Bağırsak şerit ve tenyaları nasıl dökülür? Belirtileri ve tedavisi

Kategori: Diğer Hastalıklar, Parazitler Print

158 Paylaşım

Barsak şeridi ve tenyalar çok yaygın görülen bir halk sağlığı sorunudur ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Kirli sulardan, yıkanmamış sebzelerden, musluklardan, pişmemiş etten, parazit yumurtalarının döküldüğü çarşaf ve çamaşırlardan, topraktan, enfekte hayvanlardan bulaşabilir. Bağırsak şerit ve tenyalarının neden olduğu enfeksiyonların çoğunluğu her hangi bir belirti göstermez ve tanı genellikle dışkı incelemeleri yoluyla konulur. Bağırsak tenyalarının belirtileri, tenya ve şeritin türüne, yerleştiği organa ve parazitin miktarına göre değişiklik gösterir. Geceleri anüste kaşıntı, kansızlık, beslenme bozukluğu, kusma ve ishal, karın ağrısı, uyurken ağızdan normal miktardan fazla salya gelmesi ve yastığın salya ile ıslanması gibi belirtiler görülebilir. Tenya ve şeritler yerleştikleri diğer organlara hasar vererek bir çok ciddi hastalığa neden olabilirler. Neden oldukları enfeksiyonlar geniş spektrumlu antiparazitik ilaçlar ile tedavi edilebilir.

Şeritler olarak bilinen bu gruptaki bağırsak parazitler arasında Taenia saginata, Hymenolepis nana, Hymenolepis diminuta bulunur, Türkiye’de insanlarda rastlanır ve insanlardaki infeksiyonların önemli bir bölümünü oluşturur.

Bağırsak tenyası Nedir, Nasıl bulaşır, Belirtileri ve Tedavisi

Bağırsak parazitleri, çiğ et tüketiminin yaygın olduğu yerlerde sık görülür, erişkinleri başka bir canlıda görülmez. Kesin konağı insan, ara konağı başta sığır olmak üzere otçul hayvanlardır. 1000-2000 arasında halka içerebilen parazit, 10 metre uzunluğuna ulaşabilir. Rostellar çıkıntısı ve çengelleri olmadığından silahsız tenya olarak da bilinir. Enfekte bir insanda parazitin olgunlaşmış son gebe halkası strobiliadan koparak ayrılır ve kendi aktif hareketi ile veya dışkılama sırasında anüsten çıkar.

Tenya neden olur? Nasıl dökülür? Belirtileri ve tedavisi

Aktif hareketle anüsten çıktığı için, halk arasında “abdest bozan” olarak da bilinir. Halkalarında yumurtlama deliği yoktur. Toprağa ulaşan halka parçalanarak yumurtalar etrafa saçılır. Yumurta, sığır veya diğer otçul hayvanlar tarafından alındığında, içinden çıkan hareketli embriyo bağırsaklara penetre olur ve dolaşıma geçerek kaslara yerleşir. Burada büyüyerek içi sıvı dolu bir vezikül oluşturur.

Bu larvaya Cysticercus bovis adı verilir ve 3-4 ay içinde 1 cm büyüklüğüne ulaşarak insan için infektif hale gelir. İnsanlarda enfeksiyon, çiğ veya iyi pişirilmemiş Cysticercus bovis bulunan etlerin yenilmesiyle başlar. Sindirimden sonra ince barsakta sistiserkusun skoleksi dışarı doğru evagine olur ve barsak mukozasına tutunur. İki-üç ay içinde gebe halkalar dışarıya atılmaya başlanır. Kendiliğinden nadiren iyileşir. İnsandaki ömrü 35 yıl olabilir.

Kıl kurdu neden olur? Nasıl dökülür? Belirtileri ve tedavisi

Bağırsak tenyası olan Taenia saginata taeniasis’in belirtileri

Olguların çoğu belirtisizdir. Genellikle dışkıda veya iç çamaşırlarda hareketli halkanın görülmesi ile enfeksiyon fark edilir. Bazı hastalarda bulantı, ishal ve kilo kaybı görülebilir. Özellikle halka düşüren hastalarda sinirlilik artar. Nadiren apendisit, safra kanalı veya pankreas kanalını tıkar.

Bağırsak tenyası olan nasıl dökülür

Geniş spektrumlu ve oldukça etkili bir ilaç olan praziquantel T.saginata infeksiyonunda ilk tercih edilecek ilaç olmakla birlikte, ucuz ve kolay ulaşılabilir olduğundan niklozamid daha sık kullanılır. Tedavide oldukça etkili olan bu iki ilacın kullanımı kolaydır ve yan etkileri hemen hemen yoktur. Niklozamid erişkinlerde birer saat arayla iki eşit doza bölünerek 2 g dozunda verildiğinde % 90 etkilidir. Hamilelerde kullanımı kontrendike olmamakla birlikte, ilk trimesterde kontrol edilemeyen kusmalar olmadığı sürece önerilmez.

Bağırsak parazitleri (kıl kurdu-tenya) nasıl dökülür? Belirtileri ve tedavisi

Başarılı tedavi sonrası skoleks düşer. Tedavinin değerlendirilmesi, genellikle parazitlerin sindirimi sonrası skoleks yapısının bozulması ve görülmesinin güç olması nedeniyle zordur. Ancak tedaviden 1-3 ay sonra, hasta yeni bir halka düşürmediği veya yumurtaları saptanamadığı takdirde tedavinin başarılı olduğu kabul edilebilir.

Bağırsak Tenyası Olan Taenia Sollum Taeniasis Nedir, Nasıl Bulaşır, Belirtileri ve Tedavisi
Domuz şeridi olarak da bilinen T.solium genelde domuz etinin yenildiği ülkelerde görülür. T.saginata’dan daha küçüktür. Uzunluğu üç metreyi geçmez. Yaşam döngüsü T.saginata” ya benzer. Ancak ara konağın domuz ve Cysticercus cellulosa olarak adlandırılan larval dönemin insanda da bulunabilmesi ile ayrılır.

İnsan tek kesin konak olmakla birlikte, ara konak da olabilir. Erişkinleri ince barsaklarda yaşar. Otoinfeksiyon ile sistiserkosis riski bulunması nedeniyle hastalarda tanı konur konmaz tedavi başlanmalıdır. T.solium’a bağlı intestinal infeksiyonların tedavisi, Taenia saginata taeniasisde olduğu gibidir.

Bağırsak Tenyası (cüce tenya) Nedir, Nasıl Bulaşır ve Tedavisi

İnsanda parazitlenebilen en küçük şerit olan Hymenolepis nana (cüce tenya) tarafından oluşturulan bir hastalıktır. 1.54 cm uzunluğundaki parazit, eni boyundan uzun yaklaşık 200 segment içerir. İleumda yerleşir ve ancak 4-6 hafta yaşar. İnsanda ara konağa zorunlu gereksinim göstermeyen, insandan-insana bulaşabilen tek tenyadır. Bu nedenle tüm Dünya’da en yaygın görülen şerit olarak değerlendirilir. Tropikal iklimlerde daha yaygındır ve özellikle çocuklarda sık görülür. H.nana ayrıca, çeşitli arthropodları da ara konak olarak kullanabilir. Yumurtalar konağından ayrılmadan, bağırsakta açılarak sistiserkoid larva ve daha sonra erişkin şekline dönüşerek hiperinfeksiyonlar gelişebilir. Çocuklarda sık görülür.

Primer olarak sıçan ve fareleri infekte eden ve daha uzun olan bir diğer tür H.dimunuta nadiren insanlarda da hastalığa neden olabilir. Yaşam döngüsü H.nana’ya benzer ancak infektif sistiserkoid evreye gelebilmesi için ara konak zorunludur. Bu nedenle insandan-insana bulaşım olmaz. İnsanlar genellikle unlu yiyecekler içinde bulunabilen un kurtlarını tesadüfen yiyerek infekte olur.

İnfeksiyon genellikle, insan dışkısıyla atılan yumurtaların sindirim yoluyla alınmasıyla başlar. Mide veya ince barsakta yumurtadan çıkan onkosfer villüslere penetre olur ve dokuda sistiserkoid şekline dönüşür. 4-5 gün içinde tekrar barsak boşluğuna dönerek mukozaya tutunur. Erişkinler bir kaç haftada olgunlaşır. Atılan gebe halkaları bağırsaklarda parçalanır ve içindeki yumurtalar dışkıya geçer. Yumurtalar dışkıyla atıldığı sırada doğrudan infektiftir.

Bağırsak tenyası olan Hymenolepiasis (cüce tenya) belirtileri

Klinik bulgular ve patolojik değişiklikler parazit sayısına bağlıdır. Az sayıda olduklarında genellikle belirti görülmez. Özellikle otoinfeksiyon ve hiperinfeksiyon olursa anoreksi, kusma ve isal gibi yakınmalar gelişir. Tanı dışkıda altı çengelli ve polar filamentli tipik yumurtaların görülmesiyle konur. Dışkı incelemeleri tekrarlandığında veya yüzdürme yöntemleri kullanıldığında, yumurtaların görülme olasılığı artabilir.

Bağırsak tenyası Hymenolepiasis (cüce tenya) nasıl dökülür (tedavisi)

Hymenolepiasis tedavisinde niklozamid veyaprazikuantel oldukça etkilidir. T.saginata ve D.latum infeksiyonlarında genellikle tek bir parazit ve yaşam döngüsü için ara konak gereklidir. H.nana infeksiyonlarında ise çok sayıda parazit bulunur ve ara konak olmadan barsaklarda tüm döngü tamamlanabilir. Bu nedenle barsaklarda hem larval hem de erişkin formları aynı zamanda bulunabilir. Niklozamid genelde erişkinlere etkili olduğundan, H.nana infeksiyonlarının tedavisi tüm evrelerin erişkin olabileceği döneme kadar uzanır.