Bitkisel ilaçların kolesterol düşürme etkisi var mı? Kullanabilir miyim?

‘Bitkisel ilaçların kolesterol düşürme etkisi var mı? Kullanabilir miyim?’  sorusunun olası yanıtları ile ilgili bilgi veren Diyarbakır Gazi Yaşargil Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kardiyoloji Kliniği’nden Doç. Dr. Önder Öztürk, tedavi sürecinde ve sonrasında hastaların bitkisel ürünler kullanmasının yaratabileceği sağlık riskleri konusunda bilimsel verilere dayalı bir değerlendirme yaptı.

Kolesterol yüksekliği, kalp damar hastalıklarının önemli nedenlerinden biridir. Kolesterol yüksekliğinde öncelikli tercihimiz diyet ve egzersizdir. Ancak diyet ve egzersize rağmen, birçok hastada kolesterol yüksekliği devam etmektedir. Bu durumda, kolesterolü düşürmek için özellikle de kötü kolesterol olarak bilinen LDL kolesterolü düşürmek için, hastalarımıza statin olarak bilinen kolesterol düşürücü ilaçları vermekteyiz.

Statinlerin kolesterol düşürücü etkileri yanında, damarlar üzerinde birçok olumlu etkileri de mevcuttur. Birçok ilaçta olduğu gibi bu ilaçların da düşük de olsa yan etkileri mevcuttur. Ancak, bu ilaçların faydalı etkileri dikkate alındığında, yan etkileri önemsiz olarak kabul edilebilmektedir.

Sarımsak kolesterol düşürücü olarak çok eski yıllardan beri kullanılmaktadır. Sarımsak ile ilgili yapılan 39 klinik çalışmada, sarımsakın total kolesterol ve LDL kolesterolü %7-10 oranında düşürdüğü gösterilmiştir. Araştırmacılar sarımsakın içindeki aktif madde olan ajoene’nin tormbositleri direkt olarak etkilediği bulunmuş. Bu nedenle sarımsakın pıhtı önler ilaçlar ile birlikte alınmaması önerilmektedir.

Yapılan klinik çalışmalarda keten tohumunun da LDL kolesterolü %12-15 oranında düşürdüğü saptanmıştır. Alıç meyvesinin de LDL kolesterol düşürücü etkisi mevcut, ancak kalp damar hastalığında kullanılan birçok ilaçla etkileşimi mevcut. Arpa ve yulaf kepeğinin kolesterol düşürücü etkileri olması nedeniyle Mayo klinik tarafından önerilmektedir.

Kırmızı pirinç mayası LDL kolesterolü %22, total kolesterolü %15 oranında düşürdüğü saptanmıştır. Ancak kırmızı pirinç mayası içeren bitkisel ilaçların güvenilirliği ve etkinliği şüphelidir. Ancak kırmızı pirinç mayası içeren bazı bitkisel ilaçlarda kolesterol düşürücü bir ilaç olan lovastatin saptanmıştır. Bazı kırmızı pirinç mayası içeren bazı bitkisel ilaçların kontamine olduğu ve böbrek yetersizliğine yol açtığı saptanmıştır.

Kolesterol ilacı kullananlar, yumurta, tereyağı ve kırmızı et yiyebilir mi?

Eriyebilen lif içeren yulaf, meyve ve sebzeler ve fasulye ve bezelye de LDL kolesterolü düşürdüğü saptanmıştır. Statinlerin en düşük dozu LDL kolesterolü %35 oranında düşürürken, tek başına diyet ve egzersiz LDL kolesterolü %10-15 oranında düşürebilmektedir. Özellikle kalp damar hastalığı olanlarda tek başına diyet LDL kolesterolü düşürmede etkili değil. Ancak hastalar diyetlerine dikkat ederlerse, LDL kolesterolü düşüren statin dozu daha az olacak.

Son yıllarda, kalp damar hastalığı olan hastalar başta olmak üzere birçok hasta ilaçlarıyla birlikte veya ilaçlarını tamamen keserek, doğal olduklarını düşündükleri bitkisel ilaçları kullanmaktadır. Bitkisel ilaçlar, kardiyovasküler ilaçlar ile birlikte alındığında ciddi etkileşime yol açabilmektedir. Bu da sağlıklarını ciddi tehlikeye sokmaktadır.

İnsanlar bitkisel ilaçları arkadaşları, ailelerinin önerileri doğrultusunda internette veya alışveriş merkezlerinde görerek almaktadır. Bitkisel ilaç kullanımında, medyanın önemli rolü var. Tek başına medyayı suçlamak doğru değil. Ancak, bitkisel ilaçlarla ilgili hatalı veya taraflı yapılmış küçük bir çalışmanın sonucu medyaya sunularak, hem medya hem de hastalar yanıltılabilmektedir.

Medya, popüler haber konusu olarak bitkisel ilaçlarla ilgili ve kolesterol düşürücü ilaçlarla ilgili çelişkili birçok haberi yayınlamaktadır. Ancak medya, bitkisel ilaçların güvenilirliği ile ilgili yeterli klinik çalışmaların olup olmadığı ile ilgili inceleme yapamamaktadır. Medyada kısa zaman aralığında aynı bitkisel ilaçla ilgili çelişkili haberler dahi olabilmektedir. Bunun sonucunda insanlar neye inanacağını bilememektedir. Yüzlerce bitkisel ilacın olması nedeniyle, bu ilaçların güvenilirliğinin medya tarafından araştırılması çok zordur.

Kolesterol ilaçlarından fayda sağladıktan sonra diyetle devam etsem olmaz mı?

Örneğin, internet ortamında satılan bitkisel ilaçlarda, özellikle de zayıflama amaçlı bitkisel ilaçlarda, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilecek yasaklanmış maddeler olduğu saptanmıştır. Obezite tedavisinde daha önce kullanılmış olup, ciddi yan etkileri nedeniyle (artmış kalp krizi ve felç riski nedeniyle ) 2010’da yasaklanmış olan sibutramin maddesi, Çin bitkisel ilaçlarından Paiyouji çayı ve Pai You Guo kapsüllerinde saptanmıştır.

Birçok bitkisel ilaç, etkisi, güvenilirliği ve kalitesi ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmeden satılabilmektedir. Bu bitkisel ilaçların çoğu lisansı olmayan ürünlerdir. Birçok hasta ilaçları, bitkisel ilaçlarla birlikte sıklıkla kullanmaktadır. Bunun sonucunda, ilaçlar ile bitkisel ilaçlar arasında ciddi etkileşimler olabilmektedir. Ayrıca birçok hasta bitkisel ilaçları, doktoruna danışmadan sıklıkla kullanmaktadır.

Doktor, hastasının bitkisel ilaçları kullandığını bilmediği için, ilaçlar ile bitkisel ilaçların etkileşimi olabilmektedir. Liu ve arkadaşlarının yapmış olduğu geniş ölçekli bir çalışmada, kolesterol tedavisinde kullanılan bitkisel ilaçların güvenilirlik ve etkinliklerinin kesin olmadığı saptanmıştır. Bu nedenle, bitkisel ilaçlar kullanılmadan önce, bitkisel ilaçların faydaları ve zararları ile ilgili, kanıta dayalı büyük çalışmaların yapılması gerekmektedir.

Yüksek kolesterol tedavisinde kullanılan bu bitkisel ilaçlar, iştahsızlık, bulantı, karın ağrısı, karında şişkinlik, ishal, karaciğer ve böbrek fonksiyonlarında bozulmaya yol açabilmektedir. Ayrıca bitkisel ilaçların uzun süreli kullanılmasının güvenilirliği ile ilgili yeterli bilgi bulunmamaktadır. Yüksek kolesterol tedavisinde kullanılan bitkisel ilaçların kolesterol üzerindeki etkileri karmaşık olup, tam olarak bilinmemektedir.

Kolesterol ilaçları konusunda doktorlar arasında neden görüş ayrılıkları var?

Bitkisel ilaçların kolesterol düşürücü etkileri olduğu ile ilgili çalışmalar mevcut olmakla birlikte, bu çalışmaların sonuçları güvenilir ve kesin değildir. Sonuç olarak, bitkisel ilaçların faydalı veya zararlı olduğu ile ilgili kesin bir şey söylemek mümkün değildir. Bazı bitkisel ilaçların belirgin faydası olabilir. Birçok bitkisel ilacın kullanımı güvenilir olabilir. Ancak etkili ve güvenilir ciddi testler ve klinik çalışmalar yapılmadığı sürece, bitkisel ilaçların kullanılmasıyla ilgili kesin bir şey söylemek mümkün değildir.

Referanslar:

1. Li B, Zhao B, Liu Y, Tang M, Lüe B, Luo Z, Zhai H. Herb-drug 
   enzyme-mediated interactions and the associated experimental 
   methods: a review. J Tradit Chin Med. 2016 Jun;36(3):392-408.

2. Yao H, Zhang Z, Wang J, Zuo J, Chen Y, Zhu L, Li X, Yang Z, 
   Wang Z, Sun R, Xu X, Li C, Wu Y, Li L, Wang Q. Efficacy and 
   safety of Yinchenwuling powder for hyperlipidemia:  systematic
   review and Meta-analysis. J Tradit Chin Med. 2016 Apr;36(2):135-43.

3. Liu ZL, Liu JP, Zhang AL, Wu Q, Ruan Y, Lewith G, Visconte D. 
   Chinese herbal medicines for hypercholesterolemia. Cochrane 
   Database Syst Rev. 2011 Jul 6;(7):CD008305. doi: 10.1002/14651858.

4. Supplements who needs them? A behind the headlines report.www.nhs.uk. 
   June 2011 ).

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör