Böbrek Taşı neden olur? Belirtileri nelerdir?

Yazan Prof. Dr. Yusuf İlbey

12 Ocak 2021 | 24 Eylül 2022 | Kategori: Böbrek Sağlığı, Üye Yazıları Print

Paylaş

Tweetle

Paylaş

1 Paylaşım

Böbrek taşı, idrarın içinde bulunan erimiş küçük maddelerin çeşitli nedenlerden dolayı bir araya gelip birleşmesi, büyümesi ve çökmesi sonucu oluşur. Böbreklerin en önemli görevi, kanı süzerek temizlemek ve vücutta metabolizma sonucu ortaya çıkan üre gibi artık maddelerin idrar yoluyla atılmasını sağlamaktadır. Böbrek taşı Asya ve Uzak Doğu ülkelerinde daha az görülürken, Hindistan, Ortadoğu ve ülkemizde oldukça sık karşılaşılan bir sorundur. Zamanında tanısı konup tedavi edilmez ise böbrek taşı, böbrekte hasara neden olarak böbrek kaybına yol açabilir.

Böbrek Taşı Nedir?

Böbrek taşları, böbreklerde toplanan kalsiyum ve benzeri mineral parçalarının üreterden mesaneye geçemeyecek kadar büyük olanları tarafından oluşturulur. Kanda bulunan ve idrara geçen bazı kristaller, idrarda çözünmüş haldedir. Ancak çeşitli nedenlerden dolayı bu kristallerin çözünürlüğü azalabilir. Bu durumda kristaller idrarda birikmeye başlar, böbrek içinde bulunan havuzcuklar içinde çöker. Bunlara böbrek taşı adı verilir. İdrar yollarında taş hastalığı, böbrekler haricinde, idrar kanallarında ve idrar kesesinde de görülebilir.

Böbrek taşı neden olur? Nasıl düşer? Belirtileri ve tedavisi

Böbrek Taşının Nedenleri Nelerdir?

Böbrek taşının nedenleri arasında beslenme alışkanlığı, yaşam tarzı, genetik yatkınlık ve coğrafi faktörler bulunmaktadır. Bunlara arasında özellikle genetik yatkınlık, taş oluşumundaki en önemli risk faktörüdür. Böbreğinde taş olan kişilerin birinci derece yakınlarında yüzde taş olma olasılığı da yüksektir.

Kişinin yaşadığı coğrafya da taş oluşumunda etkilidir. Taş hastalığı daha çok sıcak iklimlerde yaşayan kişilerde görülür. Az sıvı tüketimi ve hareketsiz bir yaşam taş oluşumunu artırır. Düzenli spor yapan ve günde 2.5-3 litre sıvı tüketen kişilerde, idrar içinde erimiş halde bulunan maddelerin birleşerek taş oluşturma ihtimali çok düşüktür.

Protein ve karbonhidrattan zengin, lifli gıdalardan fakir diyet ile beslenenlerde, böbrekte taş oluşum riski daha fazladır. Günlük tüketilen sıvı miktarı ne kadar az ise taş oluşumu riski de o kadar fazladır. Ayrıca tekrar eden idrar yolu enfeksiyonları, böbrek çıkım darlığı gibi bazı böbrek hastalıkları, birtakım ilaçların uzun süreli kullanımı, geçirilmiş bağırsak ameliyatları ve gut hastalığı da böbrek taşı oluşumu artırmaktadır.

Böbrek Taşının Belirtileri Nelerdir?

Böbrek taşının belirtisi, taşın büyüklüğüne, böbrek içinde bulunduğu yere ve idrar yolunu tıkayıp tıkamadığına göre değişir. En önemli belirtisi sırtın yan tarafındaki ağrı (böğür ağrısı), idrar yaparken yanma ve kanlı idrardır. Kanlı idrar mesane kanserinin de belirtisi olabilir.

Böbrek Taşının Tedavisi Nasıldır?

Böbrek taşının tedavisi taşın büyüklüğüne, sayısına ve bulunduğu yere göre değişir. 5 mm büyüklüğündeki taşlar genellikle kendiliğinden düşer. 2 cm’ye kadar olan taşlar için genellikle dışarıdan şok dalgalarıyla ya da içeriden kapalı olarak lazerle kırma yöntemi uygulanır.

Perkütan Nefrolitotomi

Böbrek taşı 2 cm den büyük veya ESWL ile kırılamayacak kadar sert ise, perkütan nefrolitotomi denilen yöntem uygulanır. Bu işlemde, sırt bölgesinde, cilt üzerine yaklaşık 1 cm’ lik bir kesi yapılır. Bu kesiden bazı özel aletler gönderilerek, sırt kaslarını örten kılıf (fasya), sırt kasları ve böbreğin etli kısmı (parankim) genişletilir. Daha sonra, nefroskop adı verilen ve bir kameraya bağlı olan özel bir alet ile sırtta oluşturulan bu delikten böbrek içine girilir ve taşlar pnömotik (hava basıncı), ulrason ya da lazer enerjisi kullanılarak kırılır.

Taş, kullanılan enerjinin türüne göre ya küçük parçalara ayrılarak dışarıya alınır ya da tos haline getirilir. Perkütan nefrolitotomi ameliyatı, endoüroloji ve taş konusunda uzmanlaşmış üroloji doktorları tarafından uygulanır.

Retrograd İntrarenal Cerrahi (RIRS)

Üreteorenoskopi, böbreklerden idrar torbasına (mesane) idrar taşıyan üreter (iç idrar kanalı) ve böbrek içinin (havuzcukların), üreterorenoskop denilen kameralı özel bir alet ile görüntülenmesi işlemidir. Üreterorenoskop yarı sert (semi rigid) ve fleksible (kablo gibi, yumuşak, eğilip bükülebilen) olmak üzere iki türlüdür. Üreteorenoskopi, bazı böbrek ve üreter hastalıklarının tanı ve tedavisinde kullanılır. Retrograd intrarenal cerrahi (RIRS), üreter üst bölüm ve böbrek içindeki taş ve tümörlerin tedavisinde ve bu bölgelerden tanı amaçlı doku alınmasında (biyopsi) kullanılır.

Üroloji (bevliye) nedir? Ürolog hangi hastalıklara bakar?

Retrograt intrarenal cerrahi (RIRS) ile taşın kırılması işleminde, penis ucundan girilerek, böbrek içindeki taşa ulaşılır ve taş lazer ile eritilir. Bu işlem sırasında fleksible (yumuşak) bir üreteroreneskop kullanılır. Retrograd intrarenal cerrahide (RIRS), hasta anestezi altındayken (narkoz), penis ucundaki idrar (üretra) kanalından girilerek, idrar kesesine ve oradan da iç idrar kanalı (üreter) ve böbrek içindeki bütün boşluklara ulaşılır. Dışarıdan herhangi bir kesi yapılmaz. Bu yöntem ile idrar kanalınını (üreter) üst bölümündeki taşlar ve böbrek içindeki 2-4 cm’e kadar olan taşlar kırılabilir. Böbrek taşı ameliyatı bu konuda uzman olan üroloji doktorları tarafından uygulanır.