Astım krizi nasıl önlenir? Belirtileri ve acil müdahale yöntemleri

4 Mart 2015 | 22 Haziran 2022 | Kategori: Allerji / Astım Print

289 Paylaşım

Astım krizi, belirli durumlarda alevlenen ciddi bir sağlık sorundur. Zamanında doğru şekilde müdahale edilmez ise tehlikeli risklere neden olabilir. Bu nedenle astım krizi geçiren birine müdahale ederken öncelikle rahat nefes alabileceği bir pozisyona getirin ve hemen ardında 112 Acil Servisi arayın. Hastanın yanında ilaçları bulunuyor ise bunları kullanmasına yardımcı olun. Astım nöbetler halinde seyreden, çeşitli faktörlerle hava yollarında oluşan iltihap nedeniyle solunum yollarının daraldığı kronik bir akciğer hastalığıdır. Astım krizi sırasında solunum yolları etrafındaki kaslar sıkışır ve bunun sonucunda hastanın durumu kötüleşir. Bu nedenle astım krizi esnasında hastaya doğru müdahale hayati öneme sahiptir.

İçindekiler

Astım krizi nedir?

Astım krizi ya da astım atağı, solunum yollarınızın etrafındaki kasların sıkışması (bronkospazm) nedeniyle oluşan astım belirtilerinin ani şekilde kötüleşmesidir. Astım krizi sırasında, solunum yolları duvarı şişer veya iltihaplanır. Bunun sonucunda normalden daha fazla balgam oluşur. Bu faktörlerin tümü, solunum güçlüğü, hırıltılı solunum, öksürük, nefes darlığı ve günlük aktivitelerde zorlanma gibi semptomlara neden olur.

Bir astım krizini kontrol altına alabilmenin anahtarı, kriz belirtilerini tanımak ve tedavi etmektir. Önceden doktorunuzla birlikte bir tedavi planı oluşturmak bu açıdan önemlidir. Tedavi planınız, astımınız kötüye gittiğinde ne yapacağınızı ve astım kriziyle nasıl başa çıkacağınızı kapsamalıdır.

Astım krizini ne tetikler?

Eğer bağışıklık sisteminiz zayıfsa, belirli tetikleyicilere maruz kaldığınızda solunum yollarınızda iltihaplanma veya şişme oluşabilir. Astım tetikleyicileri kişiden kişiye göre değişir. Yaygın astım krizi tetikleyicileri şunlardır:

Polen, evcil hayvanlar, küf ve toz akarları
Üst solunum yolu enfeksiyonları
Tütün ve sigara dumanı
Soğuk ve kuru havanın teneffüs edilmesi
Gastroözofageal reflü hastalığı (GERD)
Stres ve anksiyete gibi gerilim yaratan durumlar

Birçok durumda, astım semptomları soğuk algınlığı gibi bir solunum enfeksiyonu ile daha da kötüleşir. Bazı insanlar çalışma ortamlarında bulunan bazı tetikleyiciler sebebiyle sürekli astım krizi yaşayabilirler. Bazen astım atakları bir neden olmadan da olabilir.

Astım nedir? Nedenleri, belirtileri, tedavisi ve hastalara öneriler

Astım krizi belirtileri

Nefes alıp verirken şiddetli hırıltı
Kesilmeyen öksürük
Çok hızlı solunum
Göğüste sıkışma veya basınç
Boyun ve göğüs kaslarında sıkışma
Konuşma zorluğu
Kaygı veya panik hissetme
Yüzde solgunluk
Dudak ya da tırnaklarda morarma
İlaçlarınızı kullanmanıza rağmen kötüleşen belirtiler

Bu belirtiler her zaman aniden ortaya çıkmaz. Genellikle birkaç saat veya gün içerisinde yavaş yavaş oluşurlar.

Astım krizi nasıl önlenir?

Astım krizini önlemek için öncelikle erken uyarı işaretlerini iyi tanımak önemlidir. Erken uyarı işaretleri, astım atağının hemen öncesinde veya başlangıcında meydana gelen değişikliklerdir. Bu değişiklikler, iyi bilinen astım semptomlarından önce başlar ve astımınızın kötüleşmeye başladığını gösteren ön işaretlerdir. Genel olarak, bu erken astım krizi semptomları günlük aktivitelerinizi sürdürmenizi engelleyecek kadar şiddetli değildir. Ancak bu belirtileri fark ederek, bir astım krizini durdurabilir ya da daha da kötüye gitmesini engelleyebilirsiniz.

Astım krizinin erken uyarı işaretleri

Özellikle geceleri sıkça yaşanan öksürük
Nefesin kolayca kesilmesi veya nefes darlığı
Egzersiz yaparken çok yorgun veya güçsüz hissetmek
Egzersiz sırasında ya da sonrasında hırıltı ya da öksürük (egzersize bağlı astım)
Yorgunluk hissetmek, kolayca üzülmek, huysuz ya da karamsar bir ruh halinde olmak
Bir tepe akış ölçerde ölçülen akciğer fonksiyonundaki azalmalar veya değişiklikler
Hapşırma, burun akıntısı, öksürük, burun tıkanıklığı, boğaz ağrısı ve baş ağrısı gibi soğuk algınlığı veya alerji belirtileri yaşamak
Gece astımı nedeniyle uyku problemi yaşamak

Bir astım atağının şiddeti hızla artabilir, bu nedenle bunları fark ettiğinizde bu semptomları hemen tedavi etmek önemlidir.

Astım krizi tedavisi

Astım krizine ilk müdahale nasıl olmalı?

Sakin olmanız ve doktorunuzun reçete ettiği ilaçları kullanmanız önemlidir. Doktorunuzla birlikte hazırladığınız güncel bir astım krizi eylem planı, semptomlar ortaya çıktığında tedaviye rehberlik etmek için her zaman hazır bulunmalıdır.
Astım ataklarını gerektiğinde tedavi etmek için sıklıkla bir inhalasyon cihazı ile verilen hızlı-rahatlama ilaçları kullanılır. Bunlar kısa etkili, hızlı tedavi sağlayan beta2-agonist ve antikolinerjik bronkodilatörlerdir. Bu ilaçlar hava yolu kaslarını gevşetir. İnhalerin iki ila altı nefes alınması gerekebilir. Küçük çocuklar ve inhalerlerle ilgili sorun yaşayanlar nebülizör kullanabilirler. 20 dakika sonra gerekirse tedaviyi tekrarlanabilir.
Konuşma zorluğu gibi şiddetli semptomlara sahip bir astım krizi geçiriyorsanız, nefes almakta zorlanacağınız için, ilk adım olarak hızlı etkili ilaç kullanın. Ancak ilacın işe yaramasını beklemek yerine, ya bir doktorun ofisine ya da acil servise gidin. İlk tedaviden sonra hırıltı ve nefes alma zorluğu devam ederse, aynı gün içinde mutlaka tıbbi müdahale gerekecektir.
Doktorunuz, astım krizinden sonra bir veya iki gün boyunca her üç ila dört saatte bir hızlı etkili ilaç kullanmaya devam etmenizi tavsiye edebilir. Ayrıca kısa bir süre oral kortikosteroid ilacı almanız gerekebilir.

Astım krizine acil yardım nasıl olmalı?

Devam eden astım krizi için acil servise giderseniz, astımınızı derhal kontrol altına almak için aşağıdaki ilaçlara ihtiyacınız olacaktır:

Albuterol (ProAir HFA, Proventil HFA, Ventolin HFA, diğerleri) gibi kısa etkili beta agonistleri: Bunlar, hızlı etkili inhalerinizdekilerle aynı ilaçlardır. Nebülizör kullanmanız gerekebilir. Bu makine ile ilacı akciğerlerinizin içine duman gibi çekebilirsiniz.
Oral kortikosteroidler: Hap formunda alındığında, bu ilaçlar akciğer inflamasyonunu azaltmaya ve astım semptomlarınızı kontrol altına almaya yardımcı olur. Kortikosteroidler, intravenöz (damar yolu) yöntemle, genelde kusma veya solunum yetmezliği belirtileri yaşayan hastalara verilir.
Ipratropium (Atrovent): Ipratropium bazen ciddi bir astım atağını tedavi etmek için özellikle de albuterol tam olarak etkili değilse bronkodilatatör olarak kullanılır.
Entübasyon, mekanik ventilasyon ve oksijen: Eğer astım kriziniz yaşamınızı tehdit ediyorsa, doktorunuz üst solunum yolunuza bir solunum tüpü yerleştirebilir. Akciğerinize oksijen pompalayan bu araç yardımıyla, doktorunuzun astımınızı kontrol altına almak için size ilaç verirken nefes almanız kolaylaşacaktır.

Astım belirtileriniz düzeldikten sonra, başka bir astım atağınız olmadığından emin olunması için acil serviste birkaç saat veya daha uzun süre kalmanız gerekebilir. Astımınız yeterince kontrol altına alındığında eve gidebilirsiniz.

Astım krizi için öneriler

Astım krizini önlemek istiyorsanız, en önemli adımlardan biri tetikleyici etkiye sahip risklerinizi önlemektir.

Tetikleyicilerinizi öğrenin: Eğer astım krizlerinizin başlangıç sebebi dış tetikleyici unsurlarsa, onlara maruz kalma olasılığınızı en aza indirmeyi öğrenmeniz gerekmektedir.
Alerji testi yaptırın: Alerji testleri herhangi bir alerjik tetikleyiciyi tanımlamaya yardımcı olabilir.

Alerji testi nedir, nasıl yapılır? Alerji testinin yan etkileri nelerdir?

Ellerinizi sık yıkayın: Ellerinizi sık sık yıkamak, soğuk algınlığı virüsüne yakalanma riskinizi azaltır.
Yüzünüzü sıcak tutun: Eğer astımınız soğukta egzersiz yaparken tetikleniyorsa, ısınana kadar yüzünüzü bir maske ya da eşarp ile örtün.