Astımı tetikleyen en önemli 10 kritik neden ve korunma yöntemleri

11 Paylaşım

Dünya genelinde hızla yaygınlaşan ciddi bir halk sağlığı sorunu olan astım, hem çocukların hem de yetişkinlerin sağlığını olumsuz etkiliyor. Türkiye’de her 100 yetişkinden 5’inde, her 100 çocuktan 15’inde görülür hale gelen astım, önlem alınmadığı taktirde atağa dönüşerek büyük sıkıntılara yol açabiliyor. Çiçeklerin açtığı, polenlerin havada uçuştuğu bahar aylarında alerjik hastalığı ve astımı olan kişilerin mutlaka tedavilerini düzenli şekilde devam ettirmeleri gerektiğimi söyleyen Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Hacer Kuzu Okur, astım hastalarının dikkat etmesi gereken konular hakkında şu bilgileri verdi: ”Polenden klimaya, parfüm ve deterjan kokusundan beslenmeye, inşaat yıkımları nedeniyle havaya karışan toz bulutları ve zararlı partiküllerden yemek pişirirken yayılan koku ve buhara dek astımı tetikleyen çok sayıda önemli faktör bulunmaktadır.

Astım nedir? Astım, dış ortamda bulunan çeşitli alerjenler, sigara dumanı, soğuk havaya maruz kalma gibi tetikleyici faktörlere karşı, havayollarının (bronşların) daralması ile ortaya çıkan ve ataklarla seyreden kronik bir akciğer hastalığıdır. Astım ataklar dışında çoğu kez hiçbir yakınması olmayan hastalarda atak sırasında nefes darlığı, öksürük, hırıltılı solunum, göğüste sıkışıklık hissi gibi belirtiler görülür. Bu belirtilerin şiddeti hastadan hastaya değişiklik gösterebilir. Ataklar genellikle gece sabaha karşı ortaya çıkar, hasta tedavi gördüğünde geriler. Tedavi görmemiş veya düzensiz tedavi olan hastalarda, zamanla atak sıklığı ve şiddeti artar; hastalık uzun vadede akciğer işlevlerinin kaybına da sebep olabilir.

Astımı tetikleyen en önemli 10 kritik neden ve faktörler

Polenler

Bahar aylarında astımı tetikleyen en önemli nedenlerden biri polenler. Rüzgarla kilometrelerce uzağa yayılan polenler, ağaç, çiçek tozları, çimenler alerjik riniti ve astımı tetikliyor; öksürük, nefes darlığı, hapşırık, gözlerde yanma, burunda akma gibi pek çok şikayete neden oluyor. Bu nedenle mümkünse polenlerin yoğun olduğu sabah saatlerinde dışarı çıkmayın, pencereleri kapalı tutun, dışarı çıkmanız gerekiyorsa maske takın. Akşam eve gelince üzerinizdeki kıyafetleri yatacağınız odada bırakmayın, duş alarak polenleri vücudunuzdan uzaklaştırın.

Astım nedir? Nedenleri, belirtileri, tedavisi ve hastalara öneriler

Klimalar

Bahar aylarında klimalar astım hastaları için çok önemli bir risk unsuru. Özellikle filtresiz, bakımı yapılmamış klimalar ciddi tehlikelere yol açıyor. Lejyoner denilen solunum yoluyla bulaşan enfeksiyon hastalığına, zatürreye neden olabildiği gibi astım ataklarını tetikliyor. Klimaların yıllık bakımlarını yaptırın, doğrudan üzerinize üflememesine dikkat edin.

Viral enfeksiyonlar

Bahar aylarında havaların bir ısınıp bir soğuması ile artış gösteren viral enfeksiyon ajanları astım hastalarında çok önemli bir tetik nedeni. Astım ataklarına kadar gidebilen çok gürültülü klinik durumlara neden olabiliyor. Üst solunum yolu enfeksiyonu şeklinde gribal bulgularla başlayan zatürreye bile gidebilen bu şikayetleri astım hastaları hafife almamalı, burun akıntısı, kas ağrısı, yaygın halsizlik gibi şikayetleri olursa mutlaka göğüs hastalıkları uzmanına başvurmalı.

Hava kirliliği

Kışın bitmesi hava kirliliğinin son bulduğu anlamına gelmiyor. Özellikle büyükşehirlerde, sanayi bölgelerinde yaşayanlar, kimyasal tozlara, dumanlara maruz kalanlar çok dikkatli olmalı. Kentsel dönüşüm sürecinde binaların yıkılma işlemlerinin mutlaka suyla birlikte yapılması çok önemli. Zira yıkım esnasında havaya karışan toz ve partiküller astım hastaları için çok ciddi atak nedeni olabiliyor. Bu gibi durumlarda maskesiz dışarı çıkmamak, camları kapatmak çok önemlidir.

Astım krizini tetikleyen etkenler nelerdir

Temizlik ürünleri, parfüm, spreyler

Ev temizlik ürünlerinden çamaşır deterjanlarına, kozmetik ürünlerden oje ve parfüm kokularına dek birçok koku, altyapısı hassas olan astım hastalarında ciddi bir tetik nedeni. Bunlar solunum yolu hassas olan kişilerde astımı tetikliyor. Astım iltihabi olmayan bir enflamasyon ve pek çok nedenle reaksiyon ortaya çıkabiliyor. Evde oturulan odada çamaşır kurutmamak ve polenlerin yoğun olduğu saatlerde dışarı asmamak gerekir.

Yemek kokusu ve yemek buharı

Yemek pişirirken eve yayılan koku ya da buhar astım hastalığını kontrolsüzleştirip şikayetlere yol açabiliyor. Bu nedenle yemek pişirilen ortamın havalandırılması çok önemli. Solunum yolu hassas olan kişiler buhara ve baskın kokuya maruz kaldıkları zaman havayollarında reaktif değişiklikler olmaya başlıyor, bronşlar şişip ödemleniyor, balgam üretimi başlıyor, solunum yolları daralarak kişide nefes darlığı, göğüste baskı hissi ve öksürük ortaya çıkıyor. Mutfakta yemek pişirirken mutlaka ortamı havalandırın.

Sigara

İnsan sağlığı için en önemli tehdit unsuru olan sigara, astım hastaları için de çok önemli bir tetik unsuru. Astım hastalarının değil sigara kullanmak, dumanına bile maruz kalmaması kritik önemdedir. Aksi halde astım hastasında ağır astım krizine neden olabilir.

Odada toz barındıran eşya ve halı

Gerek evde gerekse işyerlerinde mevcut olan halılar özellikle alerjik bünyeli kişiler ve astım hastaları için tehdit oluşturuyor. Halılar, kadife perdeler, eşyaların üzerinde mite denilen çıplak gözle görülemeyen canlılar, tüylü pelüş oyuncaklar birer önemli risk unsuru. Mümkünse haftada bir yıkanan elyaf yorgan ve yatak malzemeleri kullanılmalı. Odada fazla eşyadan kaçınılmalı.

Sinüzit astımı tetikleyebilir! Rinosinüzit ve astım ilişkisi

Fast food ve katkı malzemeli yiyecekler

Beslenme astım hastalığında çok önemli. Günümüzde fast food ve dışarıda kontrolsüz yağlı beslenmelerin artması nedeniyle reflü şikayetlerinde artış yaşanıyor. Reflü ise öksürüğü tetikliyor. Katkı maddeli, şekerli yiyecekler, gazlı içecekler astım hastalarının şikayetlerinin artmasına neden oluyor.

Stres, ağlama hatta gülme!

Yapılan bilimsel çalışmalar stresin astım hastalarında şikayetlerin daha da artmasına neden olduğunu ortaya koyuyor. Nasıl ısı farkıyla bronşlardaki değişiklikleri gözlüyorsak, stres de astım hastalarının bronşlarında şişmelere, kasılmalara neden oluyor.

Astımda ‘kişiye özel’ tedavi!

Astım hastalığı kişiden kişiye etkilerini farklı şekillerde gösteriyor. Çünkü her hastanın astımını tetikleyen unsur farklı olabiliyor. Örneğin bir kişi ağlarken astım krizine girebilirken diğeri gülerken, bir başkası efor yaparken, diğeri soğuktan astım krizine girebiliyor. İstiyoruz ki kişiler kendilerini çok iyi tanısınlar ve kendilerinde astımı nelerin tetiklediği konusunda bilinçlensinler, önlem alsınlar. Biz de tedavilerimizi kişiye özel yapıyoruz. Amacımız astım hastasına hiç astım olmamış bir insan konforunda hayat sürdürebilmek. Bunu ilaçlı yapabildiğimiz gibi belli kontrollerle ilaçsız da sağlayabiliyoruz. Hastaların ilaçları da doktor kontrolünde almaları gerekir. Bazı ilaçlar astımı tetikleyebilir.