Diyabet ve beslenme: Tip 1 ve Tip 2 diyabet hastaları için önerileri

Günümüzün en yaygın hastalıklarından birisi olan diyabet Dünya genelinde 400 milyona yakın kişiyi etkilemektedir. Türkiye’deki diyabetli hasta sayısının ise 7 milyona ulaştığı tahmin edilmektedir. Ömür boyu süren kronik bir hastalık olan diyabet oldukça ölümcül bir hastalıktır. Ancak doğru beslenme ve sağlıklı yaşam kurallarına uyan bir diyabet hastası sağlıklı bir birey gibi uzun ve konforlu bir hayat sürebilir. Bu nedenle diyabet hastalarının beslenme ile ilgili doğru bilgiler edinmesi ve sağlıklı beslenme yöntemlerini öğrenmesi sağlıklı ve uzun bir ömür için büyük önem taşımaktadır. 14 Kasım Dünya Diyabetliler Günü nedeniyle hazırladığım diyabet ve sağlıklı beslenme önerileri yazımı dikkatinize sunuyorum:

Vücudumuzda enerji kaynağı olarak ilk kullanılan besin öğesi karbonhidratlardır. Karbonhidratlar glikoz formunda emilim görürler. Beynimizin ve organlarımızın başlıca enerji kaynağı olan glikozun hücrelere taşınabilmesi için insülin hormonuna ihtiyacı vardır. İnsülinin olmaması durumunda glikoz kandan hücrelere taşınamaz ve kanda glikoz birikir. Kanda glikozun birikmesi bir hastalığın belirtisidir. İşte bu hastalığa diyabet diyoruz.Diyabet Tip 1 ve Tip 2 diyabet olarak ikiye ayrılmaktadır. Diyabet kronik bir rahatsızlıktır yani hayatımız boyunca bizimle olacak bir hastalıktır.

Diyabet hastaları için bilimsel beslenme önerileri ve uyarılar

Tedavisi uygulanarak hastalık kontrol altına alınmalıdır aksi takdirde daha bir çok rahatsızlığa neden olacaktır. Diyabetli bireylerin katarakt, körlük, varis, kalp hastalıkları, kalp krizleri gibi rahatsızlıklara da yakalanma riski daha fazladır.

Bu nedenle bir an önce hastalığı kontrol altına alınmalıdır. Diyabetin tedavisinde BESLENME + insülin tedavisi + egzersiz, BESLENME + egzersiz, BESLENME +egzersiz + ağızdan alınacak anti-diyabetik ilaçlar + egzersiz, BESLENME + egzersiz + ağızdan alınacak anti-diyabetik ilaçlar + insülin tedavisi gibi yöntemler uygulanır.

Tedavilerin hepsinde gözümüze çarpan ortak nokta BESLENME olmaktadır. Bu nedenle mutlaka bir diyetisyene başvurulması gerekmektedir. Diyet ve sağlıklı beslenme her zaman kişiye özel olmalıdır hele ki diyabet gibi ya da çeşitli başka bir hastalığı olan bir kişinin diyeti herkesten farklıdır ve kendine özeldir bu hiçbir zaman unutulmamalıdır.

TİP 1 DİYABET VE BESLENME: UYARI VE ÖNERİLER

• Daha çok çocukluk ya da gençlik döneminde görülmektedir.
• Kilo kaybı, idrara çok çıkma veya çok fazla su içmek diyabetin belirtilerindendir.
• İnsülin pankreasın beta hücreleri tarafından yapılmaktadır tip1 diyabet beta hücrelerinin bozulması sonucu oluşmaktadır.
• Tip 1 diyabetin görülme oranı %10’ dur.
• İmmün sistemin kendine karşı savaş açması sonucu oluşan otoimmün hastalıklardandır.
• Gestasyonel diyabet (gebelikte diyabet) yaşayan kadınların yakalanma riski yüksektir. Birinci dereceden akrabalarında tip1 diyabet olan kişi ya da yakınlarının çoğunda tip2 diyabet görünen kişilerde görülme riski çok yüksektir.
• Hastaların hayatları boyunca enjeksiyon ile insülin almaları gerekmektedir bu yüzden tip1 diyabet insüline bağımlı diyabet olarak bilinmektedir. İnsülin takviyesinin yanı sıra tedavide beslenme ve fiziksel aktivitede önemlidir.
• Tüketilen besinlerin posa içeriği önemlidir ve yüksek olmalıdır.
• Kan şekeri kontrolünün olması mecburdur bu nedenle karbonhidrat sınırlandırılması olmalıdır.
• Basit şeker kullanılacaksa bir beslenme uzmanı kontrolünde izin verildiği kadar kullanılmalıdır.
• Kan şekerinin düşmesi ya da yükselmesi çok önemli bir durumdur ve yolda yürürken de başınıza gelebilir bu nedenle üzerinizde diyabet hastası olduğunuza dair bir not bulundurmalısınız.
• Kişi hipoglisemide (kan şekeri düşmesi) ise hafif bir etki görüyorsak 1 çay bardağı meyve suyu verilebilir eğer ki düzelme görülmüyorsa 5 tane kadar kesme şeker suda eritilip yavaş yavaş kişiye verilmelidir. Bu durum kişide bilinç kaybı gözlemlenmiyorsa uygulanır. Bilinç kaybı görülüyorsa kişide kasa glukagon enjeksiyonu yapılmalıdır.
• Kişi hiperglisemide (kan şekeri yükselmesi) ise insülinin doğru miktarda alınıp alınmadığına, su tüketimine dikkat etmek gerekmektedir. Bir sorun görünmüyorsa doktordan yardım alınmalıdır.

Diyabet hastalarının sağlıklı bir hayat için uyması gereken 12 altın kural

TİP 2 DİYABET VE BESLENME: ÖNERİLER

• Genelde 40’lı yaşlardan sonra görülür.
• Tip 2 diyabet hastası olanların çoğu obez bireylerdir.
• Abdominal tipte obezite olan bireylerde tip 2 diyabet olma riski daha fazladır. Abdominal tipte obez olup olmadığınızı bel/kalça oranına bakarak anlayabilirsiniz. Erkekler için 1’in üzerinde kadınlar için 0,8’in üzerinde ise abdominalobez olarak tanı konulabilir yani göbek bölgesinde yağlanma tanısı konulabilir.
• Ailesinde diyabet olan kişiler ve 4 kg üzerinde bir bebek dünyaya getiren bayanlar, stresli hayata sahip olan kişiler diğer risk altında olan gruplardır.
• İnsülinden bağımsız diyabet türüdür. Kişiler beslenmelerine dikkat ettiği takdirde kan şekerlerini dengede tutabilirler.
• Basit şeker tüketilmemelidir onun yerine kompleks şekerler tercih edilmelidir.
• Diyet posası oldukça önemlidir. Günlük önerilen miktar 25-30 gramdır.
• Öğünlerin arasının çok uzun olmaması gerekmektedir. Çünkü uzun süren açlıklar kan şekeri düşüklüğüne (hipoglisemi) neden olmaktadır. Günde 6-7 öğün yapılabilir.
• Tip 2 diyabetin sık aralıklarla idrara çıkma, ağız kuruluğu, çok su içme, açlık hissetme, ciltte oluşan yaraların geç iyileşmesi, el ve ayaklarda karıncalanma gibi bazı belirtileri vardır.
• Hipertiroid, pankreas rahatsızlıkları ve akromegali gibi hastalıklar kişinin tip2 diyabete yakalanma nedenlerinden olabilir.
• Egzersizde tedavide önemlidir ancak bir anda çok yüksek şiddette yapılmamalıdır hafif başlanır ve gittikçe şiddeti arttırılır. Egzersiz sırasında hipoglisemi riskine karşı mutlaka basit şeker içeren bazı besinlerin bulundurulması önem taşımaktadır.

Kaynaklar: Journal of Experimentaland Clinical Medicine Deneysel ve Klinik Tıp Dergisi
Hastalıklarda Beslenme Tedavisi/ Hatipoğlu Yayınları
İntörn Diyetisyen Deniz ZÜNBÜLCAN

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör