Çocuklarda yüksek ateş durumunda dikkat edilmesi gerekenler

394 Paylaşım

Yüksek ateş çoğu zaman ailelerde panik duygusuna neden olsa da genellikle iyi önemli bir sorun değildir. Ateşin iyi tarafı vücudun enfeksiyonla savaşma yollarından biri olmasıdır. Bu nedenle riskli noktalara gelmediği sürece ateşli çocuğun iyi takip edilmesi ve hemen ateş düşürücü ilaçlara sarılmaması gerekir. Ancak 40 dereceyi geçen ateşte dikkat etmek gerekir, yine iki günü aşan ve geçmeyen ateş durumu da tehlike sinyali olarak görülmelidir. Ayrıca çocuğun yaşı da çok önemli bir kriterdir, 3 ayın altındaki bebeklerde hiç zaman kaybetmeden doktor başvurmak gerekir. Bu bebeklerde ateşe yol açan durumun araştırma ve tedavisi mutlaka hastane şartlarında olmalıdır.

Ateş; vücut ısısının normal sınırların üzerine çıkması olarak tanımlanmaktadır. Normal vücut ısısı; kişiden kişiye, yaşa, günün saatine, ölçümün yapıldığı vücut bölgesine, çevre ısısı gibi dış etkenlere bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bebeklerde vücut ısısı daha yüksektir, bunun dışında; sabahtan akşama doğru vücut ısısında 0,5-1 derece artış gözlenir. Tüm ateş yüksekliklerinin tedavi edilmesinin gerekmediğini belirten Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Gülsemin Güloğlu, çocuklarda yüksek ateş konusunda yapılması gerekenler hakkında bilgi verdi.

Ateş nasıl oluşur?

Vücut ısısı beyinde hipotalamus adı verilen bölgede kontrol edilir. Burada vücut ısısını 37 derece civarında tutmak üzere bir termostat sistemi bulunur. Enfeksiyonlarda veya bazı hastalıklarda bu sistem, bir savunma mekanizması olarak vücudun ısısını arttırır.

Çocuklarda normal vücut ısısı kaç derece olmalı?

Normal vücut ısısı; kişiden kişiye, yaşa, günün saatine, ölçümün yapıldığı vücut bölgesine, çevre ısısı gibi dış etkenlere bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bebeklerde vücut ısısı daha yüksektir, bir yaş civarında erişkin yaş düzeylerine doğru bir düşüş gösterir. Bu hafif düşüş ergenlik dönemi boyunca da devam eder. Kızlarda 13-14, erkeklerde 17-18 yaşlarında sabit hale gelir. Sabahtan akşama doğru vücut ısısında 0,5-1 derece artış gözlenir. Gün içinde en düşük değerler sabah 05.00-07.00, en yüksek değerler akşamüstü 16.00-19.00 saatleri arasında saptanır. Ateş nedeni ile acil servislere başvuruların 16.00-24.00 saatleri arasında olduğu saptanmıştır.

Çocuklarda ateş hangi durumlarda yükselir?

Enfeksiyonlar, ateşin en sık nedenidir. Ateş enfeksiyona karşı doğal bir savunma mekanizmasıdır.
Aşırı giyinme; özellikle yenidoğan bebekler, ısı kontrolü henüz tam gelişmediğinden, aşırı giyinme ve çevre ısısı gibi etkenlerden daha fazla etkilenirler.
Aşı uygulamaları sonrası bazen hafif ateş yükselmeleri olabilir.
Diş çıkarma sırasında da hafif ateş yüksekliği görülebilir. Ancak bunun 38 derece üzerinde olması beklenmez.

Çocuklarda aşıdan sonra dikkat edilmesi gereken 4 kritik belirti

Bebek ve çocuklarda yüksek ateş ölçümünde hangi tip termometre kullanılmalı?

Hangi tip termometre kullanırsanız kullanın, doğru kullandığınızdan emin olmak için kullanım kılavuzundaki uyarıları dikkate alın.

Yüksek ateş ölçümünde dijital termometreler: Genellikle en hızlı ve kesin ölçüm sonuçlarını verirler. Çeşitli şekillerde ve boyutlarda olanları vardır. Ağızdan, makattan, koltukaltından ölçüm yapabilen türleri vardır. Genellikle ısı sensorunun bulunduğu esnek ve plastik bir uca sahiptir ve kolay okunabilir dijital bir göstergesi vardır.

Yüksek ateş ölçümünde elektronik kulak termometreleri: Timpanik (kulak zarına ait) ısıyı gösterir. Kullanımı hızlı ve kolaydır. Dijital termometrelere göre daha pahalıdırlar. 3 ay altındaki bebeklerde dış kulak yolu dar olduğu için kullanımı önerilmemektedir.

Yüksek ateş ölçümünde alın termometreleri: Küçük bebeklerde kulak termometrelerine alternatif olabilir. Ancak makat ölçümü kadar kesin sonuç vermez.

Yüksek ateş ölçümünde emzik şeklinde termometreler: Çok güvenilir değildir. 3 ay altında bebeklerde kullanılmamalıdır. Ağızda birkaç dakika hareketsiz tutulması gerektiğinden kullanımı neredeyse imkansızdır.

Yüksek ateş ölçümünde cıvalı cam termometreler: Daha önceleri en sık kullanılan termometreler olmasına karşın cıva içermesi ve kırıldığında cıvaya maruz kalma olasılığı nedeniyle tercih edilmemektedir.

Bebek ve çocuklarda yüksek ateş en doğru şekilde nereden ölçülmeli?

Ateş makattan, koltukaltından, dilaltından ve kulaktan ölçülebilir. Dilaltı ölçümü çocuklarda pek tercih edilmemektedir.

Makattan ateş ölçümü

İç vücut ısısına en yakın ve en güvenilir ölçümdür. Ancak rahatsızlık hissi ve özellikle yenidoğanlarda rektum hasarı gibi yan etkileri nedeniyle sık kullanılan bir yöntem değildir. Makattan ölçümde 38 oC nin üzeri ateş sayılır.

Koltukaltından ateş ölçümü

Basit ölçüm tekniği nedeniyle sık kullanılır. 37.3 oC nin üzeri ateş kabul edilir.

Kulaktan ateş ölçümü

Hızlı ve kolay uygulanabilir olması nedeniyle sık kullanılır. Kontrollerde aynı kulaktan ölçüm yapılmalıdır. Kulaktan ölçümde 37,8 oC üzeri ateş kabul edilebilir.

Çocuklarda ateş hangi durumlarda tedavi edilmeli?

Ateş çoğu zaman endişe verici olmasına karşın vücudun bir savunma mekanizması olduğu unutulmamalıdır. Çoğu zaman sadece çocukta rahatsızlık hissi ve hasta görünüme yol açıyorsa tedavi gerektireceği unutulmamalıdır. 38,9 derecenin altındaki ateşte çocuk iyi görünüyor, rahatsızlık hissi yoksa ateş düşürücü vermek gerekmeyebilir. Ancak 3 ay altındaki bebeklerde oluşan ateş yükseklikleri mutlaka doktor tarafından değerlendirilmelidir.

Ateşli bir çocukla karşılaştığınızda ilk önce yapmanız gereken üzerindeki giysileri çıkarmak olmalıdır. Ateşli çocuk titremektedir ve üşüme hissi vardır. Bu nedenle yanlışlıkla çocuk soyulması gerekirken, kalın giysiler giydirilmekte ve üzeri örtülmektedir. Bu tür davranışlardan kaçınılmalıdır. Ortam ısısının 22-24 oC nin üzerinde olmaması sağlanmalı ve bol sıvı verilmelidir. Ilık duş aldırmak da yararlı olacaktır.

Bebek ve çocuklarda yüksek ateş nasıl düşürülür? Uyarılar ve öneriler

Tedavide en çok parasetamol, ibuprufen gibi ateş düşürücüler kullanılmaktadır. Asetil salisilik asit içeren ateş düşürücüler, 12 yaş altında çocuklarda bazı viral hastalıklar sırasında kullanıldığında Reye Sendromu denilen ciddi bir hastalığa yol açabileceğinden kullanılmamalıdır.

Çocuklarda yüksek ateş hangi durumlarda ciddi bir hastalık belirtisi değildir?

Çocuk etrafla ilgili ve oyun oynuyorsa
İştahı ve sıvı alımı normalse
Size gülümsüyorsa
Cilt rengi normalse
Ateşi düşürüldüğünde iyi görünüyorsa endişelenmenize gerek yoktur.

Çocuklarda yüksek ateşte doktorunuzu aramanız gereken durumlar nelerdir?

3 aydan küçük bebeklerde 38 oC nin üzerinde ateş ölçümü
Ağızdan yeterince sıvı alamadığını düşünüyorsanız
İdrar miktarında azalma, dilde kuruluk, göz kürelerinde çöküklük gibi sıvı kaybı belirtileri varsa
Tekrarlayan kusma ve ishali varsa
3 günden uzun süren ateşi varsa
Sürekli ağlıyorsa
Aşırı huzursuz görünüyorsa
Ciltte döküntüleri varsa
Ciddi baş ağrısı varsa
Solunum sıkıntısı varsa, doktorunuzu arayın.

Amerikan Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Gülsemin Güloğlu