B12 vitamini eksikliği neden olur? Belirtileri ve tedavisi

22 Haziran 2020 | 27 Mart 2023 | Kategori: Vitaminler Print

280 Paylaşım

B12 vitamini eksikliği, ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. B vitamini, kırmızı kan hücrelerinin oluşumu, sinir sisteminin işleyişi ve DNA üretiminde rol oynayan bir vitamindir. Vegan ya da vejetaryen beslenen kişilerde, 50 yaş üzerinde, uzun süredir mide ilacı kullananlarda, Çölyak veya Crohn gibi hastalıkları olanlarda B12 vitamini eksikliği daha yaygın görülür. Tedavisinde B12 ilaçları ve burun spreyi tercih edilir. Ayrıca kümes hayvanları, et, balık ve süt ürünlerinde bolca bulunduğu için bunları yeterli tüketmek faydalı olacaktır. B12 vitamini eksikliği, tedavi edilmediğinde, anemi, yorgunluk, kas güçsüzlüğü, bağırsak problemleri, sinir hasarı ve psikolojik sorunlara yol açabilir.

İçindekiler

B12 vitamini eksikliği nedir?

B12 vitamini (Kobalamin) kırmızı kan hücreleri ve DNA üretiminde ve sinir sisteminin düzgün çalışmasında rol oynayan önemli bir vitamindir. Vücudumuz B12 vitamini üretemez. Bu nedenle, onu et, balık, kümes hayvanları, yumurta ve süt ürünleri gibi hayvansal gıdalardan veya takviyelerden almamız gerekir. Vücut B12 vitaminini uzun süre depolayamadığı için bu gıdaları düzenli olarak almamız gerekir. Aksi taktirde B12 eksikliği yaşayabiliriz. (1)

Bu problem özellikle yaşlılarda daha yaygın olarak görülür. Yetişkinler için önerilen günlük B-12 vitamini miktarı 2.4 mikrogramdır.

B12 vitamini nedir? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği

B12 eksikliği nedenleri

Pernisiyöz anemi: Pernisiyöz anemi otoimmun bir hastalıktır. Bağışıklık sistemi midede B12 vitamininin emilmesine yardımcı olan hücrelerine saldırır ve B12 vitamini emilmesine engel olur.
Vegan ya da vejetaryen bir beslenme şekli: B12 vitamini hayvansal gıdalarda daha fazla bulunur. Bu gıdaları tüketmeyen kişilerin mutlaka takviye kullanması gerekir.

Halsizlik neden olur? Hangi hastalıkların belirtisidir? Halsizliğe ne iyi gelir?

Proton pompası inhibitörleri (PPI): (Esomeprazol, lansoprazol, omeprazol, pantoprazol ve rabeprazol). Midede asit üretimini azaltan ilaçlardır. Ancak B12 vitamininin emilimi için mide asidine ihtiyaç vardır. Bu ilaçlar B12 vitamini emilimini engelleyebilir.
Hamilelik ya da emziriyor olmak
50 yaşın üzerinde olmak: Belli bir yaştan sonra midede B12 vitamini emilimi için gerekli mide asidi üretiminde düşüş meydana gelir.
Çölyak veya Crohn hastalığı: Bu tip gastrointestinal bozukluklarda besin emilimi ile ilgili sorunlar yaşanabilir.
Folik asit takviyeleri: Bu takviyeler B12 vitamini eksikliğini maskeleyebilir ve belirtiler fark edilemeyebilir.
Kilo verme ameliyatı: Bu operasyon sonrası B12 vitamini emilimi azalabilir. (2)

Yumurtanın faydaları nelerdir? Kaç kaloridir? Kolesterole etkisi

B12 vitamini eksikliği belirtileri

Aşırı yorgunluk, halsizlik
Baş dönmesi
Soluk ten
Dilde şişme, kızarıklık ve ağrı
Vücuda iğne batma hissi,
Bulanık görme
Ağız yaraları
Yürüme ve hareket etme şeklinde değişiklikler
Depresyon, hafıza kaybı veya davranış değişiklikleri gibi zihinsel sorunlar

Crohn Hastalığı nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

B12 vitamini eksikliği, anemiye neden olabilir. Bu yavaş yavaş gelişen bir durumdur, ancak tedavi edilmezse ciddileşebilir. Genel anemi belirtileri şöyledir:

Aşırı yorgunluk ve enerji eksikliği
Nefes darlığı
Baygınlık hissi,
Baş ağrısı
Soluk ten
Çarpıntı
Kulak çınlaması (tinnitus)
İştahsızlık ve kilo kaybı (3)

Anemi (kansızlık) nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi

B12 eksikliği hangi hastalıklara yol açar?

B12 vitamini eksikliği pek çok sağlık sorununa neden olabilir: (4)

Anemi: B12 vitamini eksikliği anemiye neden olabilir. Çünkü B12, vücudun tüm bölgelerine oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerinin üretimi için gereklidir. Eğer yeterli kırmızı kan hücresi olmazsa, dokular ve organlar yeterli oksijen alamaz ve bu da ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Sinir hasarı: B12 vitamini, sinirleri örten koruyucu bir tabaka olan miyelin üretiminde gerekli olduğu için, eksikliği sinir hasarına neden olabilir. Eğer zamanında teşhis edilmezse geri dönüşümsüz bir durumdur. Bazen nadir de olsa göz sinirleri de hasar görebilir ve görme sorunları oluşur.
Denge sorunları: Uzun süreli B12 vitamini eksikliği, dengenizle ilgili sorunlara da neden olabilir.
Psikolojik sorunlar: B12 vitamini eksikliği, kafa karışıklığı veya depresyona neden olabilir. Ayrıca yapılan bazı araştırmalarda unutkanlık ve demans (bunama) ile de bağlantılı olduğu görülmüştür.

Vegan nedir? Veganlık sağlık için riskli midir? Beslenme önerileri

B12 vitamini eksikliği tedavisi

Pernisiyöz anemi durumunda tedavide B12 vitamin enjeksiyonları tercih edilir. Enjeksiyon tedavisi devam ederken yüksek doz oral ve nazal yoldan alınacak takviyelere de ihtiyaç olabilir. Tedavi sırasında düzenli doktor kontrolü önemlidir.

Zayıflama ameliyatı ya da B12 vitamini emilimi sorunu yaratan diğer sağlık sorunları nedeniyle oluşan B12 vitamini eksikliğinde de enjeksiyon tedavisi önerilir. Tedavi önce iki günde bir enjeksiyon uygulamasıyla başlar. Ancak hastanın durumuna göre ayda bir enjeksiyonla ömür boyu devam edebilir.

Daha hafif B12 eksikliği vakalarında, beslenme değişiklikleri, hap ya da burun spreyi formunda takviyeler yeterli olmaktadır.

B12 vitamini eksikliği olan yaşlıların her gün düzenli olarak B12 takviyesi veya B12 içeren bir multivitamin alması gerekir.

B12 eksikliği çoğu zaman tedavi edilebilir. Ancak, eksiklik nedeniyle meydana gelen herhangi bir sinir hasarı kalıcı olabilir. (5)

B12 vitamini eksikliğinde beslenme

B12 eksikliğinden korunmak için doğru beslenme son derece önemlidir. Çünkü vücudumuz bu vitamini kendi üretemez. Aşağıdaki besinleri düzenli tüketerek B12 vitamini eksikliğinden ve neden olabileceği sağlık sorunlarından korunabiliriz:

Hayvan karaciğer ve böbrekleri: Hayvan organları en besleyici gıdalardır. Özellikle kuzu karaciğer ve böbreği B12 vitamini bakımından zengindir.
Sığır eti: Sığır eti mükemmel bir B12 vitamini kaynağıdır. Ayrıca B vitamini, B2, B3 ve B6 vitaminlerinin yanı sıra selenyum ve çinko içerir. Daha yüksek oranda B12 vitamini için etin az yağlı bölgeleri tüketilmelidir. Ayrıca kızartmak yerine fırında ya da ızgara yöntemiyle pişirme tercih edilmelidir. (6)
Süt ve süt ürünleri: Özellikle tam yağlı sade yoğurt ve peynir B12 açısından son derece zengindir. Hatta araştırmalar vücudun B12 vitaminini süt ve süt ürünlerinden, sığır, balık veya yumurtaya oranla daha iyi emdiğini göstermektedir.

Yoğurdun faydaları nelerdir? Yoğurt kürü ve mayası nasıl yapılır?

Yumurta: Yumurta, mükemmel bir protein ve B12 kaynağıdır. Yumurtanın sarısı, beyazından daha fazla B12 vitamini içerir ve bu vitamin daha kolay emilir.
İstiridye: Yağsız bir protein kaynağıdır ve çok yüksek oranda B12 vitamini içerir. Ayrıca haşlanmış istiridye suyu da B12 vitamini açısından zengindir.
Sardalya: Konserve ya da taze tüketilebilir. Çok besleyicidir ve zengin B12 kaynağıdır.
Ton balığı ve somon balığı: Ton balığının, özellikle derinin hemen altındaki bölgesinde yüksek oranda B12 vitamini bulunur. Konserve ton balığı da zengin bir B12 kaynağıdır. Somon balığı da mükemmel bir B vitamini kaynağıdır.
Gökkuşağı alabalığı: Tatlı su balığıdır ve protein, sağlıklı yağlar ve B vitaminleri için mükemmel bir kaynaktır.
Güçlendirilmiş tahıllar: Yapay olarak B12 takviyesiyle zenginleştirilmiş tahıllar özellikle vejetaryenler ve veganlar için son derece besleyici olabilir. Yapılan bazı araştırmalara göre, takviye edilmiş tahılları günlük olarak tüketmek, B12 vitamini eksikliğine engel olabilmektedir. Ancak sağlıklı beslenme için şeker oranı düşük, lif ve kepek oranı yüksek tahıllar önerilmektedir.
Güçlendirilmiş besin mayası: Besin mayası veganlar için iyi bir protein, vitamin ve mineral kaynağıdır. Özellikle gıda olarak tüketilmesi için üretilen bir maya türüdür. Besin mayasında B12 vitamini doğal olarak bulunmaz, takviye ile zenginleştirilir.
Süt ürünü olmayan sütler: Yine veganlar için popüler besin kaynaklarıdır. Soya, badem ve pirinç sütleri doğal olarak B12 vitamini içermeseler de takviyelerle zenginleştirilirler.