Cilt kanseri neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

18 Mayıs 2018 | 15 Mart 2023 | Kategori: Cilt Sağlığı, Kanser, Sağlık Sözlüğü Print

285 Paylaşım

Cilt kanseri, deri hücrelerinin kontrolsüz çoğalması sonucu gelişir. En önemli nedeni güneş ışınlarıdır. Oldukça yaygın bir hastalıktır. Genellikle yüz, boyun, göğüs, kollar ve eller gibi vücudun güneşe maruz kalan kısımlarında görülür. Teşhisi en kolay kanser türdür. Sadece gözle muayene ile bile tanı konabilir. Erken tanı ile hastalıktan tamamen kurtulmak mümkündür. Ancak zamanında tedavi edilmez ise diğer organlara yayılarak ölümcül sonuçlara neden olabilir. Günümüzde cilt kanseri tedavisinde pek çok yeni ve etkili ilaç kullanılmaktadır. Cilt kanserinden korunmak mümkündür. Yeterli koruyuculukta bir güneş kremini düzenli kullanmak, belli saatlerde güneşlenmemek, solaryumdan uzak durmak cilt kanseri riskini azaltır.

İçindekiler

Cilt kanseri nedir?

Cilt kanseri, deri hücrelerinin kontrolsüz büyümesi sonucunda gelişen tehlikeli bir kanser türüdür. Ciltte oluşan tüm kanser türlerini kapsar. Bazal hücreli karsinom, skuamöz hücreli karsinom ve melanoma olmak üzere üç ana türü vardır. Melanom dışı cilt kanserleri, cildin üst tabakalarında yavaşça gelişirler. Genellikle şüpheli bir ben, çil veya leke olarak ortaya çıkarlar. Ancak eşlik eden belirtiler cilt kanserinin türüne göre değişir. (1)

Cilt kanseri ilk nerede olur?

Cilt kanseri genellikle ilk olarak vücudun güneşe maruz kalan kısımlarında (kafa derisi, dudaklar, yüz, kulaklar, kollar, bacaklar, ellerin üstü, boyun, göğüs vb.) görülür. Ancak avuç içleri, el ve ayak tırnaklarının altı ve genital bölgeler gibi güneş ışığını nadiren gören bölgelerde de oluşabilir.

Kaç çeşit cilt kanseri vardır?

Bazal hücreli karsinom

Bazal hücreli karsinom en yaygın cilt kanseri formudur. Tüm cilt kanseri vakalarının yaklaşık %90’ını oluşturur. Pek çok farklı bazal hücreli karsinom türü vardır; yüzeysel tip en az endişe verici olanıdır; nodüler tip, en yaygın görülenidir; morfeaform ise tedavisi en zor olan türdür, çünkü tümörlerin belirgin bi sınırı yoktur ve çevre dokularda çoğalabilirler. (2)

Skuamöz hücreli karsinom

Bu cilt kanseri türü bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde daha yaygındır. Çoğunlukla küçüktür ancak bazal hücreli karsinom gibi çevre dokulara yayılma olasılığı vardır. Tüm cilt kanserlerinin yaklaşık %20’sini oluşturur. (3)

Melanom

En nadir görülen ancak en ciddi cilt kanseri türüdür. Cilde rengini veren pigmentler olan melaninleri üreten hücrelerde (melanositlerde) gelişir. Melanom riski 40 yaşın altındaki insanlarda, özellikle de kadınlarda daha yüksektir. Erken teşhis edilirse başarılı bir şekilde tedavi edilebilir. (4)

Melanom nedir? Cilt kanseri melanomun nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Cilt kanseri neden olur?

Cilt kanserinin görülme sıklığındaki artış, günümüzde halk sağlığı için bir tehdit oluşturmaktadır. Kanserin önlenebilmesi için öncelikle neden olan faktörlerin daha net anlaşılması gerekir. (5)

Güneş ışığı (UV ışınları) (Güneş lambaları ve solaryum gibi UV ışınlarının yapay kaynakları da cilt kanseri riskini artırmaktadır.)
Aile öyküsü (genetik)

Cilt kanseri risk faktörleri nelerdir?

Açık renk ten, sarı ya da kızıl saç, mavi veya yeşil göz sahibi olmak,
Çocukluk ya da gençlikte birden fazla güneş yanığı öyküsü (derinin zarar gördüğü)
Yaşlılık
Vücutta farklı tiplerde, çok sayıda ben veya çil bulunması
Cildin önceden yanık veya radyoterapi tedavisi nedeniyle hasar görmesi
Organ nakillerinden sonra kullanılan bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanıyor olmak
HIV gibi bağışıklığı baskılayan bir duruma sahip olmak
Kreozot ve arsenik gibi belirli kimyasallara uzun süreli maruz kalmış olmak

Melanom görülme oranı %237 arttı! Korunma ve tedavi nasıl olmalı?

Solaryum cilt kanseri yapar mı?

Aslında, güneş yerine solaryumu tercih etmek, cildin UV hasarı ile ilişkili kanser riskini azaltmaz. Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı tarafından yapılan birleştirilmiş çalışmalarda, bulgular “bronzlaşma cihazlarının 30 yaşından önce başladığında kutanöz melanom riskini %75 oranında arttığını” göstermektedir.

Solaryum ile bronzlaşma koruyucu bir önlem değildir, tam tersine zararlıdır. Melanom riskini arttırır.

Cilt kanseri belirtileri

Cilt kanserinin ilk belirtileri nelerdir?

Ciltte sonradan oluşan ben ve çiller,
İyileşmeyen, açık kanamalı yaralar
Cilt yüzeyinde belirgin değişiklikler,
Cilt üzerini saran düz yara ya da sivilce,
Kırmızı, kaşıntılı veya ağrılı yumrular,
Yara gibi görünen düz, ten rengi veya kahverengi lekeler
Büyük kahverengi noktalar
Düzensiz sınırları olmayan kırmızı, beyaz, mavi veya mavi-siyah yaralar

Özellikle melanom teşhisinde ben veya çillerin melanom olup olmadığını belirlemek için “ABCDE” yöntemi kullanılmaktadır:

(Asymmetry) Asimetri: Benin iki yüzü eşit değildir.
(Border irregularity) Kenar düzensizliği: Kenar boşlukları çentikli veya düzensiz olabilir.
(Color) Renk: Ben kırmızı, mavi, siyah, pembe veya beyaz gibi farklı renklerde olabilir.
(Diameter) Çap: Kanserli lezyonların çapı 6 mm’den daha büyük olabilir (bir kurşun kalem silgisinin boyutu kadar), ancak erken teşhis ile bu boyuta ulaşmaları engellenebilir.
(Evolution) Değişim: Ben, boyut veya şekil olarak değişmiştir.

Melanom hakkında daha detaylı bilgiye ulaşmak isterseniz bu linke tıklayın.

Belirtiler kanserin türüne göre farklılık gösterebilir. Eğer cildinizde sizi rahatsız eden herhangi bir değişiklik gözlerseniz mutlaka bir dermatologla görüşün.

Benlerin tehlikeli olduğu nasıl anlaşılır?

Benlerin çoğu zararsızdır. Kanserli değillerse yıllarca aynı boyut, şekil ve renkte kalırlar, değişmezler. Hatta bazı benler zaman içinde kendiliğinden yok olur.

Eğer benlerde aşağıdaki değişimler gözlenirse cilt kanserinden şüphelenmek gerekir ve mutlaka bir doktora danışılmalıdır.

Kaşıntı ya da kanama
Hızlı büyüme
Renk değiştirme

Hangi benler cilt kanser olma riski taşıyor! Tehlikeli benlerin özellikleri

Cilt kanseri hangi yaşlarda görülür?

Melanom dışındaki cilt kanserleri genellikle 50 yaşından sonra görülebilir. Melanomun ise ortalama görülme yaşı 65 ve üzeridir. Ancak son zamanlarda özellikle 30 yaş altı kadınlarda melanom oranı artmıştır.

Şekilsiz büyüyen benler ne zaman cilt kanseri belirtisidir?

Cilt kanseri kaşıntı yapar mı?

Evet kaşıntılı olabilir. Örneğin, bazal hücreli cilt kanseri, kaşıntı yaratan bir kabuk gibi görünebilir. Cilt kanserinin en ölümcül formu olan melanom da kaşıntı yapmaktadır. İyileşmeyen kaşıntılı, kabuklu, kanamalı yaralar için doktora başvurmak gereklidir.

Cilt kanseri nasıl teşhis edilir?

Kendi kendini muayene: Öncelikle erken teşhis için cildinizdeki değişiklikleri takip etmeniz çok önemli. En azından ayda bir kez ayna karşısında özellikle, yüz, kafa derisi, göğüs, kol ve bacaklar gibi vücudunuzun güneşe maruz kalan kısımlarını kontrol edin.
Fizik muayene: Tespit ettiğiniz bir farklılık sonrası muayene olacağınız doktor vücudunuzdaki ben ve lekelerin boyutunda, dokusunda veya renginde bir değişiklik veya iyileşmeyen bir yara gibi yeni bir şey olup olmadığını kontrol edecektir.
Biyopsi: Eğer kanserden şüphelenirse, biyopsi isteyebilir. Biyopsi ile ciltten küçük bir parça çıkarılır ve test için laboratuvara gönderilir. (6)

Biyopsi nedir, nasıl yapılır? Biyopsinin riski var mıdır?

Cilt kanseri evreleri

Evreleme, bir tümörün ne kadar yayıldığını tanımlamak için kullanılmaktadır. Doktorlar kanser evrelerini belirtmek için I’den IV’e kadar Roma rakamlarını kullanmaktadır. Evre I kanserler küçük ebattadır ve başladıkları alanla sınırlıdırlar. Evre IV, vücudun diğer bölgelerine yayılmış ileri evre kanseri belirtmektedir.

Kadınlarda ve erkeklerde en sık görülen kanser türleri ve tedavileri

Cilt kanseri tedavisi

Cilt kanseri tedavisi, kanserin türü, evresi ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişebilir. Kanser cilt yüzeyiyle sınırlıysa tüm büyümeye engel olan ilk cilt biyopsisinin ötesinde bir tedavi gerekmeyebilir. Melanom olmayan deri kanseri tedavisi 10 hastadan 9’unda başarıyla sonuçlanmaktadır. Tedavide uygulanan yöntemler şunlardır: (7)

Eksizyonel cerrahi

Her tür cilt kanserinde uygulanabilen bu cerrahi yöntemde kanserli doku ve çevresindeki sağlıklı cilt sınırı kesilerek kanser temizlenir. Bazı durumlarda vücudun çok göz önünde olmayan bir bölgesinden (boyun, karın ya da üst uyluk gibi) bir deri grefti çıkarılır ve alınan bölgeye aşılanır.

Kriyoterapi

Bu yöntem melanom dışı cilt kanserlerinin erken aşamalarında tercih edilir. Kriyoterapide kanseri dondurmak için sıvı nitrojen kullanılır. Bu bölge kabuk bağlar ve yaklaşık bir ay sonra kanserli kabuk düşer. Kriyoterapi sonrası uygulanan yerde küçük beyaz bir yara izi kalabilir.

Kriyoterapi nedir? Nasıl uygulanır? Avantaj ve riskleri

Mohs mikrografik cerrahisi

Bu yöntem daha büyük, tekrarlayan veya tedavisi zor cilt kanserlerinin tedavisinde tercih edilir. Genellikle burun ya da göz gibi olabildiğince fazla cildi korumanın gerekli olduğu yerlerde kullanılır.

Ameliyat sırasında tümörün çevresindeki cildin küçük bir alanı kesilirek kanser temizlenir. Ardından tüm tümörün tamamen alındığından emin olmak için kenarlar mikroskop altında kontrol edilir. Eğer temizlenmediyse genellikle aynı gün, ameliyat tekrarlanır. Amaç en az miktarda sağlıklı dokuyu alarak az yara izi bırakmak ve tümörü tamamen temizlemektir.

Küretaj ve elektrokoter

Bu yöntem, cerrahi eksizyon ile benzer bir tekniktir, ancak yalnızca kanserin oldukça küçük olduğu durumlarda uygulanır. Tümörün çoğu temizlendikten sonra cerrah dairesel bıçaklı bir alet (küret) kullanarak kanser hücresi katmanlarını siler. Kanserin tamamen temizlendiğinden emin olmak için prosedürün 2 veya 3 kez tekrarlanması gerekebilir.

Cilt kanseri kremleri

Bu kremler genellikle tümörün, erken bazal hücreli karsinom ve Bowen hastalığı gibi cildin üst tabakasında bulunduğu durumlarda önerilir. Cilt kanseri tedavisinde kullanılan 2 ana krem vardır:

Kemoterapi nedir? Kanser tedavisinde nasıl uygulanır, yan etkileri nelerdir?

Kemoterapi kremleri (5-florourasil): Melanom dışı cilt kanseri için kullanılır. Krem, kanserli bölgeye birkaç hafta süreyle uygulanır. Sadece cilt yüzeyine uygulandığı için, kusma veya saç dökülmesi gibi diğer kemoterapi yan etkileri görülmez. Ancak, birkaç hafta sonrasında uygulanan bölgede ağrı oluşabilir.
Bağışıklık uyarıcı kremler (imikimod): Çapı 2 cm’den az olan bazal hücreli karsinomlarının tedavisinde tercih edilir. Ayrıca aktinik keratoz ve Bowen hastalığını tedavi etmek için de kullanılabilir. Imikimod, birkaç hafta boyunca kanserli bölgeye uygulanır ve bağışıklık sistemini kansere saldırmaya teşvik eder.

5-florourasil krem ve imikimodun ortak yan etkileri; ciltte kızarıklık, döküntü veya soyulma ve kaşıntıdır.

Fotodinamik terapi

Bu tedavide cildi ışığa karşı çok hassas hale getiren bir krem kullanılır. Ardından kanserli bölgeye uygulanan lazer ışığıyla tümör yok edilmeye çalışılır. Tedavi sonrası yanma hissi olabilir ve ameliyat kadar olmasa da biraz iz kalabilir.

Radyoterapi nedir? Kanser tedavisinde nasıl uygulanır? Yan etkileri

Radyoterapi

Radyoterapide, kanseri yok etmek için düşük dozda radyasyon kullanılır. Ameliyatın uygun olmadığı durumlarda, kanser geniş bir alana yayılmışsa ya da kanserli bölgede çalışmak zorsa radyoterapi tercih edilebilir. Ayrıca bazen kanserin tekrarını önlemek için de cerrahi eksizyondan sonra kullanılır. Buna adjuvan radyoterapi denir.

Kemoterapi

Kemoterapi, vücudun diğer bölümlerine yayılmış olan cilt kanserlerini tedavi etmek için tercih edilir. Kemoterapide, kanser hücrelerini öldürmek için ilaçlar kullanılır.

Cilt kanseri öldürücü müdür?

Cilt kanseri özellikle erken evrelerde tedaviye olumlu yanıt veren bir hastalıktır. Bundan dolayı ölüm riski diğer kanser türlerine göre daha azdır. Tedavi sonrası da düzenli takip ve kontrolleri aksatmamak çok önemlidir.

Cilt kanseri olan ne kadar yaşar?

Cilt kanserinde yaşam süresi kanserin türüne ve evresine bağlıdır. Erken teşhis hayat kurtarırken eğer kanser vücudun diğer bölgelerine yayıldıysa tedavi zorlaşır. Örneğin 4. evre melanomda beş yıllık sağkalım oranı yüzde 22,5’tur.

Cilt kanseri önlenebilir mi?

Çoğu cilt kanseri önlenebilir. Kendinizi korumak için: (8)

Özellikle 10.00-16.00 saatleri arasında güneşlenmeyin.
Güneş yanığından kaçının.
Yaz-kış güneş koruyucu kullanın. Bulutlu günlerde bile en az 30 faktörlü bir krem kullanmayı ihmal etmeyin. Özellikle güneşli günlerde kremi bolca sürün ve iki saatte bir tazeleyin.
Koruyucu kıyafetler giyin.
UVA ve UVB ışınlarını bloke eden güneş gözlüğü ve geniş kenarlı şapka kullanın.
Bronzlaşmayın ve solaryumdan uzak durun.
Bazı ilaçlar cildinizi güneşe karşı hassaslaştırabilir. Bunların farkında olun.
Cildinizi düzenli olarak kontrol edin ve değişiklikleri doktorunuza bildirin.

Solaryumun kansere neden olduğu kesin olarak kanıtlandı

Cilt kanseri hastalarına öneriler

Cilt kuruluğunu engellemek için bol su için. Suyun tadından rahatsız oluyorsanız bitki çayları da içebilirsiniz.
Güneş koruyucu kullanın.
İçeriği bilinmeyen karışımları cildinize asla sürmeyin veya içmeyin.
Sağlıklı beslenin, bol sebze ve meyve tüketin.
Fırsat buldukça dinlenin.
Doktorunuzun tavsiyesinden çıkmayın ve kontrollerinizi aksatmayın.

Kaynaklar ve Referanslar:

1- Skin Cancer,2- Skin cancer (non-melanoma)3- Skin Cancer

YAZIYI PAYLAŞ

Paylaş

Tweetle