Cushing sendromu nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

6 Nisan 2015 | 6 Mayıs 2021 | Kategori: Hormonlar, Sağlık Sözlüğü Print

839 Paylaşım

Cushing sendromu kortizol hormonunun normalden yüksek olması sonucu oluşan bir hastalıktır. Stres hormonu olarak da bilinen kortizol, çok önemlidir, ancak fazlalığı vücut üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir. Cushing sendromu nadir görülür ve çoğunlukla uzun süre kortikosteroid içeren ilaçları kullanmış kişilerde rastlanır. Bazı tümör türleri de vücudun çok fazla kortizol üretmesine yol açabilir. Cushing sendromunun belirtileri arasında; yuvarlak yüz, ödem, ense ve omuzda aşırı yağlanma, deride mor pembemsi çatlaklar, ince kol ve bacaklar bulunur. Tedavisi vardır. Ancak tedavi edilmezse ölümcül olabilir. Hastalar düzenli tıbbi bakım almalı ve kontrollerini aksatmamalıdır.

İçindekiler

Cushing sendromu nedir?

Cushing sendromu hormonal bir hastalıktır. Aşırı yüksek düzeyde kortizol hormonuna uzun süre maruziyet sonucunda oluşur. Kortizol böbrek üstü bezlerde üretilir ve normal koşullarda yararlıdır. Fiziksel veya duygusal strese yanıt olarak salgılanır, kan basıncının düzenlenmesine yardımcı olur. Steroid yapısında bir hormondur. Normal olarak, böbrek üstü bezlerin kortizol üretimi hipotalamus ve hipofiz bezi tarafından dikkatle kontrol edilir.

Tümör nedir? Benign ve malign tümörlerin özellikleri ve belirtileri

Cushing sendromu, kontrol sistemini etkileyen birkaç farklı koşuldan kaynaklanabilir. Hastalık ayrıca aşırı yorgunluk ve kas zayıflığı, yüksek tansiyon, yüksek kan şekeri, kemik kaybı ve tip 2 diyabete sebep olabilir. Yeni bazı ilaçlar, radyoterapi ya da cerrahi yöntemlerle etkili bir şekilde tedavi edilebilmektedir.

Cushing sendromu neden olur?

Kortizol seviyesinin yükselmesinin çeşitli nedenleri olabilir:

En yaygın neden uzun süre kortikosteroid içeren ilaçların kullanılmasıdır.
Vücudunuz kendi başına, dışarıdan bir etken olmaksızın da çok fazla kortizol üretebilir.
Bazı tümör türleri aşırı kortizol yapımına yol açabilir.

cushing_hastalığı-nedir

Cushing sendromu genellikle 30 ila 50 yaş arasındaki yetişkinlerde görülür, nadiren çocuklarda da ortaya çıkabilir. Ayrıca kadınları erkeklerden üç kat daha fazla etkilemektedir.

Cushing sendromu belirtileri

Kilo artışı
Yuvarlak yüz (aydede yüzü)
Karın, uyluk, göğüs ve kolların derisinde kırmızımısı mor renkte çatlaklar
Ciltte incelme , kolay yaralanma ve çürüme
Kesik, böcek ısırıkları ve enfeksiyonların yavaş iyileşmesi
Akne
Sırtın üst kısmı ve boyunda yağlanma

Hipofiz nedir? Ne işe yarar? Hipofiz bezi hastalıkları ve tümörü

Kas kaybı ve güçsüzlüğü
Şiddetli yorgunluk
Zamanla kırıklara yol açan kemik kaybı
Yüksek kan şekeri
Yüksek tansiyon ve kardiyovasküler hastalık
Depresyon, anksiyete ve sinirlilik
Duygusal kontrol kaybı
Bilişsel zorluklar
Baş ağrısı
Uykusuzluk
Kan pıhtıları
Çocuklarda, büyüme sorunları

Kadınlarda cushing sendromu belirtileri

Adet düzensizliği ya da adet görememe
Hamile kalmakta güçlük çekme
Daha kalın veya daha görünür vücut ve yüz kılları
Androjen (erkek hormonu) fazlalığı nedeniyle ciltte yağlanma ve akne

Erkeklerde cushing sendromu belirtileri

Cinsel istekte azalma
Erektil disfonksiyon (sertleşme sorunu)
Doğurganlıkta azalma

Myastenia gravis nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Çoğu hastada yukarıdaki belirtilerin en az biri gelişir ve belirtiler genellikle zamanla kötüleşir. Kortizol maruziyetinin derecesi ve süresi, böbrek üstü hormonların düzeyleri ve hastalığın nedeni belirtileri etkiler. Adrenal adenomlu (iyi huylu tümörler) hastalarda semptomlar açıkça belli olmayabilir.

Cushing sendromu teşhisi

Tipik belirtileriniz varsa ve steroid ilacı kullanıyorsanız doktorunuz Cushing sendromundan şüphelenebilir. Steroid kullanmıyorsanız, teşhis edilmesi zor olabilir çünkü belirtiler başka hastalıklara benzer olabilir. Cushing sendromu şüphesi varsa yapılacak testler şu şekilde sıralanabilir:

İdrar ve kan testleri: Bu testler idrar ve kandaki hormon seviyelerini ölçer ve vücudunuzun aşırı kortizol üretip üretmediğini gösterir.
Tükürük testi: Kortizol seviyeleri normal olarak gün boyunca yükselir ve düşer. Cushing sendromu olmayan kişilerde, kortizol seviyeleri akşam önemli ölçüde düşer. Gece geç saatlerde toplanan küçük bir tükürük örneğinden kortizol seviyesi analiz edilebilir ve eğer yüksekse Cushing sendromundan şüphelenilebilir.
Görüntüleme testleri: Bilgisayarlı tomografi taramaları (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme taramaları (MR), tümörler gibi anormallikleri saptamak için hipofiz ve adrenal bezinizin görüntülerini almakta kullanılır.

Emar (MR) nedir, nasıl çekilir? Manyetik rezonans ne işe yarar?

Petrosal sinüs örneklemesi: Bu test, endojen Cushing sendromunun nedeninin hipofiz bezi veya başka kaynaklı olup olmadığını belirlemeye yardımcı olabilir. Test için hipofiz bezlerini boşaltan petrosal sinüslerden kan örnekleri alınır. Uyuşturulan üst baldır veya kasık bölgesine ince bir tüp yerleştirilir ve petrosal sinüslere geçirilir. ACTH (adrenokortikotropik hormon – kortizol üretimini uyaran bir hormon) seviyeleri petrosal sinüslerden ve önkoldan alınan bir kan örneğinden ölçülür. ACTH sinüs örneğinde daha yüksekse, sorun hipofizden kaynaklanır. ACTH seviyeleri sinüs ve önkol arasında benzer ise, sorunun kökü hipofiz bezinin dışında yer alır.

Bu testler sadece doktorunuzun Cushing sendromu tanısını koymasına yardımcı olmaz, aynı belirtileri gösterebilen başka hastalıkları da dışlamaya yardımcı olabilir. Örneğin, kadınlarda görülen bir hormon bozukluğu olan polikistik over sendromu, depresyon, yeme bozuklukları ve alkolizmde Cushing sendromuna benzer belirtiler görülebilmektedir.

Haşimato hastalığı nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Cushing sendromu tedavisi

Tedavi, sendromun nedenine bağlı olarak değişir ve yüksek kortizol seviyelerinin normale indirilmesi hedeflenir. Bazı ilaçlar, böbrek üstü bezlerde kortizol üretimini azaltır ve bazıları ise kortizolün dokular üzerindeki etkisini engeller. Tümörler kötü huylu ya da iyi huylu olabilir.

Cerrahi ile alınması gerekebilir. Hekiminiz ayrıca radyasyon terapisi veya kemoterapi önerebilir. Cushing sendromu tedavi seçeneklerini şu şekilde sıralayabiliriz:

Kortikosteroid kullanımının azaltılması

Kortikosteroid kullanıyorsanız, ilaç veya dozda değişiklik gerekebilir. Cushing sendromu astım ve artirit gibi hastalıklar nedeniyle kortikosteroid ilaçların uzun süreli kullanımına bağlıysa, hekiminiz ilaçlarınızın dozunu azaltarak durumunuzu kontrol altında tutabilir. Ayrıca, bu tıbbi problemlerin çoğu için kortikosteroid içermeyen ilaçları reçete edebilir.

Kortikosteroid ilaçların dozunu kendi başına azaltmayın veya bırakmayın. Bunu sadece doktorunuzun gözetiminde yapın. Bu ilaçların birden bırakılması düşük kortizol seviyelerine yol açabilir. Kortikosteroid ilaçları azaltarak bırakmak vücudunuzun normal kortizol üretimine devam etmesini sağlar.

Cushing sendromu cerrahi tedavisi

Cushing sendromunun nedeni bir tümör ise, hekiminiz cerrahiyle tamamen çıkarılmasını önerebilir. Hipofiz tümörleri tipik olarak burnunuzdan bir beyin cerrahı tarafından alınır. Eğer böbrek üstü bezlerde, akciğerlerde veya pankreasta bir tümör varsa, genel cerrah standart bir ameliyatla veya küçük bir operasyonla tümörü çıkartabilir.

Ameliyattan sonra, vücuttaki kortizol miktarının dengelenmesi için kortizol hormonu ilaçları kullanmanız gerekir. Çoğu durumda, tedavi sonunda vücut normal düzeylerde hormon üretmeye başlar ve ilaç kullanmayı bırakırsınız. Bazı durumlarda, Cushing sendromlu kişilerde böbrek üstü bezler normale dönmez ve ömür boyu ilaç tedavisi gerekebilir.

Romatoloji nedir? Romatolog ne iş yapar? En önemli romatolojik hastalıklar

Bu tedavi seçeneklerinden hiçbiri uygun veya etkili değilse, böbreküstü bezlerinin cerrahi olarak çıkarılması önerilebilir. Bu prosedür, kortizol üretimini kontrol altına alır ancak yine de ömür boyu ilaç kullanmak gerekebilir.

Cushing sendromu ve radyoterapi

Cerrahi ile hipofiz tümörü tamamen yok edilemezse, genellikle ameliyatla birlikte radyoterapi uygulanabilir. Ek olarak, radyasyon ameliyat için uygun aday olmayan hastalarda da kullanılabilir. Radyasyon, altı haftalık bir süre boyunca küçük dozlarda veya Gamma Bıçağı cerrahisi adı verilen bir teknikle verilebilir. Tek sefer olarak uygulanan bu prosedürde, tümöre büyük miktarda radyasyon verilir ve çevre dokulara radyasyon maruziyeti en aza indirilir.

Cushing sendromu ilaç tedavisi

Cerrahi ve radyasyonun etkili olmadığı durumlarda ilaçlar kortizol üretimini kontrol etmede kullanılabilir. Ayrıca belirtilerin hafifletilmesi ve cerrahi riskin en aza indirilmesi için ameliyat öncesinde de ilaç tedavisi önerilebilir. Böbreküstü bezlerinde aşırı kortizol üretimini kontrol eden ilaçlar arasında ketokonazol (Nizoral), mitotan (Lysodren) ve metiropon (Metopirone) bulunmaktadır.

Huzursuz Bacak Sendromu nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Mifepriston (Korlym) tip 2 diyabet veya glukoz intoleransı olan Cushing sendromu hastaları için onaylanmıştır. Mifepriston, kortizol üretimini azaltmaz, ancak kortizolün dokularınız üzerindeki etkisini engeller. Bu ilaçların yan etkileri arasında yorgunluk, bulantı, kusma, baş ağrıları, kas ağrıları, yüksek tansiyon, potasyum düşüklüğü ve şişkinlik sayılabilir. Ayrıca nörolojik yan etkiler ve karaciğer toksisitesi gibi daha ciddi yan etkiler görülebilir.

Cushing’in en yeni ilacı, hipofiz tümörü sebebiyle artan ACTH üretimini azaltmaya yardımcı olan pasireotiddir. Bu ilaç günde iki kez enjeksiyon olarak uygulanır. Hipofiz cerrahisi başarısız olursa ya da yapılamazsa önerilir. Yan etkiler arasında ishal, mide bulantısı, yüksek kan şekeri, baş ağrısı, karın ağrısı ve yorgunluk görülebilir.

Bazı durumlarda, tümörün kendisi veya uygulanan tedavi hipofiz veya böbrek üstü bezlerinin ürettiği diğer hormonların azalmasına neden olabilir. Böyle bir durumda da hormon ilaçları kullanmak gerekir.

Cushing sendromu tedavi edilmezse ne olur?

Cushing sendromu tedavi edilmezse ölümcül olabilir, neyse ki çoğu hasta etkili şekilde tedavi edilebilmekte ve normal yaşam süresine sahip olmaktadır. Ancak, bazen hastalar eski sağlıklarına tam anlamıyla kavuşamayabilirler. Örneğin, kemikleri önceki güçlerini geri kazanamayabilir. Cushing sendromunu atlatan kişilerde, diyabet, yüksek tansiyon veya yüksek kolesterol gelişme olasılığının daha yüksek olduğu düşünülmektedir.

Kolesterol nedir? Neden yükselir? Tedavisi ve iyi gelen yiyecekler

Çok küçük ölçüde de olsa hafıza eskisi kadar kuvvetli olmayabilir. Cushing sendromuna tümörün neden olduğu kişiler, yaşamlarının geri kalanında düzenli olarak kontrole gitmelidirler. Tümör genellikle cerrahi olarak %100 çıkarılır, ancak nadir durumlarda tümörün bir kısmı gözden kaçar ve tekrar büyüyebilir.

Cushing sendromu komplikasyonları

Kalp krizi ve inme
Bacaklarda ve akciğerlerde kan pıhtıları
Enfeksiyonlar
Kemik kaybı ve kırıkları
Yüksek tansiyon
Sağlıksız kolesterol düzeyleri
Depresyon veya diğer ruh hali değişiklikleri
Hafıza kaybı
İnsülin direnci
Tip 2 diyabet
Hipofiz tümörünün genişlemesi
Böbrek taşı

Buerger hastalığı nedir, belirtileri ve tedavisi

Cushing sendromu hastaları nasıl beslenmeli?

Besleyici, sağlıklı ve az kalorili besinler tüketin, bu sayede Cushing sendromu nedeniyle aldığınız fazla kiloları da verebilirsiniz.
Cushing sendromu zamanla kemik kaybına neden olur. Bunu önlemek için kalsiyumdan zengin besinler tüketin ve yeterince D vitamini almaya çalışın. Yoğurt, peynir, süt, brokoli, lahana, ve pek çok tahıldan kalsiyum alabilirsiniz. D vitaminini güneşten almaya çalışın, yeterli gelmese takviye kullanabilirsiniz.
Yüksek tansiyon Cushing sendromunda sık görülen bir rahatsızlıktır. Fazla sodyum, kan basıncını artırır ve ödeme neden olur. Bu da Cushing’in semptomlarını kötüleştirebilir. Dolayısıyla sodyum alımını kontrol etmeniz çok önemlidir. Yemeklere tuz ilave etmeyin, tükettiğimiz besinlerdeki tuz yeterli olacaktır. Turşu, konserve, cips, tuzlu kuruyemiş, kraker, fast food, kurutulmuş et gibi işlenmiş gıdalardan kaçının.
Cushing’in yaygın bir belirtisi de yüksek kolesteroldür. Kolestrolünüzü dengelemek için yağlı yiyeceklerden uzak durun ve barbunya, börülce, elma, armut, arpa ve kuru erik gibi daha yüksek lifli yiyecekler tüketin.
Yüksek kortizol düzeyleri kan şekerinde artışa neden olabilir, bu nedenle kan değerleriniz kontrol edilmeli ve diyetiniz ona göre düzenlenmelidir.
Ameliyat sırasında komplikasyonlara neden olabileceğinden alkol ve sigara tüketmekten kaçının.
Aşırı kortizole maruziyet kas kaybına neden olur, yüksek protein içeren bir diyet bu kaybı önlemeye yardımcı olabilir.

İnsülin nedir, ne işe yarar? Yüksekliği, direnci ve tedavisi

Cushing sendromu hastalarına öneriler

Cushing sendromunun iyileşme süresi, durumunuzun şiddetine ve nedenine bağlıdır. Sabırlı olun. Eski halinize dönmeniz zaman alabilir.
Faaliyetlerinizi zamanla arttırın, kaslarınızı fazla zorlamayın ve uygun egzersizler seçin.
Sıcak banyo, masajlar ve su aerobiği veya tai chi gibi düşük yoğunluklu egzersizler Cushing sendromu iyileşirken eşlik eden kas ve eklem ağrılarını hafifletebilir.
Ruh sağlığınıza önem verin. Psikolojik sorunlar Cushing sendromunun etkileri olabilir. Depresyonu görmezden gelmeyin ve hekiminizden veya bir terapistten yardım alın.
Aynı tür zorluklarla başa çıkmaya çalışan insanlarla bir araya gelmeniz ve ortak sorunları paylaşarak fikir alışverişinde bulunmanız size ve ailenize iyi gelebilir. Hekiminize destek grupları hakkında danışın
Doktor randevunuza gitmeden önce yaşadığınız tüm sıkıntıları ve hastalık belirtilerini detaylı şekilde not alın. Ayrıca bknz: Cushing’s Syndrome