Çilek, güzel kokulu, lezzetli ve besleyici bir meyvedir. Yüksek oranda C vitamini, çeşitli mineraller ve bolca lif içerir. Şeker oranı düşüktür ve zengin bir antioksidan kaynağıdır. Kalp sağlığını destekler, sindirim sistemini düzenleyerek kabızlığı önler. Tip 2 diyabete karşı korur ve bağışıklık sistemini güçlendirir. Ayrıca kilo vermeye yardımcı olabilir. Ancak çilek guatrojen bir besindir. Bu nedenle tiroid rahatsızlığınız varsa fazla çilek tüketmekten kaçının. Çilek alerjisi de nadir görülen ancak diğer besin alerjileri gibi ciddi semptomlara neden olabilen bir durumdur. Eğer alerjiniz varsa çilekten uzun durun.
İçindekiler
Çilek, 20’den fazla çeşidi olan, güzel kokulu, lezzetli, otsu bir bitkidir. Genellikle çiğ ve taze olarak tüketilse de reçel, jöle, pasta ve tatlılarda da sıkça kullanılır. Bol lifli, karbonhidrat ve şeker oranı düşük, yağsız, kolestrolsüz ve düşük kalorilidir. %91’i sudur.
Çilekte yüksek oranda C vitaminine ek olarak folat, potasyum ve manganez gibi değerli mineraller vardır. Yaklaşık sekiz çilekten alacağınız C vitamini, bir portakaldan alacağınızdan daha fazladır. Ayrıca antioksidan bakımından en zengin ilk 20 meyve arasındadır. Çileğe parlak kırmızı rengini veren pelargonidin, sağlığa yararlı etkileri bilinen ellajik asit ve prosiyanidinler içerdiği antioksidanlardan bazılarıdır.
Çileğin içeriğinde bulunan yüksek orandaki C vitamini, bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olur. Özellikle öksürük ve soğuk algınlığınına karşı koruma sağlayabilir. 10-12 adet çilek, günlük C vitamini ihtiyacınızın büyük bir kısmını karşılayabilir.
Çileğin içerdiği antosiyanin ve kersetin, kalp krizi ve ateroskleroza karşı koruyucu olan antioksidanlardır. Ayrıca vücutta oksidatif stresi ve iltihabı azaltarak, kandaki kötü kolesterol (LDL) ve lipidi dengeler. Damarı destekleyerek kalp hastalıklarından korunmamıza yardımcı olabilir. Yapılan bir araştırma, çileği düzenli tüketen genç ve orta yaşlı kadınların kalp krizi geçirme riskinin %34 daha az olduğunu göstermiştir. (1)
Çileğin içerisindeki potasyum, sodyumun vücuttaki olumsuz etkilerini giderebilir. Bu sayede kan basıncı düşerek yüksek tansiyon dengelenir. Potasyum açısından zengin besinler tüketmek, yüksek tansiyonun neden olduğu birçok hastalığı önleyebilir.
Yüksek lifli bir meyve olan çileğin içerdiği çözünür ve çözünmez lifler sindirimin ve bağırsak hareketlerinin düzenlenmesine yardımcı olur. Kabızlığı önler ve bağırsak yolu boyunca dışkı hareketini destekler. Hem lif hem de yüksek oranda su içeren meyveler bağırsak sağlığınızı korur.
Çileğin şeker miktarı az, glisemik indeksi düşüktür. Bu nedenle kan şekerini yükseltmez, aksine glikoz sindirimini yavaşlatarak hem glikoz hem de insülindeki ani yükselmeleri azaltabilir. Araştırmalar çileğin tip 2 diyabete karşı koruyabileceğini ve özellikle hiperglisemiye bağlı tip 2 diyabetin yönetilmesine yardımcı olabileceğini gösteriyor. Bu nedenle şeker hastalığı olan kişiler çileği aşırıya kaçmadan rahatlıkla tüketebilirler. (2)
Çileğin içerdiği antioksidanlar kanser riskini arttıran oksidatif stres ve kronik inflamasyonu (iltihap) engelleyebilir. Ancak daha da önemlisi bazı hayvan araştırmaları çilekte bulunan ellagik asit ve ellagitanninlerin ağız kanseri ve karaciğer kanseri hücrelerinde tümör oluşumunu engellediğini gösteriyor. Yine de konuyla ilgili daha fazla insan araştırmasına ihtiyaç var. (3)
Kan şekeri nedir? Nasıl ölçülür? Yüksekliği ve düşüklüğü neden olur?
Malzemeler: 2 su bardağı çilek (tercihen olgun), 1 çorba kaşığı limon suyu (isteğe bağlı), 1 tatlı kaşığı şeker (isteğe bağlı) ve 1 su bardağı soğuk içme suyu.
Yapılışı: Çilekleri yıkayıp saplarını temizleyin. Hazırladığınız limon suyu ve şekerle birlikte çilekleri blenderda pürüzsüz bir kıvama gelene kadar karıştırın. Ardından suyu ekleyerek tekrar karıştırın. Dilerseniz meyve suyunu daha pürüzsüz ve köpüksüz olması için ince delikli bir süzgeçten ve tülbentten geçirebilirsiniz. Eğer meyve suyuna şeker eklemek istemiyorsanız 1-2 dilim karpuzla lezzet katabilirsiniz. İsterseniz buz ekleyebilirsiniz.
Eğer yaparken içine çok fazla şeker eklemezseniz, çilek suyu hem düşük kalorili bir içecektir hem de yağ yakıcı hormonlar olan adiponektin ve leptin üretimini artırarak kilo vermeye yardımcı olur. Ayrıca kan şekerini düzenler, vücutta su kaybını engeller ve iştah azaltıcı özelliğe sahiptir.
İltihaba neden olan besinler! İltihap kurutan şifalı bitkiler ve kürler
Bu diyet, ağırlıklı olarak çileğin tüketildiği ve hızlı kilo vermeyi hedefleyen bir diyet türüdür. Ancak diğer tek besin içeren diyetler gibi vücut için gerekli besinleri sağlamaz ve sürdürülebilir değildir. Ayrıca kilo vermek ve sağlıklı yaşam için kesinlikle vazgeçilmez olan egzersizi yapabilmek için ihtiyacınız olan enerjiyi bu şekilde beslenerek alamazsınız. Eğer yine de bu diyeti denemek istiyorsanız öncesinde mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
Birkaç farklı diyet planı var. Ancak temel amaç zararlı atıştırmalıkları kesmek ve yerine çileği tercih etmektir. En sık uygulanan versiyonunda günde 5-6 porsiyon (1 porsiyon: 2 bardak) çilek tüketilir. Ayrıca bu diyete taze yoğurt, yağsız ya da az yağlı beyaz peynir ve tam tahıllı makarna da ekleyebilirsiniz.
Diyet yaparken ihtiyacınız olan vitamin ve antioksidanları çilekten sağlayabilirsiniz. Ayrıca şeker oranı düşüktür ve kan şekerini dengeleyerek daha uzun süre tok kalmanızı sağlar. Eğer zayıflamak için diyet yapıyorsanız çileği rahatlıkla tüketebilirsiniz.
Hamilelikte çileği rahatlıkla yiyebilirsiniz. Çileğin içerdiği C vitamini, lif, potasyum, demir, antioksidanlar ve folik asit gibi besinler hamileler için çok faydalıdır. Bu besinler demir emilimini artırarak bebeğin gelişimini destekler.
Çilek genel olarak güvenli olsa da bazı kişilerde alerjik belirtilere neden olabilir. Deri döküntüsü, kaşıntı gibi semptomlar yaşarsınız mutlaka doktora gitmelisiniz. Ayrıca guatrojen (tiroid hormonu üretimini azaltarak guatra neden olabilen besinler) besinlerden olduğu için tiroid hastaları için de riskli olabilir.
Üzümün faydaları nelerdir? Üzüm suyu nasıl yapılır? Neye iyi gelir?
Çilek alerjisi, diğer besin alerjilerine göre daha nadir görülür. Tıpkı diğer besin alerjilerinde olduğu gibi kişinin bağışıklık sistemi çilekteki belirli bir proteine kötü tepki verir ve bu da rahatsız edici semptomlara neden olur. Böğürtlen, ahududu gibi çilek ailesinden meyvelere alerjiniz varsa çileğe de olabilir. Çileğe alerjisi olan bazı kişiler çileği pişmiş yiyebilir, çünkü pişirmek tepki verilen proteinleri bozar.
Çilek alerjisinde görülen semptomlar, diğer besin alerjileriyle aynıdır. En sık görülen belirtiler:
Eğer çileğe karşı şiddetli alerjiniz varsa, yedikten sonra anafilaksi denilen ve hayati tehlikesi olabilen bir alerjik reaksiyon gösterebilirsiniz. Eğer dilde ve boğazda şişme, nefes yolunda tıkanma, şiddetli tansiyon düşüklüğü, nabızda hızlanma gibi belirtiler yaşarsanız acil tıbbi yardıma ihtiyacınız var demektir. Hemen size en yakın hastanenin acil servisine başvurun.
Çileğe alerjiniz varsa en iyi tedavi, çilekten ve çilekli ürünlerden (çilekli reçel, jöle, çikolata veya şekerler) uzak durmaktır. Pek çok gıda çilek içerebilir, yemeden önce mutlaka üzerindeki etiketi kontrol edin. Ayrıca hafif veya orta şiddette alerjik reaksiyonlar reçetesiz antihistaminiklerle evde tedavi edilebilir. Ancak şiddetli reaksiyonda acil tıbbi müdahale gerekir. Eğer şiddetli alerjiniz olduğunu biliyorsanız her zaman yanınızda enjekte edilebilir epinefrin bulundurmalısınız.
Kaynaklar ve Referanslar:
1- Promising Health Benefits of the Strawberry: A Focus on Clinical Studies2- Strawberry as a functional food: an evidence-based review,3- Strawberry as a health promoter,4- Potential impact of strawberries on human health5- Food Allergies - CDCYAZIYI PAYLAŞ
YORUMUNUZ VAR MI?