Çocuklarda öksürük nedenleri iyi sorgulanmalı!

30 Ekim 2012 | 4 Ocak 2020 | Kategori: Allerji / Astım, Bebek Sağlığı, Çocuk Sağlığı, Pediatri Print

Paylaş

Tweetle

Paylaş

75 Paylaşım

Çocuklarda kronik öksürük nedeninin ayrıntılı şekilde araştırılması gerektiğini söyleyen Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Uğur Özçelik, “Tanıda hasta öyküsü çok önemlidir. Öksürüğün başlama zamanı, sıklığı, ıslak veya kuruluğu, aspirasyon öyküsü, eşlik eden hastalıklar iyi sorgulanmalıdır. Uzamış bakteriyel bronşit çocuklarda ıslak öksürüğün en önemli nedenidir” dedi.

Öksürük şurubunun yaygın kullanımı önemli bir sorun

AHEF Kongresi’nde konuşan Prof. Dr. Özçelik, şu bilgileri verdi: “Çocuklarda öksürük en sık hastaneye başvuru nedenlerindendir. Özellikle uzun süren öksürükler sıkıntı yaratır. Öksürük sağlık harcamalarında da önemli kayıplara neden olur. Etkin olmadıkları birçok plasebo kontrollü çalışma ile gösterilmiş olmasına karşın, çok sayıda ‘öksürük şurubu’ adı verilen ilaçlar dünyada ve ülkemizde yaygın olarak kullanılmaktadır. Öksürük en sık viral üst solunum yolu enfeksiyonlarına bağlıdır. Prospektif bir çalışmada çocuklardaki akut öksürüğün %50’sinin ilk 10 günde, %90’nın ise 25 günde geçtiği gösterilmiştir.

Öksürük neden olur, nasıl geçer? Öksürüğe iyi gelen tedaviler

Geri kalan %10 vakada ise 8-12 haftaya uzayan öksürükler söz konusu olabilir. Pertusis gibi spesifik enfeksiyonlara bağlı uzun süren öksürükler olabilir. Persistan izole öksürükler tanı ve tedavi yaklaşımı açısından en sık zorluk oluşturan gruptur.”

Kronik öksürüğün nedeni iyi araştırılmalıdır

Öksürük balgamsız nitelikte ‘kuru öksürük’ veya balgamlı ‘ıslak öksürük’ olarak da sınıflandırılabileceğini belirten Prof. Dr. Özçelik, “Çocuklarda hışıltı eşlik etmeden sadece öksürüğün çok nadiren astım nedeni ile olduğu bilinmektedir. Çocuklarda kronik öksürüğün nedeni ayrıntılı bir şekilde araştırılmalıdır Tanıya yaklaşımda öykü önemlidir. Öksürüğün ne zaman başladığı, hangi sıklıkta olduğu, ıslak veya kuru olduğu, aspirasyon öyküsü, eşlik eden bulgular ve hastalıklar sorgulanmalıdır.

Çocuklarda belirti ve bulguların kronik öksürük etiyolojisinde özgün nedeni göstermesine yönelik yapılan bir çalışmada ailelerin verdiği bilgiler doğrultusunda öksürüğün ıslak veya kuru olmasının ayırıcı tanıda önemli olduğu gösterilmiştir. Her gün ıslak öksürüğü olan çocuklardaki öksürük etiyolojisinde genellikle özgün bir neden bulunmaktadır” diyor.

Yabancı cisim aranmalıdır

Öksürükle gelen çocukta fizik muayene ile bulguların iyi değerlendirilmesi gerektiğini dile getiren Prof. Dr. Özçelik, sözlerini şöyle sürdürdü: “Örneğin hastada öksürüğe vizing eşlik ediyorsa astım veya yabancı cisim aspirasyonu düşünülür. Havlar tarzda öksürük ve/veya stridor olması krup sendromu, laryngeal yabancı cisim, konjenital larinks anomalileri, trakeomalazide görülebilir. Aspirasyon öyküsü yabancı cisim aspirasyonu veya aspirasyona yol açan trakeoözefagial fistül, yutma disfonksiyonu gibi anomalileri; kaba ve uykuda kaybolan öksürük psikojenik veya habituel öksürüğü; konjuktivit ile beraber kuru öksürük klamidya veya adenovirus enfeksiyonunu; balgam ile beraber öksürük, birlikte parmaklarda çomaklaşma süpüratif akciğer hastalıklarını ve buna neden olan kistik fibrozis, primer siliyer diskinezi vb hastalıkları düşündürür.

Çocuklarda öksürük, astım ve tüberküloz habercisi olabilir!

Nörolojik problemler, bazı sendromlar gibi birlikte diğer sistemlere ait bulguları da olan çocuklarda yutma sırasında sessiz aspirasyonların olabileceği unutulmamalıdır.”

Öksürüğün başlama zamanı önemlidir

Öksürüğün ne zaman başladığının teşhis açısından önemli olduğunu söyleyen Prof. Dr. Özçelik, “Doğuştan beri olan öksürükler konjenital ve genetik nedenlere bağlı hastalıklarda görülür. Çocuğun ve ailenin sigara içip içmediği; çocuğun öksürüğe neden olabilecek ACE inhibitörleri, beta blokerler gibi ilaçlar kullanıp kullanmadığı sorgulanmalıdır. Psikojenik öksürük düşünüldüğünde buna neden olabilecek ev içi ilişkiler ve koşullar araştırılmalı; bir çocuk psikologu ve psikiyatrisi ile işbirliği yapılmalıdır” dedi.

Etiyolojide en sık neden uzamış bakteriyel bronşit

Akciğer grafisi ve yaş grubu uygun çocuklarda spirometre çalışmalarının ilk yapılacak laboratuar testleri olması gerektiğini belirten Prof. Dr. Özçelik, şu bilgileri verdi: “Gerekirse etiyolojiye yönelik daha ileri tetkiklere geçilir. Yüksek rezolüsyonlu bilgisayarlı tomografiler, fleksible bronkoskopi, ter testi, pH moniterizasyonu, immünolojik araştırmalar ve düşünülen hastalıklara yönelik özel testler tanıda gerekiyorsa kullanılır. Avusturalya’dan yapılan 108 çocuğu içeren bir çalışmada (median yaş 2.6) çalışmaya alınan hastaların çoğunda ıslak öksürük (96, %89) tanımlanmış.

Pek çok hastalığın belirtisi olabilen öksürüğü sesinden tanımak mümkün

Etiyolojiyi belirlemek için hastalar akciğer grafisi, solunum fonksiyon testleri, terde klor ölçümü, immunglobulin subklasları, M.pneumoniae ve B.pertussis serolojisi ve ileri tetkik olarak bronkoskopi ve BAL veya indükte balgam, HRCT, pHmetre ile incelenmiş.

Tüm araştırmalar sonunda etiyolojide en sık neden uzamış bakteriyel bronşit (protracted bacterial bronchitis)(43, %39.8) bulunmuştur ve uzamış bakteriyel bronşit çocuklarda ıslak öksürüğün en önemli nedeni olarak belirtilmiştir. Bir çocukta 2 haftadan uzun süren izole kronik öksürük varsa ve bu 2 hafta içerisinde antibiyotik tedavisi ile geriliyorsa ve diğer tanıları düşündürecek başka bulgu yoksa uzamış bakteriyel bronşit tanısı konulabileceği belirtilmektedir. Bu çalışmada astım, GÖR, üst solunum yoluna ait öksürük ise vakaların sadece %10’da saptanmış. Bu çalışma da çocuklarda kronik öksürük nedenlerin erişkinlerden farklı olduğunun bir göstergesidir.”

Sigara dumanı ve antibiyotikler altta yatan faktör olabilir

Kronik öksürük nedeni olarak spesifik nedenler saptanan çocuklarda hastalığa yönelik tedaviler saptanması gerektiğini dile getiren Prof. Dr. Özçelik, “Ayrıca genel olarak sigara, çevresel dumanlar gibi öksürük artıran faktörler ortadan kaldırılmalıdır. Antibiyotiklerin bazı serilerde çocuklarda kronik non-spesifik öksürüklerde plaseboya göre etkin oldukları gösterilmiştir. Kanıta dayalı tıp değerlendirilmelerinde antikolinerjikler, kromonlar, beta agonistler, inhale kortikosterodiler, antihistaminikler ve lökotrien antogonistlerin non spesifik öksürüklerde belirgin faydası olduğuna dair yeterli kanıt elde edilememiştir. Kronik non-spesifik öksürüklerde inhale steroidlere 2-4 hafta içerisinde bir yarar sağlamıyorsa devam edilmemelidir. Fayda görülmeyen diğer tedavilerde de ısrarcı olunmamalıdır” dedi.