Aspartam nedir? Zararlı mıdır, hangi gıdalarda bulunur?

Aspartam, binlerce farklı gıda ürününde ve ilaçlarda bulunan düşük kalorili yapay bir tatlandırıcıdır. Yaygın olarak hazır yiyecek ve içeceklerde, diyet olarak etiketlenmiş ürünlerde, ısı gerektirmeyen tariflerde kullanılan, piyasadaki en popüler tatlandırıcılardan biridir. 1980’lerin başında ABD’de onaylanmasından bu yana, popüler kültürün ve bazı bilimsel toplulukların tartışmalarına maruz kalmıştır. Yaygın kullanımlarına rağmen, bazı bilim adamları beyin hasarına yol açabileceğinden endişe duymaktadır. Alerjilerden prematüre doğumlara, karaciğer hasarından kansere kadar birçok hastalığı tetiklediğine dair araştırmalar yayınlanmıştır. Aspartam üzerinde kapsamlı testler yapılmaya devam ederken, zararları konusunda henüz bir fikir birliğine varılamamıştır.

Aspartam nedir?

Aspartamın bileşenleri aspartik asit ve fenilalanindir. Aspartik asit; (yüzde 40) insan vücudunda doğal olarak bulunmayan, vücut tarafından üretilen bir aminoasittir. Vücut hormonları oluşturmak ve sinir sisteminin normal işlevini desteklemek için kullanılır. Bakliyat, kabuklu yemişler, et, yumurta ve somonda bulunur. Fenilalanin; (yüzde 50) vücutta doğal olarak üretilmeyen, yiyeceklerden alınan önemli bir aminoasittir. Vücut proteinleri, beyin kimyasallarını ve hormonları yapmak için kullanır. Et, balık, yumurta, süt ürünleri ve fındıkta bulunur.

Diyabet (şeker hastalığı) nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Vücudunuz aspartamı işlediğinde, bir kısmı metanole (yüzde 10) ayrılır. Metanol yüksek miktarlarda alındığında toksik olabilir. Alkol problemi olanlarda körlük veya ölüme neden olan zehir olarak bilinir. Düzenli olarak tüketilen serbest metanol bir problem olabilir çünkü vücutta karsinojen ve nörotoksin olan formaldehide ayrılır.

İnsanlar metanolün toksik etkilerine hayvanlardan daha fazla duyarlıdırlar. Bu nedenle, hayvanlar üzerinde yapılan aspartam veya metanol testleri insanlar için tehlikeyi tam olarak yansıtmayabilir. Ayrıca içeriklerinde metanolle birlikte, genellikle daha yüksek miktarlarda etanol de bulunur. Etanol, insanlarda metanol toksisitesi için bir panzehirdir.

Aspartam ne işe yarar?

Aspartam düşük kaloridir ve sofra şekerinden yaklaşık 200 kat daha tatlıdır. Bu nedenle, yiyecek ve içeceklere tat vermek için çok küçük bir miktar yeterlidir. Dünyanın her yerinde tahıllar, sakızlar, diyet ürünler ve masa üstü tatlandırıcılar dahil binlerce gıdada şeker yerine kullanılır.

Aspartamın çok geniş bir kullanım alanı vardır

Aspartamın doğal alternatifleri

Mevcut kanıtlar uzun vadede olumsuz etkiler yaratmadığını söylesede de aspartamla ilgili tartışmalar ve araştırmalar devam ediyor. Bu süreçte aspartam alımını sınırlamak isteyenler alternatif bir doğal tatlandırıcı kullanmayı düşünebilirler.

• Bal, şeker kamışı pekmezi
• Akçaağaç şurubu,
• Sabır otu nektarı
• Doğal meyve suları
• Stevya bitkisi (Brezilya’da tedavi için kullanılan şekerotu adlı bitki)

Fruktoz nedir? Hangi besinlerde bulunur? Zararları ve intoleransı

Aspartam zararlı mıdır?

Aspartik asit (aspartat) beyinde nöronlar arası bilgi aktarımını kolaylaştıran önemli bir aminoasittir. Aspartat birikmesi, hücrelere fazla kalsiyum girmesine neden olarak belirli nöronları öldürür ve aşırı miktarda serbest radikali tetikler.

Aşırı aspartatın neden olabileceği nöral hücre hasarı sonucu hücrelerin büyük çoğunluğu bir hastalığın semptomları fark edilmeden önce öldürülmüş olur. FDA (Amerikan Sağlık Bakanlığı’na bağlı Gıda ve İlaç Dairesi) ve EFSA’nın (Avrupa Gıda Güvenliği Kurumu) kabul edilebilir günlük alım (ADI) önerileri şunlardır:

• FDA: Vücut ağırlığının kilogramı başına 50 miligram
• EFSA: Kilogram başına 40 miligram

FDA, 1981 yılında yiyecek ve içeceklerde kullanılmak üzere aspartamı onayladı. 2013 yılında EFSA, yüzlerce çalışmayı gözden geçirdi ve aspartamı piyasadan çıkarmak için bir sebep bulamadı. Avrupa ve bazı ülkelerdeki kurumlar kullanımını onaylıyor. Bazı bilim adamları aspartamın onayına itiraz ettiler çünkü aminoasitlerin zeka geriliği, beyin hasarı ve potansiyel beyin tümörlerine neden olabileceğinden endişe ediyorlardı.

• 1996’da yayınlanan bir raporda aspartam ve beyin tümörü arasında ilişki saptandı
• Avrupa Ramazzini Onkoloji ve Çevre Bilimleri Vakfı aspartamla beslenen sıçanlarda, verilmeyenlere kıyasla, “aşırı derecede yüksek beyin tümörleri” tanımlamıştır.

Laktoz nedir, intoleransı neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Bu çalışmaları takiben, 2006 yılında ABD Ulusal Kanser Enstitüsü, yarım milyon insan üzerinde karşılaştırmalı bir çalışma yürütmüştür. Aspartamın lösemi, lenfoma veya beyin kanseri ile ilişkisinin olmadığı belirtilmiştir. 2007 tarihli bir araştırmada aspartamın nöbet tetikleyicisi olabileceğini ve nöbet yönetiminde değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Ancak bazı araştırmalar, aspartamın nöbetler, MS, lupus veya başka hastalıklarla hiçbir bağlantısı olmadığını iddia eder. FDA’nın internet sitesi, 100’den fazla araştırmanın aspartamın güvenliğini desteklediğini belirtiyor.

Aspartam yan etkileri

• Uyuşma, Bulantı
• Kas spazmları, Tat kaybı
• Deri döküntüleri, Eklem ağrıları
• Uykusuzluk, Çarpıntı
• İşitme kaybı, Görme bozuklukları
• Nefes zorluğu, 
• Vertigo, Kulak çınlaması

Sağlığınız için Aspartam tüketimini azaltın

Aspartam hangi hastalıklara neden olur?

Piyasaya çıkmasından bu yana anti-aspartam aktivistleri kanser de dahil olmak üzere, aspartam ile çok sayıda hastalık arasında bağlantı olduğunu iddia ediyorlar.

Fenilketonüri (PKU)

Fenilketonüri, nadir bir genetik bozukluktur. Aspartamın içeriğinde olan fenilalanin metabolize edilemediği için, kanda birikmeye başlayan bu madde beyinde tahribata neden olur ve en ciddi sonuçlarından biri de zeka geriliğinin oluşmasıdır. PKU’lu kişilerin aspartam alımını sınırlamaları önemlidir.

Tardif diskinezi (TD)

Yüz ve vücutta ani, kontrol edilemeyen hareketlere neden olan nörolojik bir hastalıktır. Bazı şizofreni ilaçlarının yan etkisi olduğu düşünülmektedir. Aspartamdaki fenilalanin, TD’nin kontrolsüz kas hareketlerini hızlandırabilir.

Lupus

Lupus hastalığı, bağışıklık sisteminin bozulmasıyla birlikte eklem ağrıları, deride kızarıklıklar, ateş, kilo kaybı gibi belirtiler gösteren bir hastalıktır. Ancak mevcut çalışmalar çelişkili sonuçlar göstermektedir.

Lupus hastalığı nedir? Kimlerde görülür? Belirtileri ve tedavisi

Fibromiyalji

2010 tarihli küçük bir çalışmanın raporunda hastalar diyetlerinden aspartamı çıkardıklarında fibromiyalji ağrısının hafiflediği belirtildi. Fakat başka bir çalışmada bağlantıyı destekleyen hiçbir kanıt bulunamadı.

Duygu durum değişiklikleri

Uzun süre büyük miktarlarda aspartam tüketen birçok kişinin kanında aşırı miktarda fenilalanin gözlenmiştir. Bu da beyindeki serotonin düzeylerinin azalmasına ve depresyon, sinirlilik gibi duygusal rahatsızlıklara neden olabilir. Şizofreni için ilaç kullanan kişiler aspartamdan kaçınmalıdır. Depresyon öyküsü olan hastalarda aşırı aspartamın semptomları arttırdığı görülmüştür.

Kalp hastalığı

10 yıl boyunca izlenen yaklaşık 60 bin menopoz sonrası kadına ilişkin çalışma, günde iki diyet içeceğinin kalp hastalıkları riskini önemli ölçüde artırabildiğini göstermiştir.

Diyabet

Aspartam ve metabolik hastalık arasındaki bağlantıyı ayrıntılı olarak inceleyen 2016 tarihli bir araştırma uzun süreli tatlandırıcı alımının, bağırsak içinde yaşayan bakteri dengesini ve çeşitliliğini bozabileceğini düşündürmektedir. Böyle bir bozulma, tip 2 diyabet için bir risk faktörü olan glikoz intoleransı ile sonuçlanabilir.

Potansiyel tehlikeler

• Baş ağrısı, Nöbetler, İnme
• Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
• Obezite, Sindirim semptomları, Doğum kusurları
• Alzheimer, Parkinson, Epilepsi
• Hafıza kaybı, Görme bozuklukları
• Beyin tümörü, Zeka geriliği
• Lenfoma, Lösemi
• Kronik yorgunluk sendromu
• Multipl Skleroz (MS), Migren

Aspartam kansere neden olur mu?

Bazı çalışmalar, yüksek dozda aspartamla kanser arasında bir bağlantı bulmuştur:

• 2006’da bağımsız ve kar amacı gütmeyen bir kurum olan Avrupa Ramazzini Onkoloji ve Çevre Bilimleri Vakfı, aspartam tüketiminin kanserlerdeki (lenfoma, lösemi) artışla ilişkilendirildiği uzun süreli birkaç çalışma yayınladı.

Kolajen nedir? Faydaları nelerdir? Hangi gıdalarda bulunur?

• 125 bin’den fazla insan üzerinde yapılan bir çalışmada, aspartamlı içeceklerle lösemi, lenfoma ve multipl miyelom riski arasında bir bağlantı bulunmuştur.
• 2012 yılında Harvard araştırmacıları aspartam alımının Non-Hodgkin lenfoma, multipl myelom ve lösemi riskini arttırdığına dair bir rapor yayınladılar.

Aspartam kilo aldırır mı?

Aspartam sofra şekerinden yaklaşık 200 kat daha tatlı olduğu ve kalori içermediği için kilo kaybını teşvik etmek için yaygın olarak düşünülmektedir. Ancak bazı araştırmalar iştahı artırabileceğini ve gıda tüketiminde artışa neden olabileceğini düşündürmektedir. Tatlandırıcılar, fazla kalori içeren yiyecekler yenildiğinde ortaya çıkan sinyalleme sürecini bozarak, doluluk hissini tetiklemediği için aşırı yemeğe neden olabiliyor.

Yapay tatlandırıcılarla ilgili problem, sundukları tatlı tadın gıdaların sağladığı enerji ile uyuşmamasıdır. İkisini ilişkilendirmek için tasarlanan vücut nasıl metabolize edilmesi gerektiğini belirlemek için gıdanın tatlılığını kullanır. Tat kalorilerle eşleştiğinde, beynin ödül devreleri tatmin olur. Aksi durumda beyniniz aynı mesajı almaz. Yapay tatlandırıcılar temel olarak, kalori alacağını düşünerek vücudunuzu kandırırlar. Ancak şeker gelmediğinde, vücudunuz daha fazla ihtiyaç duyduğuna işaret eder, bu da karbonhidrat istekleri ile sonuçlanır. Son zamanlardaki bilimsel kanıtlar, aspartamın düzenli, uzun süreli alımının kilo yönetimi üzerinde olumsuz etkileri olabileceğini, ancak bu bulguları doğrulamak için daha titiz bir araştırmaya ihtiyaç olduğunu göstermektedir.

Aspartam içeren ürünler

“Şekersiz” olarak etiketlenen bir ürün, genellikle şeker yerine yapay bir tatlandırıcı içerir. Aspartam (E951) çok sayıda ambalajlanmış üründe mevcuttur. Dünya pazarında Equal, Spoonful, NutraSweet, Canderel ve AminoSweet isimleriyle ve üretilen yaklaşık 6.000 gıda ve içecek maddesinde bulunmaktadır. Türkiye’de Aspartil, Diyet-Tat, Nutra-Tat ve Sanpa ticari adlarıyla satılmaktadır.

Aspartam içeren besinler

Diyet soda ve kola, sporcu içecekleri, meşrubatlar, meyveli süt ve yoğurtlar, soğuk çaylar, hazır kahveler, dondurma, sakızlar, çikolatalar, nane şekerleri, düşük kalorili gıdalar, kahvaltılık gevrekler, konserve meyveler, dondurulmuş gıdalar, reçeller, hazır tatlılar, soslar, ketçap, diyabet hastalarının kullandıkları birçok besin, diş macunları, gargaralar

Aspartam içeren ilaçlar

Aspartam, ilaçları daha lezzetli hale getirmek için laksatifler, vitamin takviyeleri ve çocuk şurupları dahil birçok ilaçta kullanılır:

• Çiğnenebilir vitaminler
• Suda eriyen vitaminler (Redoxon)
• Hamilelerin kullandığı Maltofer, Bonmega kalsiyum+D3
• Menopoz sonrası kullanılan Bonenorm
• Romatoit artrit ve osteoartrit ilaçları (Berkofen)
• Balgam sökücüler (Asist, Mucocure, Muconex)
• Laksatifler
• Soğuk algınlığı ilaçları (Pir Hot D, Gribex, Spectracef)
• Pastiller
• Migren ilaçları (Maxalt)
• Demans ilaçları (Emaxin)
• Antidepresanlar (Eslong)
• Anksiyolitikler (Xanax)
• Çocuk antibiyotikleri, Zinnat, Augmentin, Texef

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör