Diz kapağı ağrısı, her yaştan kişiyi etkileyebilen yaygın bir şikayettir ve pek çok sorunun belirtisi olabilir. Kalıtsal faktörler, ani travmalar, enfeksiyonlar, fiziki hasar veya bazı hastalıklar diz kapağı ağrısına neden olabilir. Sporcularda ve gençlerde daha sık rastlanır. Yaygın nedenler arasında; menisküs yırtıkları, çıkıklar, patellar tendinit, patellofemoral ağrı sendromu, kondromalazi patella bulunur. Dizi bükerek uzun süre oturma, diz çökme, koşma, yokuş aşağı yürüme, merdiven inip çıkma sırasında şiddetli ağrı; diz kapağı çevresinde şişlik, gıcırdama sesi ve kilitlenme yaygın belirtilerdir. Tedavisi nedenine bağlı olarak yapılır; genellikle dinlenmek ve buz uygulamak iyi gelebilir. Yaralanmalar veya kronik ağrılar için fizyoterapi ve ilaç tedavisi önerilir. Nadiren, yapısal hasarı onarmak için ameliyat gerekebilir.
İçindekiler
Diz, birçok hareketli parçaya sahip, karmaşık bir eklemdir (patellofemoral eklem). Dizin ön tarafında bulunan diz kapağı kemiği (patella), üst kaslardan aldığı kuvveti alttaki kaslara ileterek dizin bükülmesini sağlar. Diz kapağı kemiği ve çevresindeki bağ, tendon, kemik ve kıkırdak gibi dokular hasar gördüğünde dizin ön bölgesinde ağrı oluşur.
Genel olarak patellofemoral ağrı olarak tanımlanan bu durum, diz kapağı ile uyluk/femur kemiğinin alt kısmı arasındaki basıncı artıran çeşitli faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklanmaktadır. Bununla birlikte, kondromalazi patella (koşucu dizi), prepatellar bursit, Osgood-Schlatter hastalığı da ön diz ağrısına neden olan belirli durumları ifade eder. (1)
Menisküs nedir, neden yırtılır? Belirtileri ve tedavi yöntemleri
Diz ağrısı, altta yatan nedene bağlı olarak, dizin önünde, diz kapağının çevresinde veya arkasında hissedilebilir; akut veya kronik olabilir.
Kireçlenme (osteoartrit) nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi
Patellofemoral ağrı tedavisi genellikle kişiye özeldir ve altta yatan nedenlere yöneliktir. Teşhis, semptomların ve tetikleyicilerin tanımına, fizik muayeneye, görüntüleme çalışmalarına dayanarak yapılır. Tedavi evde bakım, fizyoterapi, ilaç tedavisi, enjeksiyon uygulamaları, ameliyat gibi seçeneklerin bir kombinasyonunu içerebilir. (2)
Kişisel bakım:
Fizik tedavi: Diz kapağı ağrısı tedavisinde fizyoterapi oldukça etkilidir. Kas gücünü artırmak ve hareket kabiliyetini geliştirmek diz üzerindeki baskının azalması için çok önemlidir. Germe-güçlendirme egzersizleri; diz ve kalça çevresindeki kasların kuvvetlenmesine, ayak problemlerine, patellanın hizalanmasına ve kas dengesiyle ilgili sorunların düzeltilmesine yardımcı olabilir.
Fizik tedavi ve rehabilitasyon nedir? Fizyoterapist ne iş yapar?
İlaç tedavisi: Ağrıyı hafifletmek ve altta yatan sorunu tedavi etmek için kullanılan ilaçlar şunlardır:
Tamamlayıcı terapiler: Akupunktur ve yoga gibi zihin-beden terapileri diz ağrısı tedavisinde yardımcı olabilir. Özellikle tai chi, diz osteoartritinde yaygın kullanılır.
Konservatif tedaviye yanıt vermeyen aşağıdaki gibi ön diz ağrısı vakalarında, nadiren ameliyat gerekebilir:
Akupunktur nedir? Hangi hastalıklara iyi gelir? Tedavisi ve faydaları
Diz ağrınız aşırı kullanım nedeniyle daha da kötüleşiyorsa, aşağıdaki öneriler ağrıyı hafifletmeye, yaralanmaları ve eklem bozulmalarını önlemeye yardımcı olabilir:
Diz kapağı şişmesi, diz ekleminin içinde veya çevresinde aşırı miktarda sıvı toplanmasıdır (diz efüzyonu). Travmatik yaralanmaların neden olduğu akut veya zamanla gelişen kronik durumlardan kaynaklanabilir. Aşırı kullanım kaynaklı iltihaplanma, bağ veya menisküs yaralanmaları, çıkık, iltihaplı romatizma yaygın nedenlerdir. Şişlik, diz ekleminde veya diz çevresindeki yumuşak dokularda meydana gelebilir. (3)
Diz kapağı kemiği, yerleştiği uyluk kemiği yatağında (femoral oluk), diz büküldükçe aşağı yukarı hareket eder. Femoral oluk sığ olduğunda, diz kapağı kemiği yerinden kayar ve patella çıkığı oluşur. Darbe, çarpışma, ani bükülme veya yön değişikliğinden sonra diz kapağı kemiği zorlandığı için şekil değiştirebilir.
Uyluk kemiğindeki deformasyonlar, dizdeki kas veya bağlardan birinin ters yöndeki hareketi, patellofemoral eklemi çevreleyen dokulardaki gevşeklik, travmaya bağlı olarak dizin bir anda dönmesi gibi nedenlerle diz kapağı kısmen veya tamamen yerinden çıkabilir. Bazı kişilerde, diz kapağı kemiği doğuştan kısmi çıkık şeklindedir ve anatomik yatkınlık nedeniyle darbe olmadan patella çıkığı oluşabilir. Tekrarlayan çıkıklar, diz ekleminde kireçlenmeye yol açabilir ve diz kapağı kemiğinin altındaki kıkırdağa hasar verebilir. (4)
Diz kapağı çıkığı son derece ağrılı olur. Çoğunlukla dizin iç tarafındaki bağlarda yırtılmaya neden olduğu için dizde şişlik oluşur. Ayrıca hoş bir görüntü olmasa da çıkık diz deri yüzeyinden görülebilir. Ancak eğer daha önce diziniz çıktıysa, tekrarında çok fazla canınız yanmayabilir ya da şişme olmayabilir. (5)
Patella çıkığı vakalarında uygulanacak ilk tedavi, diz kapağı kemiğinin yerine oturtulmasıdır. Dize her 2-3 saatte bir, 20 dakika soğuk kompres uygulamak ağrıyı hafifletir. Kısmi çıkıklarda fizik tedavi uygulanır ve bir süre dizlik kullanmak gerekebilir. Tekrar çıkma riski yüksekse ameliyat önerilir.
Doğru tedavi uygulandığında ve önemli bir hasar yoksa normalde diz kapağı çıkması 6 hafta içerisinde tamamen iyileşir. Ancak yine de yorucu aktiviteler için biraz daha sabretmek ve öncesinde mutlaka bir fizyoterapiste danışmak gerekebilir.
Kaynaklar ve Referanslar:
1- Knee pain - Medline Plus2- Knee pain - Health Direct3- Patellofemoral pain syndrome - BupaYAZIYI PAYLAŞ
YORUMUNUZ VAR MI?
Hocam saygılar benim sizden öğrenmek istediğim konu arkadaşımın sağ diz kapağı ağrı yapıyor üzerine basamiyor sizce ne gibi sorunlar olabilir