Çocuklarda ishal ve evde tedavisi! Uyarılar ve öneriler

Çocukluk çağında görülen ishal, özellikle ülkemiz gibi gelişmekte olan ülkelerde en önemli sağlık problemlerinden biri olmaya devam etmektedir. Çocuklarda ishal kimi durumlarda çok tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Her yıl ülkemizde ve dünyada milyonlarca çocuk ishal yüzünden hayatını kaybetmektedir. İshal, vücudun mikroplardan kurtulma yoludur ve birçok türü birkaç gün ila bir hafta arası sürer. İshal genellikle ateş, mide bulantısı, kusma, kramplar ve dehidratasyon (su kaybı) belirtileri ile kendini gösterir. Bu yazıda çocuklar ve bebekler için ishalin nedenleri, ishale karşı alınabilecek önlemler ve ishal durumunda evde uygulanabilecek tedavi yöntemleri anlatılmaktadır.

Çocuklarda ishal belirtileri 

• Sık gelen, bol, sulu dışkı
• Mide krampları
• Karın ağrısı
• Ateş
• Dışkıda kan görülmesi
• Karın şişkinliği

Çocuklarda ishal nedenleri 

Viral enfeksiyon: Rotavirüs, adenovirüs, norovirüs ve astrovirüs gibi virüsler ishale neden olabilir ve kusma, karın ağrısı, ateş, titreme gibi belirtiler de ishale eşlik edebilir.

Bakteriyel enfeksiyon: Çocuğunuzda bakteriler (salmonella, E. coli, campylobacter veya staphylococcus)in neden olduğu bir mide enfeksiyonu (gastroenterit) varsa yoğun bir ishal ile birlikte karın krampları, dışkıda kan, bazen kusma ve yüksek ateş görülebilir. Çoğu bakteriyel enfeksiyon kendiliğinden iyileşir, ancak az pişmiş et veya başka bir gıdadan kaynaklanan bir E. coli enfeksiyonu gibi bir enfeksiyon çok ciddi olabilir. Çocuğunuzda bu semptomları gözlemliyorsanız mutlaka bir doktora danışın. Doktorunuz çocuğunuzu muayene edip dışkı örneği alarak bakterinin türüne göre doğru tedaviyi uygulayacaktır.

Kulak enfeksiyonu: Bazı durumlarda viral ya da bakteriyel bir kulak enfeksiyonu ishale neden olabilir. Bu durum 2 yaşından küçük çocuklarda daha sık görülür. Bu durumda, çocuğunuzda ishal yanında, mide bulantısı, kusma ve iştah kaybı olabilir.

Parazitler: Bazı paraziter enfeksiyonlar ishale neden olabilir. Öörneğin Giardiasis, bağırsakta yaşayan mikroskobik bir parazitten kaynaklanır. Çocuğunuzun parazit enfeksiyonu varsa, sulu ishal yanında şişkinlik, gaz, bulantı ve kramp gibi şikayetleri olabilir. Bu tür enfeksiyonlar daha çok, çocukların grup halinde bulunduğu ortamlarda (kreş, anaokulu, okul) kolayca yayılır ve mutlaka doktor kontrolünde bir tedavi gerektirir.

İshal nedir? İshale ne iyi gelir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Antibiyotikler: Çocuğunuzda antibiyotik kullanımı sırasında veya sonrasında ishal görülüyorsa, ilaç enfeksiyöz bakterilerle birlikte bağırsaklardaki iyi bakterileri de öldürmüş olabilir. Alternatifler ve ilaçlar hakkında doktorunuzla konuşun, ancak size söylemediği sürece çocuğunuza reçetelendirilmiş ilacını vermeyi bırakmayın.

Çok fazla meyve suyu: Meyve suyu (özellikle sorbitol içeren çeşitler) veya çok fazla şekerlendirilmiş içeceklerin dışkıyı sulandırma özelliği vardır. İçtiği su miktarını azaltmak bir hafta içinde sorunu çözer. American Academy of Pediatrics (AAP), çocuğunuza günde bir bardaktan fazla meyve suyu vermemenizi önermektedir.

Gıda alerjisi: Bir gıda alerjisi, çocuğunuzun bağışıklık sisteminin normalde zararsız gıda proteinlerine, derhal ya da birkaç saat içinde hafif veya şiddetli bir reaksiyona neden olacak şekilde tepki verdiği anlamına gelir. İnek sütü, en yaygın gıda alerjenidir. Diğerleri arasında yumurta, yer fıstığı, soya, buğday, ağaç fıstığı, balık ve kabuklu deniz ürünleri bulunur. Bir gıda alerjisinin belirtileri ishal, gaz ve karın ağrısıdır.

Daha ağır alerji vakalarında ek olarak kusma, ciltte döküntü, şişme ve nefes darlığı görülebilir. Çocuğunuzun bir gıda alerjisi olabileceğini düşünüyorsanız, doktoruyla konuşun ve nefes darlığı varsa veya yüzü veya dudakları şişerse, hemen acile götürün.

Gıda intoleransı: Gıda alerjisinin aksine, gıda intoleransı (bazen gıda duyarlılığı olarak adlandırılır) bağışıklık sistemiyle ilgisi olmayan anormal bir reaksiyondur. Buna bir örnek laktoz intoleransıdır. Çocuğunuz laktoza tolerans göstermiyorsa, vücudu, laktozu sindirmek için gerekli bir enzim olan (laktozu ve diğer süt ürünlerindeki şekeri) laktazı yeterli miktarda üretmemektedir. Sindirilmemiş laktoz bağırsaklarda kalırsa ishal, karın krampları, şişkinlik ve gaz oluşturabilir. Belirtiler genellikle süt ürünlerini tükettikten sonra 30 dakika ile iki saat arasında başlar.

Zehirlenme: Çocuğunuzun ishal ve kusması varsa ve bir ilaç, kimyasal madde veya bitki gibi gıda dışı bir maddeyi yutmuş olabileceğini düşünüyorsanız, derhal Ulusal Zehir Danışma Merkezi’ni arayın (114).

Her sulu dışkılama ishal midir?

İshal, dışkılama sayısının artarak dışkı niteliğinin değişmesi olarak tanımlanır. İnce bağırsak hastalığı tarzında ishallerde dışkının miktarı ve sıvı içeriği fazla olur. Kalın bağırsak hastalığında ise az olur. Sıvı içeriği fazla olanlarda parazitlerden sıklıkla giardia etken olabilir. Kolera bakterisi ise pirinç suyu görüntüsünde, ciddi sıvı elektrolit kaybıyla giden ishale neden olur. Tifo ve tifo benzeri tablolara neden olan Salmonella bakterileri, yüksek ateşle ve genel durum bozukluğuyla seyreder.

Yaz ishallerine dikkat! Korunma ve tedavi için ne yapmalı?

Kalın bağırsak hastalığıyla giden ishallerde dışkı iltihaplı, sümüksü görünümde ve kanlı olur. Bu tabloya dizanteri denir. Bakterilerden Shigella bakteriyel dizanteri, protozoonlardan amip buna yol açar. Üst solunum yolu infeksiyonu ve beraberinde ishal yapabilen virüsler de sıklıkla görülür.

İshale ne gibi bulgular eşlik edebilir?

Sulu dışkılama yanında bulantı, kusma, karın ağrısı, ateş yüksekliği yanında daha küçük çocuklarda iştahsızlık, halsızlık gibi bulgular izlenebilir. Özellikle bebeklerde emmede azalma, hareketlerde azalma, sürekli uyuma gibi bulgular eşlik edebilir. Bkz: >>>

Çocuklarda görülen ishallerde  evde yapılması gereken ilk müdahale

İshale bağlı gelişen sıvı ve tuz kaybı oldukça önem taşır. Bu nedenle bu kaybın derecesi belirlenip, az oranda ise ağız yoluyla, şiddetli oranda ise damardan yerine konması gerekir. Ev ortamında da hazırlanabilen; 5 su bardağı kaynatılmış soğutulmuş suya 2 çorba kaşığı şeker, 1 çay kaşığı tuz ve 1 çay kaşığı karbonat konarak karıştırılır. Her ishal sonrası mutlaka olmak üzere hastaya içebildiği kadar sık aralarla içirilir.

İshal tedavisi nasıl yapılır?

Sıvı ve tuz kaybının fazla olmadığı ishallerde, hastalar hastaneye yatırılmadan uygun diyetle ayakta tedavi edilir. Dizanteri vakaları, kolera ve fazla su/tuz kaybı hastaneye yatış gerektirir. Antimikrobiyal tedavi gereken bakteriyel ve protozoal ishallerinde uygun tedavi başlanır. İshal düzelene kadar yağsız ve posasız gıdalarla, ishal diyeti uygulanır ve hastanın ağızdan bol sıvı alması sağlanır.

Karın ağrısı neden olur? Ne iyi gelir? Doğal tedaviler

İshal olan çocuklarda hangi durumda doktora gitmeli?

Çocuklarda ishal hızlı bir şekilde su kaybına yol açar. Eğer çocuğunuzun ishali 24 saat içinde iyileşmezse veya bebeğinizde aşağıdaki belirtiler varsa doktora gidin

• Üç veya daha fazla saat içerisinde bezini ıslatmadıysa
• Bebeğinizin ateşi 39ºC’ın üstündeyse
• Dışkısı kanlı veya siyahsa
• Ağzı kuruysa veya gözyaşı dökmeden ağlıyorsa
• Olağandışı bir şekilde uykulu, uyuşuk, tepkisiz veya sinirliyse
• Karnı, gözleri ve yanaklarında çöküklük varsa
• Cildi sıkılıp bırakıldığında düzleşmiyorsa

En sık 0-5 yaş arası görülüyor

Yaz döneminde sıklıkla karşılaşılan ishaller en çok 0-5 yaş grubundaki çocukları etkileyebilmektedir. Üst solunum yolu enfeksiyonlarının yanı sıra en sık görülen ishal durumlarıdır. Daha anne sütü alan bebeklerde 6-7’den fazla, anne sütü almayan çocuklarda ise 3’den fazla sulu dışkılama ishal olarak kabul edilmektedir. Eğer ki sık dışkılama sulu değilse bu ishal değildir. Çocuklarda ishale kusma ve ateş eşlik ediyorsa en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir.

Ateşi olmayan, kusmayan, ishalli çocuklar evde tedavi edilebilir. Önemli olan çocukta sıvı kaybı olup olmadığının takip edilmesidir. Sıvı kaybını anlayabilmek için çocuğun ne kadar idrar yaptığına ve idrarında bir azalma olup olmadığına bakılmalıdır. Kimi zaman bu ishallere kusma da eşlik edebilmektedir. İshale kusma da eşlik ediyorsa çocuk yeterince beslenemediği ve sıvı alamadığı için vücudunda hızlı bir sıvı kaybı olabilir. Bu duruma mutlaka dikkat edilmesi gerekir.

Çabuk bozulan yiyeceklere dikkat edin!

Hava sıcaklıklarının gitgide artması ile bakteriyel enfeksiyon ajanları da besinlerde kolay ve hızlı bir şekilde üreyebilmektedir. Besinlerin saklanma koşullarına bağlı olarak mikroplarda ve ürettikleri toksinlerinde artış görülmektedir. Bu enfeksiyon içeren besinleri tüketen çocuklar genellikle gastroenterit olarak bilinen ishal durumu yaşar.

Bunun için uzun süre dışarıda açık bir şekilde beklemiş olan gıdaların tüketilmemesi gerekmektedir. Özellikle tatildeki açık büfelerde uzun süre dışarıda kalmış süt, krema, mayonez, et içerikli yiyecekler çocuklarda ishale neden olabilir, çocukları uzak tutmak gerekir. Dondurma, çikolata gibi çabuk eriyen ve bozulabilen yiyecekler de çocuklarda ishale yol açabilir. Bu konuda da dikkatli olunması gerekir.

Doktora danışmadan ilaç kullanmayın

İshal olan çocuk emzirme dönemindeyse mutlaka anne sütü almalıdır. Anne sütü, ishalden koruyan önemli bir besin kaynağıdır. Anne sütü alan bebekler daha çabuk iyileşmektedir. Eğer çocuk 6 aydan büyük ise ishal durumlarında ev yoğurdu, patates püresi, pirinç lapası ve muz püresi verilebilir. İshal döneminde çocuklara yağlı ve şekerli besinler verilmemelidir. Çocuklarda yaşanan ishal durumlarında doktor onayı olmadan kesinlikle antibiyotik tedavisi uygulanmamalıdır.

Kirli sular da ishale neden olabiliyor

Hijyenik olmayan içme suları, mikropları barındırdığı için yaz döneminde ishallere yol açabilmektedir. Yine yaz döneminde çocukların kullandığı havuzlardan da ishaller kaynaklanabilmektedir. Havuzlardan yutulan mikroplu sular ishallere yol açabilir. Bunun için çocukların kullanacağı havuzun temizliğinden emin olmak gerekir. Hem çocuklar hem de ebeveynler el temizliklerine çok dikkat etmelidirler. Özellikle yemek öncesinde ellerin yıkanması için çocuklar teşvik edilmelidir. Yaz döneminde çocukların her gün yıkanması da genel temizlik için uygun olacaktır.

Çocuklarda ishallere neden olan rota virüse dikkat!

Rota virüsü enfeksiyonu da bebeklerde ve çocuklarda ishallere neden olabilmektedir. Rota virüsü mide-bağırsak sisteminin viral bir enfeksiyondur. Rotavirüs, özellikle 2 yaş altı çocuklardaki akut ishallerin en sık nedenlerinden biridir. Küçük yaşlarda görüldüğünde genellikle hastane yatışlarının sebebidir. Aşırı kusma, ishal ve hayatı tehdit eden sıvı kaybı nedeniyle hastanede tedavi olmak zorunda kalınabilir.

Bu anlamda rota virüs aşıları oldukça önemlidir. Rota virüs aşısının ilk dozu 6. haftadan sonra olacak şekilde bebek 4. ayını bitirmeden yapılmalıdır. Aşı 4-8 hafta aralarla tekrar edilir. Aşı ağız yoluyla damla şeklinde uygulanır. Rotavirüs aşısının diğer aşılarla birlikte aynı anda veya farklı zamanlarda uygulanmasında tıbben sakınca yoktur. Dikkat edilmesi gereken tek aşı, ağızdan verilen çocuk felci aşısıdır. 2 aşı arası 15 günden az olmamalıdır

Gazlı ve şekerli içecekler ishalli çocuğa iyi gelmiyor

Çocuklarda ishal ve kusmanın aynı anda görülmesi, sıvı kaybını artırmaktadır. Bu durumda çocuklara ihtiyacı olan sıvı takviyesi yapılması gerekir. Sıvı kaybı hızlı olursa ve bu kayıp giderilmezse hayati tehlike oluşturabilir. Vücuttaki su kaybı arttıkça, çocuklarda dudak, ağız kuruluğu artar, sürekli uyku hali yaşanır, göz kürelerinde çökme, nabızda hızlanma, el ve ayaklarda soğukluk meydana gelebilir. İshalle birlikte bu belirtiler varsa en kısa sürede mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Çocuk ağızdan yeterli miktarda sıvı alamıyorsa bu durumda damardan sıvı ve elektrolit takviyesi tedavisi uygulanabilir. Bu dönemde çocuğa gazlı ve şekerli içecekler verilmemelidir. Bu tür içeceklerin ishale faydalı olduğuna inanılır; ancak bu yanlıştır. İshali kesmek için bitkisel ürünler de verilmemelidir.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör