Çocuk felci sinir sistemini etkileyen virüs kaynaklı ciddi bir hastalıktır. Poliovirüs isimli virüsten kaynaklanır ve insandan insana birçok şekilde bulaşabilir. Önlem alınmadığı takdirde solunum güçlüğüne, kalıcı sakatlığa, felce ve hatta ölüme neden olur. Çocuk felci (polio) aşısı, bu virüse karşı en etkili korunma yöntemidir. Ülkemizde, Sağlık Bakanlığı kararıyla zorunlu aşı olarak aşı takvimine alınmıştır. Aşılar, çocuklara 5 doz uygulanırken yetişkinlere 3 doz uygulanır. Etkinliği ömür boyu devam eder. Aşı sonrası enjeksiyon yerinde ağrı, ateş, bulantı ve yorgunluk gibi hafif yan etkiler görülebilir.
İçindekiler
Çocuk felci, poliovirüs adında bir virüsün beyne ve omuriliğe saldırmasıyla oluşan ciddi bir hastalıktır. Özellikle 5 yaşından küçük çocukları tehdit eder. İnsandan insana bulaşır ve solunum sorunlarına, felce ve hatta ölüme neden olabilir. (1) Çocuk felci (polio) aşısı, bu hastalığı önleyebilen tek korunma yöntemidir. İki farklı aşı bulunur. Bunlardan ilki oral damladır, diğeri ise beşli karma aşı içinde koldan yapılan inaktif aşıdır. Ülkemizde bu aşı 5 doz olarak uygulanır ve koruyuculuğu ömür boyu sürer. (2)
Çocuk felci (polio) nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi
Çocuk felci aşısını, viroloji ve bağışıklık bilimi uzmanı Jonas Edward Salk geliştirmiştir. Aşının ilk denemesini 1950’de hayvanlar üzerinde yapmıştır. 1952 yılında aşının etkinliği kabul edilmiş ve 1955’te ise tüm hastalar üzerinde uygulanmaya başlanmıştır. 1957 yılına gelindiğinde, ABD’de görülen çocuk felci vakaları aşı sayesinde %80-90 oranında azalmıştır. Salk, geliştirdiği aşı için patent almamış ve bu aşıyı tüm dünyanın hizmetine sunmuştur. (3)
Polio aşısının koruyuculuk oranı %99’dur. Her 100 çocuktan 99’unu virüsten ve hastalıktan korur. Bu aşı ayrıca, toplum sağlığını da koruyan güçlü bir aşıdır. Aşının etkinliğinden tam olarak yararlanabilmek için serideki tüm dozların alınması gerekir. (4)
Çocuk felci hastalığı, ciddi ve kalıcı hasarlar bırakan bir hastalıktır. Bu hastalığa neden olan virüsten korunmanın tek yolu aşılamadır. (5)
Yaşamı tehdit eden çocuk felcine karşı bebekler, çocuklar ve tüm yetişkinler aşılanmalıdır. Özellikle aşağıda belirttiğimiz kişilerin mutlaka aşı olması gerekir:
Hepatit B aşısı nedir? Ne zaman yapılmalı? Yan etkileri nelerdir?
Virüsün bulaştığı aşılanmamış kişilerde kalıcı sakatlık, felç ve hatta ölüm görülme riski çok yüksektir. Hem kişinin kendi sağlığı hem de toplum sağlığı bakımından aşıların eksiksiz olarak uygulanması çok önemlidir.
Ülkemizde polio aşısı, beşli karma aşı içerisinde çocuklara uygulanan zorunlu bir aşıdır. Birçok yetişkin çocuk felci aşısına ihtiyaç duymaz, ancak bu yanlış bir kanıdır. Her yetişkin, özellikle risk grubuna dahil olanlar aşılanmayı düşünmelidir. Hamileler veya emziren kadınlar için aşının güvenilirliği net değildir. Bu nedenle, doktor gerekli görürse ve hamile kişi risk altındaysa polio aşısı yapılabilir.
Polio aşısı herkes için güvenlidir ancak aşağıdaki durumlarda aşı yapılmamalıdır:
Ayrıca hastaysanız, iyileşene kadar aşıyı ertelemelisiniz.
Çocuk felci aşısının oral damla ve inaktif aşı olmak üzere iki türü vardır. Oral polio aşısı, bebeklere ağızdan damla verilerek yapılır. İnaktif polio aşısı ise, beşli karma aşı içerisinde üst kol kası içine enjekte edilirek uygulanır. Ancak 3 yaş altındaki bebeklerde uyluk ön yüz tercih edilir.
İnaktif Polio Aşısı 2., 4., 6. ve 18. aylarda beşli karma aşının içinde uygulanır. Ülkemizde, ilköğretim 1. sınıftaki çocuklara dörtlü karma aşı içerisinde son bir doz daha yapılır. Toplamda 5 dozdur. Yetişkinlere ise ilk doz herhangi bir zamanda uygulanabilir.
Hepatit A aşısı nedir? Ne zaman yapılmalı? Yan etkileri nelerdir?
Polio aşısı, çocukluk çağı aşılarından biri olsa da yetişkinlere de uygulanabilir. Aşılanmamış veya risk grubuna dahil olan yetişkinler yaş gözetilmeksizin aşılanabilir.
Ülkemizdeki çocuklara 5 doz İnaktif Polio Aşısı uygulanır. Aşıları eksik veya aşılanmamış yetişkinlere de 1-2 ay arayla iki doz, ikinci dozdan 6-12 ay sonra üçüncü doz olmak üzere 3 dozluk aşılama yapılır. Aşıları tam fakat çocuk felci riski yüksek olan bölgelere seyahat edecek yetişkinlere ise bir defalık destek dozu verilir.
Aşı uygulamaları, aile sağlığı merkezlerinde ve sağlık kuruluşlarında yapılır. Aşı bulunmadığı takdirde eczanelerden temin edilebilir ancak eczanelerde uygulama yapılmaz.
Çocuk felci aşılarının etkinliği öyle yüksektir ki dünyanın birçok yerinde virüsü ortadan kaldırmıştır. Serideki tüm dozlar alındığı takdirde, aşılar %99 oranında koruma sağlar ve bu koruma ömür boyu sürer.
Aşı rutini tamamlanmış kişilerde rapel (pekiştirme) dozu gerekmez. Ancak, çocuk felci riskinin yüksek olduğu bölgelere seyahat edecek yetişkinlere bir defalık destek dozu verilebilir.
Hepatit B aşısı nedir? Ne zaman yapılmalı? Yan etkileri nelerdir?
Ülkemizde, Sağlık Bakanlığı kararıyla doğumdan itibaren polio aşısı mecburidir. Çocuklara 5 doz, yetişkinlere ise 3 doz şeklinde uygulanır. Aşı takvimi, bilgilendirme ve aşı takibi için oluşturulur.
Polio aşısı, zorunlu çocukluk dönemi aşıları kapsamında ülkemizde ücretsiz olarak uygulanır. Özel durumlar için aşı isimleri ve fiyatları ise şöyledir:
Aşı kartları, hem bilgilendirme hem de aşı takibi için sağlık kurumları tarafından aşı yapıldıktan sonra verilir. Aşı uygulamasından sonra, görevli sağlık personelinden alınır. Uygulanan her doz aşı, bu karta mutlaka işlenmelidir.
Yaygın görülen yan etkiler; (6)
Nadir görülen şiddetli yan etkiler;
Bebek ve çocuklar için Detaylı Aşı Takvimi ve aşıların yan etkileri
Yukarıdaki etkilerden biriyle karşılaşırsanız mutlaka bir doktora görünmeniz gerekir.
Çocuk felci aşısının yan etkileri çoğunlukla hafif ve geçicidir. Bunlardan birisi de aşı sonrası görülen hafif ateştir. Kısa bir zaman sonra kendiliğinden geçer.
Aşı yapılan yerde ve eklemlerde geçici ağrılar görülebilir. Bu yan etkiler yaygındır ve bir süre sonra kendiliğinden kaybolur.
Kaynaklar ve Referanslar:
1- Polio Vaccination - CDC2- Polio: guidance, data and analysis - GOV.UK3- Polio - HHS4- What is Polio? - CDC5- Poliomyelitis (polio) - WHO6- Study of Inactivated Poliovirus Vaccine Given at an Earlier Schedule With Shorter IntervalsYAZIYI PAYLAŞ
YORUMUNUZ VAR MI?