Aşırı kilo, sadece estetik problemlere yol açmakla kalmayıp; diyabet, kalp hastalıkları ve bazı kanser türlerine de neden olabiliyor. İnsan sağlığını tehdit eden fazla kilo alımının sebeplerinin araştırılması ve gerekli önlemlerin alınması sağlıklı yaşam için büyük önem taşıyor. Aşırı kilo alma genellikle enerji alımı ve harcaması arasındaki dengesizlikten kaynaklanır. Ayrıca hareketsizlik, hormonal sorunlar, bazı hastalıklar, genetik faktörler ve bazı ilaçlar aşırı kilo alımına neden olabilir. Prof. Dr. Erol Bolu, aşırı kilo almanın nedenleri hakkında bilgi verdi.
İçindekiler
Zararlı yiyecekler nelerdir? Sağlıksız besinler sigaradan tehlikeli!
Aşırı kilo almak başta, obezite, tip 2 diyabet, kalp hastalığı, yüksek tansiyon, damar tıkanıklığı ve kanser gibi pek çok sağlık sorunlarına neden olabilir. Ayrıca solunum problemleri, uyku apnesi, eklem ağrıları, psikolojik sosyal sorunlara da yol açabilir. Dünya Sağlık Örgütü aşırı kilo alımını ve obeziteyi çağımızın en önemli sağlık sorunu olarak tanımlamıştır. Bu nedenle kilo sorunu olan kişilerin mutlaka sağlık sorunları ile ilgili kapsamlı bir doktor kontrolünden geçmeleri, risk faktörlerinin belirlenmesi gerekir. Çözüm için doktor kontrolünde uygun diyet ve egzersiz programına başlamaları gerekir.
Aşırı kilolar genellikle hareketsiz yaşam tarzı ve yüksek kalorili beslenme alışkanlığından kaynaklanıyor gibi görünse de bunlara ek olarak önemsenmeyen farklı sebepler de kilo alımına neden olmaktadır. Kilo alımının en önemli sebeplerinden biri hormonal rahatsızlıklardır. Bunların başında hipotiroidi; yani tiroid bezinin az çalışması gelmektedir. Menopoz, andropoz gibi hormon yetersizlikleri, insülin fazlalığı ve kortizol fazlalığı da kilo alımına sebep olabilmektedir. Kilo aldıkça bir başka hormon olan insülin giderek artmaktadır. İnsülin direnci adı verilen tablo ortaya çıkmakta ve bunu takiben daha fazla yemek yeme dürtüsü ile kilo alma kısır döngüsü oluşmaktadır.
Bu sebebe bağlı kilo fazlalıkları, vücut kitle indeksinin yaklaşık olarak 40’ın üzerindeki olgularda düşünülmelidir. Kilo alan vakalar incelendiğinde genetik yatkınlığın, toplumu tehdit eden bu kilo alma nedenleri arasında beklenenden daha az yer aldığı görülmektedir.
KaloriMetre: Kalori nasıl hesaplanır? Besinlerin kalori cetveli nedir?
Genetik kaynaklı kilo fazlalıklarında, aile bireylerinden belki birkaçında ve birkaç kuşaktır bu problem vardır. Bu problemin genetikmiş gibi yorumlanmasında en önemli etken ise; aile bireylerinin davranış olarak (yeme, egzersiz) birbirinden etkilenmiş olma olasılıklarıdır. Bu davranışların genetik bir miras gibi iletilmesinde anne ve babanın olumsuz sayılabilecek beslenme davranışları sorumludur.
Sindirim sisteminde, yaşam için gerekli olan ve devamlı bir değişkenlik gösteren bakteriler ve virüsler bulunmaktadır. Buna gastrointestinal flora; yani gastrointestinal çevre denilmektedir. Bunların bir kısmı hastalık yaparken önemli bir kısmı sağlık için çok faydalıdır. Bu bakteriler bireyden bireye değişkenlik göstermekte, bireylerin beslenme içinde yaptıkları değişiklikler ile de kısa zamanda değişiklik gösterebilir. Sindirim sistemindeki bu bakteri ve virüsler de kilo alma ve vermede etkilidir.
Toplumda çeşitli hastalıkların tedavisi için kullanılmakta olan antidepresanlar, antibiyotiklerin uzun süre ya da gereksiz yere kullanımı kilo alımına neden olabilmektedir. Yine hava kirliliği, hormonların etkin çalışmasını engelleyen çevresel zararlı kimyasallardandır. Bu kimyasallar da hormonların çalışmasını engelleyerek, iştah merkezine ve üreme hormonlarına etki ederek kilo alımına neden olabilmektedir.
Metabolik Cerrahi nedir, nasıl uygulanır? Diyabet tedavisinde etkili midir?
Sosyal çevre nedeni ile bulunmak zorunda kalınan ortamlar, su içmeme, öğün düzeninin olmaması, televizyon seyrederken bir şey yemeden duramamak, hızlı yemek yeme gibi alışkanlıklar kilo alma sebepleri arasındadır. Hızlı yemek yeme alışkanlığının değiştirilmesi gerekmektedir. Ağızdaki tat reseptörleri ile ilişkili olarak salgılanan hormonlar sindirme ve doyma merkezini etkileyerek yeme davranışımızı değiştirmektedir.
Hızlı yemek yendiğinde hızla insülin salınmakta yemeği takip eden saatlerde kan şekerinde düşmelere ve tekrar tekrar yoğun gıda talebine yol açarak kilo almanı kolaylaştırmaktadır. Problem fast food yiyecekten çok hızlı yenmesindedir. Yemekler yavaş yavaş yenmeli ve çok çiğnenmelidir.
Gıdalar, beden tarafından sadece bir besin değil aynı zamanda bir zevk ve tatmin unsuru olarak da kabul görmektedir. Stres, depresyon gibi durumlar kişilerin kiminde gereğinden fazla yeme ile kilo almaya ya da bir şey yememe ile kilo vermeye neden olabilir. Psikolojik problemlerin yaşandığı dönemde gece daha az uyuyarak atıştırmaları artırma en önemli sebeplerdir.
Mide küçültme ameliyatı nasıl yapılır? Avantajları ve riskleri nelerdir?
Vücutta hücrelerin büyümesini teşvik eden hormonlar ışık ve karanlık ile ilişkili olarak salgılanmaktadır. Bunun için vaktinde uyuma ve kalkma prensibi yaşamsal önem taşır. Yatılan ortamda tam karanlık sağlanmasına özen gösterilmelidir. Yeme davranışı değiştiği gibi tüm hücrelerdeki enerji depolama ve kullanma denklemi de bozulmaktadır. Gece uyanık kalmak, atıştırma ve aşırı kalori alımına, bu ise kilo alımını kolaylaştırmaktadır.
Aşırı kilo almanın pek çok nedeni olabilir ama en yaygın nedenler şunlardır: Kötü beslenme alışkanlıkları, egzersiz eksikliği, hormonal dengesizlikler, genetik faktörler, ilaçlar, stres ve duygusal yeme, uyku eksikliği...
Aşırı kilo alma riskini azaltmak için sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinmek, düzenli egzersiz yapmak, stres yönetimi tekniklerini kullanmak ve yeterli uyku almak önemlidir. Bu sayede vücut, enerji dengesini sağlayarak aşırı kilo alma riskini azaltabilir. Ayrıca, fast food, şekerli içecekler, işlenmiş gıdalar ve aşırı yağlı yiyecekler gibi sağlıksız gıdalardan uzak durmak gerekir. Ayrıca taze sebze ve meyve tüketmek de kilo kontrolüne yardımcı olabilir.
Aşırı kilodan kurtulmanın ve gerekli durumlarda tedavi olmanın pek çok yöntemi vardır. Diyet ve egzersiz yapmak en etkili ve sağlıklı zayıflama yöntemidir. Ayrıca günümüzde obezite tedavisinde kullanımı onaylanmış ilaçlar mevcuttur. Bunun yanından obezite ameliyatı, mide balonu gibi cerrahi müdahale yöntemleri uygun kişilerde başarılı sonuçlar verebilmektedir.
Az yemeye rağmen kilo alımının birkaç nedeni olabilir. Birinci neden, düşük metabolizma hızıdır. Metabolizma hızının yavaşlaması, vücudun daha az kalori yakmasına neden olur. İkinci neden, stres ve psikolojik sorunlar olabilir. Stres, kortizol hormonu seviyesini artırarak kilo alma riskini artırabilir. Üçüncü neden, uyku eksikliğidir. Yeterli uyku alınmaması, açlık hormonlarını artırarak iştahı artırabilir ve kilo alma riskini artırabilir. Bir diğer önemli neden de hormonal dengesizlikler olabilir. Aşırı kilo almanın gerçek nedenini saptamak için bir doktora veya diyetisyene başvurmanız faydalı olacaktır.
YAZIYI PAYLAŞ
YORUMUNUZ VAR MI?