek, sulu dışkı (bağırsak hareketleri) olarak bilinen sindirim sistemi sorunun genel adıdır. Bir günde gevşek dışkı üç veya daha fazla ise diyare mevcuttur. Akut ishal kısa süren bir ishaldir. Genellikle bir veya iki gün sürer, ancak daha uzun da sürebilir. Sonra kendi başına geçebilir. Birkaç günden fazla süren ishal, daha ciddi bir sorunun işareti olabilir. Kronik ishal – en az dört hafta sürer ve herhangi bir hastalığın belirtisi olabilir. Pek çok hastalık ishale neden olabilir. Her ishal dizanteri değildir. Dizanteri teşhisi için tek başına ishal yeterli değildir. Sürekli ishali olan bir kişinin teşhis ve tedavi için en kısa sürede bir hastaneye gitmesi gerekir. Fakat her dizanteri de ishal olmayabilir.

Kaynaklar ve Referanslar
1- What is diarrhea?
2- How is Dysentery Treated?
3- What is amebiasis?

YAZIYI PAYLAŞ

Paylaş

Tweetle