Çocukluk Travmaları Gelecek Nesillerin Beyin Gelişimini Bile Etkileyebiliyor

19 Ocak 2025 | 22 Ocak 2025 | Kategori: Güncel / Literatür, Psikiyatri / Nöroloji Print

Çocukluk çağında yaşanan travmalar, bireylerin fiziksel ve psikolojik sağlığı üzerinde uzun vadeli etkiler bırakabilir. Ancak Molecular Psychiatry dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, bu tür travmatik olayların etkileri yalnızca bireyle sınırlı kalmayıp, gelecek nesillere de aktarılıyor. Finlandiya Turku Üniversitesi’nin yürüttüğü FinnBrain çalışmasında, çocuklukta kötü muamele gören veya travma yaşayan erkeklerin sperminde epigenetik değişiklikler tespit edildi. Bu değişikliklerin, gelecekteki nesillerin beyin gelişimini etkileyebileceği öne sürülüyor. Araştırmada, gen ekspresyonunu ve DNA metilasyonunu etkileyen moleküler farklılıklar da saptandı. Bu genetik miras kavramı yeniden tanımlanabilir.

Epigenetik Miras Nedir?

Epigenetik miras, çevresel koşulların etkilerinin DNA dizisinde değişiklik olmaksızın sonraki nesillere aktarılmasını ifade eder. Bu süreç, genlerin aktif veya pasif hale gelmesini sağlayan kimyasal değişimlerle mümkün olur. Özellikle üreme hücrelerindeki (sperm ve yumurta) epigenetik değişimler, gelecek nesillerin gelişimini etkileyebilir.

Çalışmanın Bulguları

Yeni yayımlanan bu araştırma, çocukluk çağında kötü muamele gören erkeklerin spermlerinde belirgin epigenetik farklılıklar olduğunu ortaya koydu. Bu farklılıklar arasında, hsa-miR-34c-5p adlı kodlamayan RNA molekülünün seviyelerindeki değişimler ve CRTC1 ve GBX2 genlerinde DNA metilasyon farklılıkları dikkat çekiyor. Bu genlerin beyin gelişiminde önemli rol oynadığı biliniyor.

Depresyon Kadınlarda Kalp-Damar Hastalıkları Riskini Ciddi Oranda Arttırıyor!

Araştırmaya, yaşları 30 ile 60 arasında değişen toplam 55 erkek katıldı. Katılımcıların çocukluk döneminde yaşadıkları travmalar, bir anket aracılığıyla değerlendirildi ve sperm örnekleri analiz edildi. Yüksek düzeyde kötü muameleye maruz kalan erkeklerin sperm DNA’sında üç farklı bölgede metilasyon seviyelerinin azaldığı ve kodlamayan küçük RNA moleküllerinde değişiklikler olduğu gözlemlendi.

Beyin Gelişimine Etkileri

Araştırmacılar, bu epigenetik değişimlerin, bir sonraki neslin merkezi sinir sistemi gelişimini şekillendirme potansiyeline sahip olduğunu belirtiyor. Özellikle hsa-miR-34c-5p molekülü ve metilasyon farklılıklarının, gelecek nesillerin beyin yapısı ve işlevleri üzerinde etkili olabileceği düşünülüyor.

Daha Fazla Araştırmaya İhtiyaç Var

Araştırmacılar, bulguların epigenetik mirasın mekanizmalarını daha iyi anlamak için önemli bir adım olduğunu, ancak bu etkinin insanlarda nesiller arası nasıl aktarıldığını kanıtlamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunu ifade ediyor. Çalışmanın başyazarı Dr. Jetro Tuulari, bu tür araştırmaların genetik mirasın temel kurallarını yeniden yazma potansiyeline sahip olduğunu belirtti.

FinnBrain Çalışmasının Önemi

FinnBrain, çevresel ve genetik faktörlerin çocuk gelişimi üzerindeki etkilerini incelemek amacıyla 2010 yılında başlatılmış, 4 binden fazla aileyi kapsayan bir doğum kohort çalışmasıdır. Bu alt çalışma ise, özellikle baba sağlığı ve epigenetik miras arasındaki ilişkiyi incelemeye odaklandı. Bu araştırma, çocukluk çağındaki stres ve kötü muamelenin sadece birey üzerinde değil, gelecek nesiller üzerinde de derin etkiler bırakabileceğini gösteriyor. Epigenetik değişimlerin anlaşılması, hem bireylerin hem de gelecek nesillerin sağlığını iyileştirebilecek stratejiler geliştirilmesine katkı sağlayabilir.

Araştırmanın Özeti

Çocukluk döneminde kötü muameleye maruz kalmanın (CME), sperm epigenomunda spesifik değişikliklere yol açtığı ve bu değişikliklerin gelecek nesillerin beyin gelişimi üzerinde etkili olabileceği öne sürülmüştür. FinnBrain çalışması kapsamında yapılan bu araştırmada, yüksek CME skoruna sahip erkeklerin sperm DNA’sında üç farklı metilasyon bölgesi ve küçük kodlamayan RNA’larda (sncRNA) belirgin değişiklikler tespit edilmiştir. Özellikle hsa-miR-34c-5p seviyesinin azalması ve CRTC1 ile GBX2 genleri yakınındaki metilasyon farklılıkları, beyin gelişiminde kritik rol oynayan bu genlerin ifade düzeylerini etkileyebilir. Çalışma, çevresel stres faktörlerinin epigenetik yollarla sperm hücrelerini etkilediğini ve bu değişimlerin embriyo gelişiminde merkezi sinir sistemini şekillendirebileceğini göstermiştir.

Hamilelikte Alınan D Vitamini Çocukların Kemik Sağlığını Yıllarca Koruyor

Araştırma, sperm epigenomundaki değişimlerin, yaş, BMI ve yaşam tarzı faktörlerinden bağımsız olarak tutarlı olduğunu göstermiştir. Ayrıca, önceki hayvan çalışmalarına paralel olarak, bu değişimlerin epigenetik miras yoluyla bir sonraki nesle aktarılma potansiyeline sahip olduğu belirtilmiştir. Ancak, bu mirasın insanlarda doğrulanabilmesi için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Çalışma, epigenetik imzaların çevresel etkilerden nasıl etkilendiğini anlamak için önemli bir temel oluşturmakta ve gelecekteki nesillerin sağlığını etkileyebilecek mekanizmalar hakkında değerli bilgiler sunmaktadır.