Depresyon tedavisi: Hangi yöntem etkili? Psikoterapi mi, ilaç tedavisi mi?

Depresyon tedavisi olan bir hastalıktır. Ancak tedavi edilmediğinde daha da ağırlaşabilir, hatta başka sağlık sorunlarına zemin hazırlar. Çağımızın en yaygın sağlık sorunlarından birisi olan depresyon, ağır bir karamsarlık, umutsuzluk, tükenmişlik ve derin bir mutsuzluk duygusuyla kendini gösterir. Ancak günümüzde en şiddetli ve dirençli depresyon bile etkili şekilde tedavi edilebilmektedir. Tedavi seçenekleri arasında, yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç kullanımı, psikolojik destek ve terapi yöntemleri yer almaktadır. Bu tedavi seçenekleri içinden hasta için en uygun olanına ancak bir uzman hekim karar verebilir. Eğer depresyonda olduğunuzu hissediyorsanız, hastalığınız hakkında en doğru bilgiyi almak için öncelikle bir ruh sağlığı uzmanına danışmalısınız.

Depresyon nedenleri

• Aile ve evlilikte yaşanan sorunlar
• Kadınlarda doğum ve lohusalık dönemi
• İş değişikliği ya da iş yaşamında meydana gelen olumsuzluklar
• Genetik veya çevresel faktörler
• Yüksek oranda alkol kullanımı
• Kanser, AIDS, MS ve epilepsi gibi ağır seyreden hastalıklar
• Menopoz ve antropoz dönemleri veya hormonal değişimler
• Mevsim ve hava değişimleri
• Ekonomik sıkıntılar, iflas ve çöküşlerin yaşanması
• Ölüm ve yakınların kaybının getirdiği büyük acılar (1)

Depresyon nedir? Neden olur? Belirtileri, türleri ve tedavisi

Depresyon belirtileri

• Ani duygu değişimleri
• İşe veya derslere motive olamamak, aklını verememek
• Sürekli üzgün ve umutsuz hissetmek
• Günlük işlerden ve aktivitelerden zevk almamak
• Geçmişi veya geleceği düşünerek huzursuz olmak
• Cinsel isteğin azalması
• Sürekli uyuma isteği veya uykusuzluk problemi
• Vücudun sürekli olarak yorgun hissetmesi
• İntiharı düşünmek veya planlamak (2)

Depresyon nasıl geçer?

Klinik depresyonu olan birçok kişi semptomlarının zaman içinde kendiliğinden geçebileceğini düşünür. Ancak “zaman tüm yaraları iyileştirir” sözü depresyon için geçerli değildir. Depresyonda yaşanan umutsuzluk ve çaresizlik duyguları, insanın iş, üretkenlik ve sosyal ilişkiler de dahil olmak üzere hayatının her yönüne müdahale eder. Bu, kendi haline bırakılamayacak kadar ciddi bir durumdur. Tedavi edilmesi gerekir. Öncelikle en önemli adım kişinin depresyonda olduğunu kabul etmesidir. Yaşam tarzındaki değişiklikler ve çabalar tedaviyi destekler.

Depresyonun evreleri

1. evre: Olumsuz düşünceler

Depresyonun bu ilk aşamasında kendinizi sebepsiz yere aşırı derecede şüpheci, kasvetli ve özgüvensiz hissedebilirsiniz. Dahası, zaman zaman umutsuzluk ve çaresizlik duyguları sizi ele geçirebilir. Çevreniz bunu fark edecek ve sizi uyaracaktır.

2. evre: İştah azalması

Eğer 2 hafta ya da daha uzun zamandır iştah kaybı sorunu yaşıyorsanız, depresyonun ikinci aşamasında olabilirsiniz. Bu süreçte iştahsızlığın sebebi olumsuz duyguların beyninizin işleyişini olumsuz etkilemesidir. Bu süreçte önemli düzeyde kilo verebilirsiniz.

Anksiyete nedir? Kaygı neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

3. evre: Uyku düzensizliği

Bu süreçte normalden daha fazla ya da daha az uyuyabilir, çok erken ya da çok geç uyanabilirsiniz. Depresyon, uyku düzeninizi değiştirir ve bu durum zamanla kötüye gider. Bunun nedeni, beyninizin stres ve acıdan kaçmak istemesi ve bu durumun hormon seviyelerinizi etkilemesidir.

4. evre: Kendini suçlama

Sorumlu olmadığınız durumlarda bile kendinizi suçlamaya başlarsınız. Bu aşamada suçluluk ve utanç duygusunun yanında, değersizlik, umutsuzluk ve çaresizlik duyguları oldukça yaygındır. Hiçbir şeyi doğru yapamadığınızı, başarısız olduğunuzu düşünürsünüz.

5. evre: İntihar düşüncesi

Depresyon tedavisi

Depresyonda olan kişi zaman zaman zihnindeki karanlık gölgeden asla kurtulamayacağını hisseder. Ancak depresyonun en şiddetlisi bile tedavi edilebilir. Önemli olan durumu kabul etmek ve yardım istemektir. Terapi, ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi birçok farklı tedavi seçeneği vardır. (3)

Stres nedir? Stresle nasıl başa çıkılır? Neden olduğu hastalıklar…

Depresyonun ilaçsız tedavisi

Depresyonun tek bir tedavisi yoktur. Yapılan araştırmalarda ilaç tedavisinin tek başına tam bir başarı sağlamadığı gözlenmektedir. İlaç tedavisini destekleyici alternatif tedaviler ve yaşam değişiklikleri tedavi başarısı için vazgeçilmezdir. Uzmanlar tarafından önerilen destekleyici ilaçsız tedavi yöntemleri:

Transkraniyal Manyetik Stimülasyon (TMS) nedir?

TMS, beyindeki sinir hücrelerini kısa manyetik darbelerle uyaran non-invaziv (girişimsel olmayan) bir prosedürdür. Kafa derisine bir elektromanyetik bobin yerleştirilir ve nabzı düzenleyen beyin korteksine uyaran darbeler verilir. İşlem 2008 yılında FDA tarafından onaylanmıştır. İlaç tedavisine alternatif olarak önerilen TMS’nin avantajı, antidepresan ilaçların neden olduğu kilo alımı, sedasyon ve cinsel işlev bozuklukları gibi yan etkilere neden olmamasıdır. En önemlisi, hamilelik ya da emzirme dönemlerinde ilaçlar sakıncalı iken TMS tedavileri güvenle kullanılabilmektedir. (4)

Yoga

Birçok çalışma, yoganın depresyonun hafiflemesine yardımcı olduğunu doğrulamıştır. Terapötik olarak uygulanabilir ve depresyon belirtilerini azaltmak için tasarlanabilir. Doğru nefes teknikleri ve duruş ile depolanan olumsuz enerji boşaltılır ve vücut serbest kalır. Yoga, derin dönüşüme yardımcı olabilecek güçlü bir araçtır. (5)

Yoga nedir? Nasıl yapılır? Sağlığa faydaları nelerdir?

Psikoterapi nedir?

Psikoterapi kişinin kendi ruhsal durumunu, düşünce ve duygularını fark etmesini sağlar. Ayrıca depresyonun altında yatan nedenleri keşfetmesine ve yeni başa çıkma becerileri öğrenmesine yardımcı olabilir. Bu nedenle de depresyon için etkili bir tedavidir. Ancak birçok çalışma ilaç tedavisi ve psikoterapi kombinasyonunun çoğu zaman daha etkili olduğunu göstermektedir.

Psikoterapi türleri

• Bilişsel terapi nedir?

Bilişsel terapi, düşüncelerin duyguları etkileyebileceği fikrinden yola çıkar. Olumsuz düşünceler depresyonu tetikler. Bilişsel terapi insanların ortak olumsuz düşünme kalıplarını (bilişsel çarpıtmalar olarak bilinir) tanımlamayı ve bunları daha olumlu olanlara dönüştürmeyi öğreterek ruh halinizi iyileştirmeyi hedefler.

Bilişsel terapi genellikle kısa süreli ve hedef odaklıdır. Genellikle 6-18 hafta sürer. Her seans özel bir planla yapılandırılmıştır ve terapi dışında da “ev ödevi” uygulaması istenir.

• Davranışçı terapi nedir?

Bilişsel terapi, depresyona katkıda bulunan olumsuz düşüncelere odaklanırken, davranışçı terapi istenmeyen davranışların değiştirilmesine odaklanır. İstenmeyen davranışları ortadan kaldırırken istenen davranışları güçlendirmek için klasik ve yaparak koşullandırma prensiplerini kullanır.

Psikoz nedir, neden olur? Türleri, belirtileri ve tedavisi

• Bilişsel davranışçı terapi (BDT) nedir?

Bu yöntem, bilişsel terapi ve davranışsal terapinin birlikte kullanımı prensibine dayanır. BDT hem olumsuz düşünce kalıplarını hem de depresyona katkıda bulunan davranışları değiştirmeye odaklanır. Terapistiniz sizden hafta içinde meydana gelen olaylar ve bu olaylara karşı verdiğiniz olumsuz tepkileri yazdığınız bir günlük tutmanızı isteyebilir. BDT sürecinde olaylara verilen alışılmış olumsuz tepkiler ele alınır. Ve yeni düşünme ve davranış kalıpları üzerine çalışılır. (6)

Bilişsel ve davranışsal terapi gibi, BDT de genellikle kısa ve hedefe yöneliktir. 5 ila 20 seans sürebilir. Seanslara genellikle günlük tutma, rahatlama etkinlikleri uygulama ve okumaları tamamlama gibi “ev ödevleri” eşlik eder.

• Diyalektik Davranış Terapisi nedir?

Diyalektik davranış terapisi bir BDT türüdür. Temel amacı, depresyon hastalarına stres ile başa çıkma, duyguları düzenleme ve sosyal ilişkileri geliştirme becerilerini öğretmektir. Grup çalışmalarında nefes alma teknikleri, olumsuz düşüncelerden uzaklaşma becerisi, yargılamadan bireyin kendini kabul edebilmesi gibi pek çok farklı konuda çalışılmaktadır.

Psikoterapi ne kadar sürer?

Psikoterapi seanslar şeklinde uygulanan bir tedavi yöntemidir. Seansların kaç hafta veya ay süreceği hastanın durumuna bağlıdır. Terapist, hastanın durumuna göre tedavinin süresini uzatabilir veya bitirebilir. Ya da terapi sıklığını arttırmayı veya azaltmayı uygun görebilir.

Antidepresan nedir? Ne işe yarar? Yan etkileri ve depresyon tedavisi

Psikoterapinin amaçları nelerdir?

• Depresyon nedenlerinin ve belirtilerinin azaltılması veya ortadan kaldırılması,
• Duygusal karışıklıktan arınma ve rahatlama,
• Davranış bozukluklarında ve tutumlarda değişiklik,
• İlişkilerin ve yaşam biçiminin gözden geçirilmesi,
• Sağlık sorunu yaratan durumların fark edilerek düzeltilmeye çalışılması,
• Psikolojik destek ve kaynak elde etmek,
• Sorunlar ile başa çıkma metotları geliştirmek,
• Sağlıklı karar verme sürecinin sağlanmasıdır.

Depresyon ilaç tedavisi

İlaç tedavisi, depresyon için en çok önerilen tedavi şekli gibi görünse de, en etkili yöntem olmayabilir. Çünkü depresyon, beyindeki kimyasal bir dengesizlikten kaynaklanmaz. İlaç tedavisi, orta ve şiddetli depresyon semptomlarının bazılarını hafifletmeye yardımcı olsa da altta yatan sorunu tedavi etmez ve genellikle uzun vadeli bir çözüm değildir. Ayrıca antidepresan grubu ilaçların yan etkileri fazladır ve ilacı bırakma süreci de zor olabilir. Depresyon için ilaç kullanıyorsanız, diğer destekleyici tedavileri de görmezden gelmeyin. Yaşam tarzı değişiklikleri ve psikoterapi, depresyondan kurtulmanıza yardımcı olmanın yanında tekrarını da önleyebilir. (7)

Depresyonun farmakolojik tedavisi: Antidepresanlara ne zaman başlanmalı

Depresyon ilaçları (Antidepresanlar) nelerdir?

• Selektif serotonin gerialım inhibitörleri (SSRI): Sitalopram, Sertralin, Paroksetin, Fluoksetin ve Fluvoksamin gibi maddeler bu gruba dahildir. SSRI grubu, obsesif-kompulsif bozukluklarda, sosyal fobilerde, panik atakta ve birçok depresyon türünde kullanılır. Hamilelikte güvenilirlik kategorisi C’dir. İlaç grubunun yararları ve yan etkileri bilinerek doktor kararı ile alınmalıdırlar.
• Monoamin Oksidaz İnhibitörleri (MAOI): Depresyon tedavisinde doktor tarafından verilen güçlü antidepresan ilaç sınıfıdır. Anksiyete bozukluğu ve panik nöbetleri ile birlikte gören atipik depresyonda ve hipokondriyazis olan bireylerde etkilidir.
• Tetrasiklik ve Trisiklik Antidepresanlar; Bu ilaçlar (Anafranil, Laroxyl, Tofranil) kullanıma ilk giren eski bir sınıftır. Günümüzdeki kullanımı, geçmiş yıllara oranla azalmıştır. Kilo artışı, ağız kuruluğu, manik kayma ve uyku hali belirgin yan etkileridir.
• Serotonin-Norepinefrin Gerialım İnhibitörleri (SNRI) Grubu; Cymbalta ve Efexor, bu grup içerisinde yer alan ilaçlardır. Trisiklik antidepresan grubuna göre yan etkileri daha azdır.

Lustral nedir? Ne işe yarar? Kullanımı, dozu ve yan etkileri

Depresyon ilaçlarının yan etkileri

Antidepresanların yan etkileri ilk başta sorunlara neden olabilir ancak ilaçlar birkaç hafta düzenli kullandıktan sonra işe yaramaya başlar. Bu yüzden yan etkilere rağmen devam etmek gerekir. Zamanla bu etkiler azalacaktır. Tedavinin ilk birkaç ayında, ilacın sizi nasıl etkilediğini takip etmek için en az 2 ila 4 haftada bir doktorunuzla görüşmeniz gerekebilir. Antidepresanların ilaç gruplarına göre yan etkileri: (8)

SSRI ve SNRI grubu ilaçların ortak yan etkileri

• Tedirgin, endişeli veya hasta gibi hissetmek
• İştah kaybı
• Hazımsızlık ve mide ağrısı
• İshal veya kabızlık
• Baş dönmesi
• Baş ağrısı
• İyi uyuyamamak (uykusuzluk) veya çok uykulu hissetmek
• Cinsel istekte azalma
• Seks ya da mastürbasyon sırasında orgazma ulaşmada zorluklar
• Erkeklerde ereksiyon güçlüğü (erektil disfonksiyon)

Trisiklik antidepresanların yan etkileri

• Ağız kuruluğu
• Kabızlık
• Hafif düzeyde görme bulanıklığı
• Uyuşukluk
• İdrar akışı ile ilgili sorunlar
• Baş dönmesi
• Kilo alma
• Kalp ritmi sorunları
• Aşırı terleme (özellikle geceleri)

Prozac nedir? Ne için kullanılır? Yan etkileri nelerdir?

Serotonin sendromu nedir?

Bu yan etki, SSRI ve SNRI grubu antidepresanların kullanımı ile bağlantılıdır. Beyindeki serotonin adı verilen nörokimyasalın tehlikeli derecede yükselmesiyle ortaya çıkar. Sendrom genellikle, bir SSRI veya SNRI ilacı, serotonin seviyelerini de etkileyen ikinci bir ilaçla kullanıldığında tetiklenir. (9)

Serotonin sendromunun belirtileri arasında; kafa karışıklığı, ajitasyon, kas seğirmesi, terleme, titreme ve ishal sayılabilir. Daha ciddi vakalarda çok yüksek ateş, nöbet, düzensiz kalp atışı ve bilinç kaybı gibi belirtiler de görülebilir.

Hiponatremi nedir?

Hiponatremi, kandaki sodyum veya tuz seviyelerinin anormal derecede düşmesi durumudur. Bu yan etki, SSRI grubu ilaçların kullanımıyla ortaya çıkabilir. Hiponatremi sonucunda, vücudun hücrelerinde tehlikeli miktarda sıvı birikebilir. Yaşlı insanlar hiponatremiye daha yatkındırlar.

Sodyum eksikliği ve yüksekliği neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Hafif vakalarda; hasta hissetme, baş ağrısı, kas ağrısı, iştahsızlık ve konfüzyon gibi belirtiler görülebilir. Daha ciddi vakalarda, ayrıca, halsizlik, oryantasyon bozukluğu, ajitasyon, psikoz ve nöbet gibi belirtiler de yaşanabilir. (10)

Depresyonun doğal tedavisi

Depresyona iyi gelen şifalı bitkiler

Bazı bitkiler ve çaylar, rahatlatıcı etkileri ile depresyonun doğal tedavisi için destekleyici olabilirler. Ancak bu tür bitkiler kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışın. Bu tür şifalı bitkileri çay olarak tüketebileceğiniz bitkiler şunlardır:

• Meyan kökü: Bu bitki vücuttaki kortizol (stres hormonu) üretimini engeller ve vücudun rahatlamasını sağlar. Depresyonu tetikleyen yorgunluk ve sinirlilik halini azaltır. (11)
• Papatya: Uykudan önce içilen 1 fincan papatya çayı rahatlatıcı etkisiyle daha rahat uyumanızı sağlar. Ayrıca stres ve kaygıyı azaltma özelliği vardır. (12)
• Melisa otu: Rahatlatıcı etkisinin yanında konsantrasyonu arttırma özelliği de vardır. Ayrıca bulantı, baş ağrısı, sindirim sorunları ve kaygı gibi depresyon semptomlarını da azaltabilir. (13)
• Sarı kantaron: Daha çok anksiyete tedavisinde önerilen bu bitki, depresyon hastalarında da etkili olabilir. Ancak sarı kantaron, antidepresan ilaçları ile birlikte alınmamalıdır. İlacın etkisini azaltabilir ve vücudun serotonin seviyesini fazla yükseltebilir.

Papatya çayının faydaları nelerdir? Papatyanın iyi geldiği hastalıklar

Depresyon hastalarına öneriler

• Egzersiz yapın: Düzenli egzersiz depresyonun tedavisinde ilaç kadar etkili olabilir. Egzersiz sırasında serotonin, endorfin ve diğer iyi hissettiren beyin kimyasallarının salgılanması artar. Ayrıca egzersiz, antidepresanlar gibi yeni beyin hücrelerinin oluşumunu tetikler.
• Sosyal destek alın: Güçlü sosyal ağlar, izolasyonu azaltır. Yalnızlık depresyonda temel risk faktörüdür. Arkadaşlarınızla ve ailenizle düzenli olarak iletişimde kalın ya da bir kursa veya gruba katılın. Gönüllü çalışmalar, başkalarına yardım ederken kendinizi de yardım etmenizi sağlar.
• İyi beslenin: Bu hem fiziksel hem de zihinsel sağlığınız için önemlidir. Gün boyunca küçük öğünlerle dengeli beslenmek, enerjinizi yüksek tutmanızı sağlar ve ruh halinizdeki dalgalanmaların azalmasına yardımcı olur.
• Düzenli uyuyun: Uyku, ruh hali üzerinde güçlü bir etkiye sahiptir. Yeterince uyuyamadığınızda, depresyon belirtileriniz daha kötüleşir. Uykusuzluk, sinirlilik, huysuzluk, üzüntü ve yorgunluğu arttırır. Her gece yedi ila dokuz saat arasında uyumaya çalışın
• Stresten uzak durmaya çalışın: Çok fazla stres depresyonu şiddetlendirir ve gelecekte de depresyon riskini arttırır. Stresinizi yönetmek ve azaltmak için hayatınızda değişiklikler yapın. Bunun için iş ya da aile ilişkilerinizde sağlıklı sınırlar koymak iyi bir çözüm olabilir.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör