Koronavirüs REHBERİ: Nasıl bulaşır? Belirtileri, korunma yöntemleri ve tedavisi

2 Şubat 2020 | 9 Nisan 2023 | Kategori: Enfeksiyonlar Print

3K Paylaşım

Koronavirüs (2019-nCoV / Covid 19), diğer adıyla corona virüsü ilk olarak Çin’in Wuhan şehrinde saptanmıştır. Solunum yolu hastalığına neden olan bulaşıcı ve ölümcül bir virüstür. Kısa süre önce ülkemizde de saptandı. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 30 Ocak 2020 tarihinde koronavirüs salgınını “Halk sağlığı için acil durum” ilan etti. Virüs tüm dünyaya yayılınca 11 Mart 2020 tarihinde ise artan risk nedeniyle PANDEMİ ilan etti. Bu bir salgın hastalıkta ki en yüksek alarm düzeyi demektir. Koronavirüsün en önemli belirtileri arasında; ateş, kuru öksürük, vücut ağrıları ve nefes darlığı gibi gribe benzer semptomlar vardır. Bulaştığı kişilerin %2’de ölüme neden olmaktadır. Ancak kronik hastalığı olan kişilerde ve yaşlılarda daha ölümcül olabilmektedir. Bu yazımızda koronavirüs (Covid 19) ile ilgili merak ettiğiniz sorulara bilimsel verilere göre yanıt vermeye çalışacağız.

İçindekiler

Koronavirüs nedir?

Koronavirüs (2019-nCoV / Covid 19), bir çeşit solunum yolu hastalığına neden olan ölümcül bir virüs türüdür. Koronavirüsler geniş bir virüs ailesidir, bazıları insanlarda hastalığa neden olurken, diğerleri yarasalar, develer ve kedilerde hastalığa neden olur. Nadiren de olsa hayvan koronavirüsleri insanlar arasında da yayılabilir (SARS ve MERS gibi). Ancak bir kez insanlara bulaştıktan sonra enfekte olan kişiden diğer insanlara grip gibi çok kolay bulaşabilmektedir. (1)

2019 yılı sonunda başlayan ve hızla dünyaya yayılarak devam eden Koronavirüs (2019-nCoV), daha önce insanlarda teşhis edilmemiş yeni bir koronavirüs suşudur. Başlangıçta, Wuhan’daki salgında bulunan hastaların çoğunun, büyük bir deniz ürünleri ve hayvan pazarında çalışan ya da pazarın müşterisi olan insanlar olduğu tespit edildi. Ancak sonrasında hızla diğer insanlara ve şehirler yayıldı.

Çin’de Corona virüse kaşı çok kapsamlı önlemler alındı

Bu yüzden “yeni” olarak tanımlanmaktadır. Çok kolay bulaşıp yayıldığı için bir kaç ayda tüm dünyaya yayılmıştır. SARS koronavirüsü ile yakından ilişkilidir ve MERS koronavirüsü ile aynı ailedendir. Virüsün yapısı, bulaşma ve korunma yöntemleri, semptomları ve tedavisi gibi pek çok alanda araştırmalar hızla devam etmektedir.

Koronavirüsün halen dünyada yayıldığı ülkeleri ve enfeksiyona yakalanmış kişi sayısını Johns Hopkins Üniversitesi tarafından anlık tutulan online rapordan takip edebilirsiniz:>>> Tıklayın!

Koronavirüs nasıl bulaşır?

Koronavirüsün bulaşma ve yayılma şekli gribe çok benzemektedir. Çoğu zaman, kişiden kişiye yayılma, yakın temaslarla olur (yaklaşık 2 metre). Enfekte bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında, grip ve diğer solunum yolu hastalıklarında olduğu gibi, solunum damlacıkları saçılır. Virüs içeren damlacıkların kapalı ortamlara 3 saate yakın havada asılı kalabildikleri saptanmıştır. Bu virüs taşıyan damlacıklar, yakınlarda bulunan kişilerin ağız ve burunlarına ulaşır ve nefes aldıklarında akciğerlerine yerleşir. (3)

Dünyada COVID19 hasta sayısı 90 milyonu ve can kaybı 1.9 milyonu aştı!

Koronavirüsler grip virüsleri gibi yüzey ve temasla bulaşabilir. Koronavirüs, için kuluçka dönemi (yani virüse maruz kalma ile belirtilerin başlaması arasındaki süre) şu anda 2 ila 7 gün arasında tahmin edilmektedir. Ancak bazı koronavirüs vakalarında henüz hastalık belirtileri göstermeyen enfekte bir hastadan yayılma tespit edilmiştir. Dolayısı ile yarattığı risk oranı yüksektir. (4)

Koronavirüsün en kolay bulaşma yolu öksürüktür

Koronavirüsler metal yüzeylerde 3 ila 48 saat, karton yüzeylerde 24 saat ve plastik yüzeylerde 72 saat gibi bir süre aktif kalabilmektedir. Bu nedenle ulaşım araçları ve alış-veriş merkezleri gibi ortak yaşam alanlarında bulunan yüzeylere dokunmaktan kaçınılmalı, dokunma sonrasında eller ile göz ve ağıza dokunulmamalıdır.

Koronavirüsten korunma yöntemleri

Koronavirüs enfeksiyonundan korunmanın en etkili yolu bu virüse maruz kalmaktan kaçınmaktır. Aşağıda DSÖ tarafından önerilen (5) bazı günlük önleyici tedbirlerini uygulayarak corona virüsünden korunabilirsiniz:

Ellerinizi en az 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkayın
Bulunduğunuz yerde su yoksa, en az %60 alkol içeren bir el dezenfektanı kullanın
Kirli ellerle gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunmayın
Hasta veya şüpheli insanlarla yakın temastan kaçının
Hastaysanız evde kalın, kesinlikle bir sağlık kurumunu bilgilendirin
Öksürürken veya hapşırırken ağzınızı bir mendille kapatın ve mendili çöpe atın
Sık dokunulan nesneleri ve yüzeyleri temizleyin ve dezenfekte edin

Yüz maskeleri enfekte insanların virüsü bulaştırmalarına engel olsa da sağlıklı insanlar için yeterince koruyucu değildir. Riskli alanlarda koruyu eldiven takmak faydalı olabilir.

Salgın olan yerlere gidenler koronavirüsten nasıl korunabilir?

Hasta insanlarla, özellikle öksüren hastalarla temastan kaçının,
Canlı veya ölü hayvanların satıldığı hayvan pazarlarına gitmeyin,
El hijyeni ve gıda hijyeni ile ilgili genel kuralları uygulayın; yemekten önce, tuvaleti kullandıktan sonra veya hayvanlarla temas ettikten sonra ellerinizi sabun ve suyla yıkayın. Ortamda su ve sabun bulamazsanız alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanın,
Hayvanlarla, salgılarıyla veya dışkılarıyla temastan kaçının
Eğer koronavirüs tarafından enfekte olmuş bir hastayla temas ettiyseniz o andan itibaren kendinizi izleyin ve herhangi bir belirti gördüğünüzde, Çin’de bulunduğunuzu belirterek tavsiye almak için herhangi bir sağlık uzmanını arayın.

Sağlık Bakanı Koca: Türkiye’deki ilk koronavirüs vakası tespit edildi

Salgın olan yerlerden dönenler için öneriler

Özellikle salgın olan ülke ve şehirlerden dönüyorsanız ve öksürük, ateş veya nefes darlığı hissediyorsanız 14 gün boyunca;

Evde kalın. İşe, okula veya halka açık alanlara gitmeyin
Diğer insanlarla temastan kaçının
Doktordan tavsiye almadan evinizden çıkmayın
Tedaviniz ile ilgili mutlaka bir uzmandan yardım isteyin
Evinize ziyaretçi kabul etmeyin. Kapıdan yiyecek teslimatı kabul edebilirsiniz
Dışarıdaki işlerinizde yardımcı olmaları için bir arkadaşınızdan, aile üyenizden veya teslimat hizmetlerinden yardım isteyin.

Dezenfektan nedir? Nasıl kullanılır? Koronavirüse karşı koruma etkisi

Koronavirüs belirtileri

Belirti Görülme sıklığı

Yüksek Ateş (%88)
Kuru öksürük (%67)
Koku alma kaybı ( %63)
Yorgunluk (%38)
Balgamlı öksürük (%33)
Nefes darlığı (%19)
Kas, eklem ağrısı (%15)
Boğaz Ağrısı ( %14)
Baş Ağrısı (%14)
Titreme (%11)
Bulantı, kusma (%5)

Bu belirtiler sıradan grip belirtilerinden farklı değildir. Ancak daha ağır vakalarda hastanın ölümüne yol açabilecek ciddi pnömoni, akut solunum sıkıntısı sendromu, sepsis ve septik şok gelişebilir. (6) Çocuklar, yaşlılar ve kronik rahatsızlıkları olan insanlar virüse karşı daha savunmasız olabilirler.

Koronavirüs teşhisi

Koronavirüs enfeksiyonunun teşhisi için boğazdan sürüntü veya akciğerlerden sıvı alınır ve laboratuvar ortamında test edilir. Örneklerde virüs izine rastlanırsa teşhis koyulur. Corona virüs testi ülkemizde Sağlık Bakanlığı tarafından yeterli mikrobiyoloji servisi olan hastanelerde yapılabilir. (7)

Koronavirüs testi ne zaman yapılmalı?

Eğer kendinizde akut solunum yolu enfeksiyonu belirtilerinden en az birini (öksürük, boğaz ağrısı veya nefes darlığı) görüyorsanız,
Enfeksiyon teşhisi koyulmuş herhangi biriyle yakın temasta bulunduysanız,
Koronavirüs bulunan bir bölgeye seyahat ettiyseniz,
Enfekte olmuş hastaların tedavi edildiği bir sağlık kuruluşunda çalıştıysanız ya da halen çalışıyorsanız corona virüs testi yaptırmanız gerekebilir.

Bu konuda sizi yönlendirmesi için doktorunuzdan mutlaka tavsiye alın.

Koronavirüs tedavisi

Koronavirüs hastalığı için halen özel bir tedavi yoktur. Tedavi semptomlara göre belirlenir. Örneğin ateş yüksekse düşürülür ya da solunum sorunlarında oksijen tedavisi uygulanır. Bu tür destekleyici tedaviler enfekte olan hastalar için oldukça etkili olabilir. Hastanın semptomları giderek şiddetleniyor ise mutlaka uygun destek tedavini uygulanması gerekir. Ayrıca yaşlılar, gebeler ve risk grubunda olan hastaların yoğun bakım ünitesi olan bir hastanede bakımın yapılması faydalı olacaktır.

Ayrıca akciğer hastalığı, kanser, kalp yetmezliği, serebrovasküler hastalık, böbrek hastalığı, karaciğer hastalığı, diyabet, immün yetmezlik gibi altta yatan kronik hastalıkları olan kişiler koronavirüs ile enfekte olmuşsa riskleri yüksek olacağı için yatırılarak tedavi edilmeleri gerekir. (8)

Koronavirüs aşısı var mı?

Şu anda 2019-nCoV de dahil olmak üzere koronavirüslere karşı aşı yoktur. Bu nedenle enfeksiyonu veya enfeksiyon sonrası yayılmayı önlemek için gerekli tedbirleri almak çok önemlidir. Halen pek çok ülke koronavirüs aşı geliştimek için yoğun araştırmalar yürütmektedir.

Grip aşısı Koronavirüsten korur mu?

İnfluenza ve 2019-nCoV iki çok farklı virüstür ve mevsimsel grip aşısı 2019-nCoV’nin neden olduğu hastalıklara karşı koruma sağlamaz.

Koronavirüs öldürür mü?

Henüz hastalıkla ilgili veriler sınırlı ancak yaşlılar, bağışıklık sistemi sorunu olan kişiler ve kronik rahatsızlıkları olanlar (hipertansiyon, kalp, diyabet, karaciğer rahatsızlıkları, solunum hastalıkları vb.) çok ağır semptomlar yaşayabiliyor. Erkeklerin ölüm oranı kadınlardan daha yüksekti. Ölüm oranı yetişkin erkek hastalarda %2,8’i kadın hastalarda %1,7.

Koronavirüs yaşa göre ölüm oranları

Yaş	Ölüm Oranı
80 yaş üstü	% 14.8 – % 20
70-79 yaş	% 8.0 – % 14
60-69 yaş	% 3.6
50-59 yaş	% 1.3
40-49 yaş	% 0.4
10-39 yaş	% 0.2
0-9 0-9 yaş arasındaki küçük çocuklar	şu ana kadar ölüm saptanmamıştır

Kronik hastalığı olanlarda koronavirüs nedenli ölüm oranları

Hastalık	Ölüm Oranı
Kardiyovasküler Hastalık	% 10.5
Diyabet	% 7.5
Kronik Akciğer Hastalıkları	% 6.3
Hipertansiyon	% 6
Kanser	% 5.6
Sağlıklı bireyler	% 0.9

Dünya Sağlık Örğütü (DSÖ), 14 Mart 2020 raporuna göre 80 bini Çin’de olmak üzere tüm dünyada görülen Corona virüs vaka sayısı 155 bin civarındadır. Şu ana kadar 5.800 kişi koronavirüs nedeniyle ölmüştür. DSÖ’ne ait güncel verilere bu linkten ulaşabilirsiniz: >>>