Detoks nedir, nasıl yapılır? Detoxun faydaları ve zararları nelerdir?

9 Şubat 2019 | 24 Temmuz 2022 | Kategori: Beslenme ve Diyet, Sağlık Sözlüğü Print

278 Paylaşım

Detoks, en basit ifadeyle vücudumuzu toksik maddelerden arındırma işlemidir. Meyve-sebze suları, bitki çayları, oruç tutmak, belirli besinleri tüketmek veya bağırsakları lavman ile boşaltmak gibi pek çok detoks yöntemi vardır. Detoks ile bağışıklık ve sindirim sistemi güçlendirilmeye çalışılır. Ancak iki farklı detox yöntemi vardır; bunlardan birisi alkol veya zehirli maddeleri vücuttan atmak için hastane koşullarında yapılan tıbbi detokstur. Diğeri ise diyetisyenlerin önerdiği daha çok faydalı sebze-meyve ve çaylarla yapılan sağlıklı yaşam detoksudur. Günümüzde oldukça popüler olan detoks yöntemleri ile zayıflama ve sağlıklı kalma hedeflenir. Ancak detoksun sağlığa etkileri ve faydaları konusunda yeterli bilimsel araştırma olmadığı için bu konu tıp dünyasında halen tartışmalıdır.

İçindekiler

Detoks nedir?

Detoks (detoksifikasyon) vücudumuzdaki toksik ve zararlı maddelerden arınmak amacıyla uygulanan kısa süreli müdahalelerdir. Normalde karaciğer, akciğer ve böbrekler gibi hayati organlarımız vücudumuzda biriken toksinleri ter-dışkı ve idrar yoluyla zaten dışarı atarlar. Ancak çevresel faktörlerden veya sağlıksız beslenmeden dolayı yoğun toksin alımında vücudumuzun bu doğal mekanizmasını desteklemek için detox yöntemleri uygulanabilir.

Günümüzde detoks ile ilgili kimi zaman bir biri ile çelişen pek çok kür önerilmektedir. Bu nedenle her hangi bir yöntemi denemeden önce mutlaka doktorunuza danışın. Bilinçsizce uygulanan detox yöntemleri ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Bu nedenle herhangi bir detoks yöntemine karar vermeden önce mutlaka bir hekime danışmak gerekir.

Karaciğeri yıkamak mümkün mü? İşte bitkilerle yapılan tek bilimsel detoks

Detox neden yapılır?

Detoks çevresel faktörler, yanlış beslenme, sigara-alkol gibi zararlı alışkanlıklar, bilinçsiz ilaç kullanımı ve yoğun stres kaynaklı vücutta biriken zararlı maddeleri dışarı atıp arınmak için yapılır. Vücudumuz zehirleri etkisizleştirerek doğal yollardan atar ancak toksinlerin artmasıyla hayati organlarımıza çok fazla yük binebilir.

Dolayısıyla detoksla böbrekler gibi vücudun hayati organları dinlendirilip iyileştirilebilir, karaciğer fonksiyonları desteklenip artırılabilir, ter-dışkı-idrar yoluyla toksin atılımı yapılır. Detoks günümüzde popülerleşen bir kavram olsa da yüzyıllardır geleneksel Hint (ayurvedik) ve Çin tıbbında tedavi amaçlı kullanılmaktadır.

Detoks nasıl yapılır?

Bir program dâhilinde uygulanan birçok detoks yöntemi vardır. Başlıcaları:

Birkaç gün sadece meyve-sebze suları veya bitki çayları gibi sıvıları tüketmek
Antioksidan içeriği zengin özel diyetler uygulamak
Oruç tutmak
Kalın bağırsakları lavman veya müshille temizlemek
Toksinleri terle atmak için sauna veya hamam kullanmak

Detoks, yöntemlerinin çoğunda bol sıvı alımı hedeflenir

Detoksun faydaları

Vücutta biriken zararlı maddelerin dışarı atılmasına yardımcı olur.
Vücut zindeliğini ve enerjisini artırabilir.
Bağışıklık ve sindirim sistemini güçlendirebilir.
Ödemi, hazımsızlığı ve şişkinliği giderebilir.
Kan dolaşımını iyileştirebilir.
Erken yaşlanmayı engelleyebilir.
Vücudun ihtiyaç duyduğu mikro besinleri (demir, kobalt, iyot, çinko, manganez, selenyum, krom, bakır, molibden ve vitaminleri) almasını sağlayabilir.

Kumkuat (kamkat) nedir? Neye iyi gelir? Sağlığa faydaları

Vücuttaki stres hormonlarını yönetmeye yardımcı olabilir.
Cilt-saç sağlığını güçlendirebilir.
Toksik gıda alımını engelleyerek uzun vadede sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırabilir ve gıda (tatlı vb.) bağımlılığını engelleyebilir.

Detoks diyeti nedir?

Detoks diyeti, toksinlerden arınmanıza ve kilo vermenize yardımcı olabilen diyet stratejileridir. Birçok yolu vardır ve genelde aşağıdakilerden en az birini içerebilir:

1-3 gün boyunca oruç tutmak
Taze meyve-sebze suları, su ve bitki çayları içmek
Tuzlu su veya limon suyu gibi yalnızca belirli sıvıları tüketmek
Ağır metaller, zararlı maddeler ve alerjenler açısından yoğun gıdaları tüketmemek
Şifalı otlarla kürler hazırlamak
Müshil kullanarak veya lavman yoluyla bağırsakları temizlemek
Alkol, kahve, sigara ve rafine şekeri tamamen kesmek

Kabızlık nasıl geçer? Kabızlığa iyi gelen doğal tedaviler

Detoks diyeti ile zayıflamak

Detoks diyetleri kesinlikle bir zayıflama yöntemi değildir. Bazı detoks diyetleri ödem söktürücü olduğu için düşük kalori içerdikleri nedeniyle ilk etapta birkaç kilo vermeye yardımcı olabilir. Ancak bu diyetler egzersizle desteklenmez ise kalıcı çözüm sağlamaz.

Ayrıca hızlı ancak sağlıksız şekilde kilo vermeyi amaçlayan detoks diyetleri uzun vadede faydadan çok zarar getirebilir. Fazla kilolarından kurtulmak isteyenler için en ideal yol meyve, sebze, kepekli tahıllar ve yağsız protein kaynaklarına dayalı uzun süreli bir diyet ve her gün egzersiz yapmaktır. Detoks diyetleri bunun için sadece iyi bir başlangıç olabilir.

Sağlık veya zayıflama amaçlı bir detoks diyeti uygulamadan önce zararlı sonuçlarla karşılaşmamak için kesinlikle doktorunuza ya da bir diyetisyene danışmalısınız.

Detoks suyu nasıl hazırlanır?

Detoks suları tercihe bağlı olarak seçilen meyve, sebze veya otlardan hazırlanır.
Kullanılacak malzemeler doğranır, rendelenir veya ezilir; içine suya eklenir.
Sıcak hazırlanan detoks suları fazla bekletilmeden içilmelidir.
Soğuk detoks suları kullanılan malzemelerin aromalarının karışması için bir gece (yaklaşık 12 saat) buzdolabında bekletilmeli ve malzemeler süzülerek sadece suyu tüketilmelidir. Beklemek istemeyenler malzemeleri blenderden geçirerek tatların birbirine daha çabuk karışmasını sağlayabilir.

Evde hazırlayabileceğiniz detoks sularından daha etkili sonuçlar alabilirsiniz. Piyasada satılanlar içerdikleri katkı maddeleri nedeniyle zarlı olabilir.

Detoks suyu tarifleri

Maydanozlu detoks suyu

Sıcak içmek için; 1 tutam maydanozu yıkayıp, içi su dolu cezveye ilave edip 10 dk. kaynatın. Ardından 5 dk. demlenmesini bekleyip ılık olarak tüketin.
Soğuk içmek için; 1 demet maydanozun 4/1’ini blenderden geçirin ve 1 bardak soğuk su ekleyip blenderi su yemyeşil ve köpüklü oluncaya kadar yine çalıştırın.
Kullanımı: Sabahları aç karnına düzenli olarak 4-5 gün içilip 3 gün ara verilmelidir. Aralıksız içilirse aşırı sıvı kaybına yol açabilir.
Faydaları: Ödem-gaz gidererek zayıflamaya yardımcı olur, sindirime ve idrar yolu enfeksiyonuna iyi gelir, bağışıklık sistemini güçlendirir, cildi güzelleştirir, serbest radikalleri vücuttan atar, böbrek, kalp-damar ve göz sağlığını korur, demir eksikliği anemisinin önlenmesine yardımcı olur, adet söktürücüdür.

Maydanozun faydaları nelerdir? Maydanoz suyu neye iyi gelir?

Tarçınlı limonlu detoks suyu

Bir bardak su kaynatın, içine 1 adet tarçın çubuğu koyup 15 dk. demlendirin. Sonra 5-6 çorba kaşığı limon suyu ekleyin. İsterseniz, 1 çay kaşığı balla tatlandırabilirsiniz.

Kullanımı: Her sabah aç karnına içilmelidir. Herhangi bir yan etkisi saptanmadığından düzenli olarak tüketilebilinir. Zayıflamak amaçlı öğünlerden 20-30 dk. önce içilmelidir.
Faydaları: Bağışıklık sistemini güçlendirir, soğuk algınlığı ve griple mücadele eder, vücuttaki iltihaplanmaları azaltır, kemik sağlığını güçlendirir, idrar söktürücüdür, vücudu toksinlerden arındırmaya ve kilo vermeye yardımcı olur.

Greyfurtlu detox suyu

Bir greyfurt ve limonu sıkıp bardağa dökün ve içine birer çay kaşığı toz zencefil ve tarçın ekleyip iyice karıştırın. Arzu ederseniz 1 çay kaşığı bal da ilave edebilirsiniz.

Greyfurt nasıl tüketilmeli? Faydaları nelerdir? Yağı ve suyu neye iyi gelir?

Kullanımı: Zayıflama amaçlı, kahvaltıdan 30 dk. önce ve akşam yatmadan 1 saat önce içmelisiniz. Düzenli olarak her gün 1 ay boyunca tüketilmelidir. Etkisini artırmak için gün boyu en az 8-10 bardak su da içilmelidir.
Faydaları: Metabolizmayı hızlandırır, bağışıklık sistemini güçlendirir, zindelik kazandırır, tokluk hissi verir, bağırsaklardaki fazla toksinleri dışkı yoluyla atar, böbrekleri iltihap ve toksinlerden temizler, karaciğeri fazla toksinlerden arındırır.

Bu kürün bilinen bir yan etkisi bulunmamaktadır ancak mide rahatsızlığı olanlar veya kürü uyguladığında midesi yananlar içmemelidir. Ayrıca hipertansiyon, depresyon, epilepsi, uyku, kolesterol ve kalp ilaçları kullananlar doktorlarına danışmadan bu kürü uygulamamalıdır.

Elmalı detoks suyu

Beş bardak içme suyuna 1 limon suyu ve 1-2 adet tarçın kabuğu koyun. İyice yıkanıp kabukları soyulmamış 2 adet ekşi elmayı 4-6 dilime bölerek ekleyin ve 1 gece buzdolabında bekletin. Bu karışımı malzemeleri kaynatarak da hazırlayabilirsiniz. Sadece limon suyunu kaynayan karışım ılıdıktan sonra ilave etmelisiniz.

Kullanımı: Her gün 1-2 bardak aç karnına ve yatmadan 1 saat önce için. Yan etkisi bulunmadığından düzenli olarak tüketilebilir.
Faydaları: Serbest radikallerin zararlarına karşı korur, kemik sağlığına iyi gelir, tiroit bezinin düzgün çalışmasına yardımcı olur, metabolizma hızını ve kandaki oksijen seviyesini artırır, enerji verir, zindelik kazandırır, cildi güzelleştirir ve karaciğeri korur.

Tarçın neye iyi gelir? Nasıl kullanılır? Ballı tarçın çayının faydaları

Ayrıca salatalık-nane, limon-kırmızıbiber, karpuz-nane, greyfurt-biberiye, portakal-limon gibi malzemelerle daha birçok detoks suyu hazırlayabilirsiniz.

Detoks suyu kaç gün içilmelidir?

Detoks suları özellikle zayıflama amaçlı kullanılıyorsa her sabah aç karnına ve yemeklerden 20-30 dk. önce içilmeli ve 1 hafta-10 gün boyunca uygulanmalıdır. Sıvı kaybını dengelemek için bol bol su da tüketilmelidir. Sağlık amaçlı kullanımları da en az 1 hafta sürmektedir. Bazı detoks sularını aralıklı olarak günlük diyetinizin bir parçasına dönüştürebilirsiniz.

En etkili detoks formülleri

Salatalık detoksu

Bir adet salatalığı iyice yıkayıp, kabuğunu aralıklı soyup halka halka doğrayın ve 5 bardak içme suyuna koyun. Limonu da iyice yıkadıktan sonra kabuğuyla birlikte dilimleyip 5-10 nane yaprağıyla birlikte suya ekleyin. 1 gece boyunca buzdolabında beklettikten sonra sabahları aç karnına için. Arzu ederseniz gün boyu su niyetine bu karışımı içebilirsiniz.

Özellikle her sabah aç karnına içildiğinde karın şişliğini alarak göbeğin erimesine ve gereksiz yağlardan kurtularak zayıflamaya yardımcı olabilir. Ayrıca bağışıklık sistemini güçlendirir, kan şekeri ve tansiyonu dengeler.

Taze zencefil ve limon detoksu

Bir litrelik cam şişe veya sürahiye 5 limonun suyunu sıkın ve üzerini içme suyuyla doldurun. Orta boy bir zencefil kökünü rendeleyip bu suya ekleyin. Karışımı bir gece buzdolabında bekletin. Her sabah ve yemeklerden önce aç karnına içildiğinde yağ yakımını artırır. Ayrıca iltihabı önleyip azaltmaya, sindirimi düzenlemeye, idrar söktürmeye ve karaciğeri korumaya yardımcı olur.

Zencefil neye iyi gelir? Nasıl tüketilmeli? Besin değeri ve faydaları

Detoks çayları

Detoks çayları şifalı bitkilerle yapılır. En ideali, güvenilir bir aktardan temin edilen bitkilerle bu çayları evde hazırlamaktır. Hazır satılan detoks çaylarının faydaları tıp dünyasında tartışılan konulardan biridir ve genellikle önerilmez; özellikle zayıflama amaçlı detoks çayları bilinçsiz tüketimle birlikte ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Her gün sadece 1 çeşit ve 2-3 fincan detoks çayı içilmelidir. Çünkü şifalı bitkiler birbirleriyle etkileşime geçerek vücuda zarar verebilir. Genellikle demlenerek hazırlanırlar.

Yaygın kullanılan detoks çayları şunlardır:

Kekiğin faydaları nelerdir? Kekik yağı neye iyi gelir? Nasıl kullanılır?

Detoks diyetleri

Detoks diyeti uygularken son derece dikkatli olunmalıdır. Çünkü kısa süreli de olsa tek yönlü beslenmeler sağlık sorunlarına yol açabilir. Başarılı bir detoks diyeti için dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

2-3 günde bir ızgara, yağsız et ve balık ürünlerinden biri diyete eklenmeli
Günde en az 1-2 öğün sebze yenmeli (sebzeler mümkünse çiğ veya buharda pişirilerek tüketilmeli)
Her gün en azından bir porsiyon haşlanmış yeşil mercimek gibi bakliyatlardan biri yenmeli (çok az zeytin yağ ve baharatlar eklenebilir)
B vitamini bakımından zengin yeşil sebzeler yenmeli
Günde ortalama 2 litre su tüketilmeli
Detoks suyu veya çayı içilmeli (özellikle diyetin ilk günlerindeki halsizliği önlemek için C vitamini bakımından yüksek detoks suları tercih edilmeli)
Günde 1 porsiyon yoğurt veya 1-2 bardak kefir tüketilmeli
Kesinlikle alkol-sigara-kafein içilmemeli
Şeker kullanımından ve şekerli gıdalardan kaçınılmalı
Her türlü işlenmiş ve hazır gıdadan uzak durulmalı
Tuz tüketimi azaltılmalı

Kimler detokstan fayda görür?

Kronik yorgunluk ve halsizlik hissedenler; zihinsel karmaşa, uykusuzluk ve gaz, hazımsızlık gibi sindirim sorunu yaşayanlar; az su, alkol, kafein, sigara tüketenler; stresli ve hareketsiz bir yaşam tarzı olanlar detokstan faydalanabilir.

Zencefil yağı, neye iyi gelir? Nasıl kullanılır? Faydaları ve zararları

Kimler detoks yapmamalıdır?

Çocuklar, gençler ve yaşlılar; hamile ve emziren anneler, yetersiz beslenenler, ciddi-kronik hastalığı (diyabet, hipertansiyon vb.) ve bağışıklık yetmezliği olanlar detoks yapmamalıdır.

Detoksun zararları nelerdir?

Bol sıvı almayı içeren abartılmamış sebze-meyve detoksları tehlikeli olmayabilir ama bazı bitki karışımları ölümcül olabilecek kadar tehlikeli olabilir. Bu nedenle doktora danışmadan mucize diye sunulan detoks formüllerini kesinlikle denemeyin.
Her şeyden önemlisi detoks yöntemleri, sakıncaları ve faydaları ile ilgili çok az bilimsel çalışma vardır. Bu nedenle sağlıklı beslenmek, rafine şeker ve alkolden uzak durup bol sıvı tüketmek sağlık için oldukça fadalıdır. Bunları yapmadan mucizeler araayın.
Kısa süreli oruçlar dehidrasyona (aşırı sıvı kaybı), bitkinliğe, gerginliğe, baygınlığa, baş ağrısına ve açlıktan kaynaklanan mide kramplarına; uzun süreli oruçlar ise enerji, vitamin ve mineral eksikliklerinin yanı sıra elektrolit dengesizliğine neden olabilir. Özellikle hastalığı olan kişilerde hayati tehlikeye yol açabilir.
Gereksiz yapılan bağırsak temizleme yöntemleri halsizliğe, dehidrasyona, kabızlık veya aşırı isale, bağırsak tıkanmaları ya da delinmesine, kramplara neden olabilir.
Çok miktarda meyve suyu içmek, bazı meyve sularının oksalat (taş oluşumuna yol açan kalsiyum) oranı yüksek olduğundan böbrek hastası kişilerde risk oluşturabilir.
Piyasada satılan ve ciddi hastalıkları tedavi edebildiklerini iddia eden detoks ürünleri aşırı dozda alınırsa insan sağlığını tehdit edebilir.
Tek yönlü beslenmeyi içeren detoks diyetleri sağlık sorunlarına sebep olabilir.

Detoks yapmak isteyenlere öneriler

Önce doktorunuza danışıp sizin için en uygun detoks yöntemlerine birlikte karar verin ve onayını almadan herhangi bir detoks ürününü kullanmayın.
Meditasyon gibi nefes teknikleriyle doğru bir şekilde nefes alarak vücudunuzda oksijenin tamamen dolaşmasını sağlayın.
Yoga, yürüyüş gibi basit egzersizlerle gevşeyin ve stresinizi azaltın.
Günde 3 kez önce 5 dk. sıcak, ardından 30 sn. soğuk suyla duş alıp 30 dk yatağa uzanıp dinlenerek enerji ve zindeliğinizi arttırabilirsiniz.
Toksinleri gözeneklerden çıkarmak için sabahları cildinizi kuru fırçalayın.
Kimyasal içerikli hijyen ürünlerinin kullanımını en aza indirin.

Yoga nedir? Nasıl yapılır? Sağlığa faydaları nelerdir?

Kısa süreli detoks uygulamalarının mucize yaratmadığını unutmayın. Hayat tarzınızı değiştirmek, sağlıklı beslenmek, egzersiz ve kötü alışkanlıklardan kurtulmak ihtiyaç duyduğunuz arınmayı sağlayacaktır.

Kaynaklar ve Referanslar:

1- The Truth About Detox Diets,2- Detoxes and Cleanses3- Detoks gerçekten vücüdu temizliyor mu?

YAZIYI PAYLAŞ

Paylaş

Tweetle