Aşırı alkol kullanımının tanısı ve alkol suistimaline genel müdahale

Yazan Psk. Dr. Derya Gündoğdu

Kategori: Tedavi Rehberleri, Üye Yazıları Print

Paylaş

Tweetle

Paylaş

163 Paylaşım

Aşırı alkol kullanımını tıbbi olarak tanımlanması ve doğru tanı konması sorunun çözümü için önemlidir. Bu yazımızda aşırı alkol kullanımını kabaca müdahale ve kabaca müdahaleden kimlere yapılması konusunu ele alacağız. Yoğun kullanıcı, bir seferinde 7 veya daha fazla Standard restaurant ünitesi alkol tüketen veya haftada 24 üniteden fazla alkol tüketen ya da bir kadın olarak tek seferde 5 veya daha fazla üniteyi veya haftada 16 üniteden fazlasını tüketen kişidir. Bir standard restaurant ünitesinin, örneğin orta alkol düzeyine sahip biranın bir şişesi (33 cl), 12 cl şarap veya 4cl sert içkiye karşılık geldiği varsayılır. Bir Standard ünite 12 g saf (absolute) alkol içerir. Probleme tanı koyulduktan sonra, sıklıkla hastanın zararlı içki alışkanlığını konsültasyon vererek etkilemek mümkündür. Kabaca müdahale, sağlık personeli için uygun ve az maliyetlidir.

Aşırı alkol kullanımının yaygınlığı

En yoğun alkol tüketenlerin %10’unun kullandığı alkol, toplam alkol tüketiminin yarısından fazlasına karşılık gelir. Bu yoğun kullanıcılarda ortalama alkol tüketimi haftada 4 şişe votkaya veya her gün 7-8 biraya karşılık gelmektedir. Yoğun alkol tüketenlerin %90’ı erkek ve yaşları 20-39 arasında değişmektedir. Erkeklerin %20’si, kadınlarınsa %10’una kadarı yoğun alkol tüketenlerdir. Yoğun alkol tüketenlerin yaklaşık 3’de 1’i alkol bağımlısı ve diğer geri kalansa riskli kullanıcılardır. Çalışma yaşında olan bireylerin içtikleri alkol, tüketilen alkolde en büyük paya sahiptir ve yoğun alkol kullananların büyük çoğunluğu da çalışan kişilerdir. Yüksek alkol alımı, vücudun neredeyse her bir organına zarar verebilir. Alkol, çalışma çağında bulunan hem erkek hem de kadında erken ölümün en önemli nedenlerinden birisidir.

Aşırı alkol kullanımı tanısı

Bu konuda alkol ve ilaç kullanımı suistimalinin tanısına ilişkin makaleye bakınız 1.
Temel sağlık hizmetinde, aşırı alkol kullanımı, klinik muayene, laboratuvar testleri veya hastaya alkol tüketimini doğrudan sormak ya da bir AUDIT soru formu kullanmak suretiyle tespit edilir (bilgisayar programı P). AUDIT’in duyarlılığı ve belirginliği %90 civarındadır. Laboratuvar testlerinin hassasiyeti düşüktür (%30–40) ve klinik muayenede riskli tüketimin ilk fazı da gözlenebilir değildir.

Aşırı alkol kullanımına müdahale

Kabaca müdahalenin önemli noktaları, hastanın riskli tüketimine ilişkin farkındalığına yardımcı olmak için sorgulama, tartışma ve konsültasyonu içerir. Riskli kullanıcılar, daha ölçülü kullanım için teşvik edilirler. Pek çok ülkede halka açık web tabanlı danışmanlık hizmetleri ve konuyla ilgili bilgilendirici materyaller de mevcuttur. Eğer hasta kendi alkol tüketim hakkıyla ilgili olarak konuşmak istemiyorsa, kendisinin daha sonra ve uygun bir zamanda daha etkili biçimde temas kurabileceği hakkında bilgilendirilmelidir. Hasta aynı zamanda alkolle ilgili alışkanlıklarının değerlendirilmesi için çeşitli araçlar sağlayan web sayfalarını ziyaret etmesi de önerilmelidir.

Alkol ve uyuşturucu bağımlılığını tanımak! Tanı yöntemleri ve testler

Takip ziyaretleri, kabaca bir müdahalenin etkisini de artırır. Ziyaretlerin miktarı ve sıklığı, hastanın ihtiyacı olan desteğe göre bireysel olarak değerlendirilir.
Kabaca müdahalenin temel prensipleri “FRAMES” kısaltmasında özetlenmiştir:
F: Geri besleme – şahsileştirilmiş bilgi sağlayın
R: Sorumluluk – hastanın değişiminden kendisinin sorumlu olduğunu vurgulayın
A: Tavsiye – değişim için destek sağlayın
M: Menü – içme yerine kullanabileceği alternatif stratejiler geliştirin
E: Empati – anlayışınızı ve ilginizi gösterin
S: Öz yeterlilik – değişim olasılığına ilişkin olarak cesaretlendirin ve güven verin.

Seanslar sırasında aşağıdaki konular tartışılabilir:
hastanın kendisini alkol kullanmasıyla ilgili olarak nasıl hissettiği, durum analizi (haftada tüketilen alkol, sağlık üzerindeki etkisi, evde ve işte alkolle bağlantılı problemler, mümkün olan toleransın geliştirilmesi), ihtiyati olarak alınan laboratuvar testlerinin sonuçları, ortalama tüketimle karşılaştırmalı hastanın alkol tüketimi, hastanın arkadaşlarıyla karşılaştırmalı alkol tüketimi, alkolün sağlık üzerindeki etkileri, artan hastalık riskleri (obezite, hipertansiyon, karaciğer hastalıkları, baş ağrıları, akşamdan kalmalar, felçler, uykusuzluk, cinsel disfonksiyon, kazalar).

Aşırı alkol kullanımına kabaca müdahaleden kimler yararlanabilir?

Henüz alkol suistimalinden kaynaklı ciddi problemleri olmayan aşırı alkol tüketenler (ve sınırlarına yaklaşanlar). Henüz yoğun bir şekilde alkol tükettiğinin farkına varamamış veya tüketimi azaltmak için yardım isteyen kişiler. Hastalar, aile doktorları tarafından, ayakta hasta tedavi edilen kliniklerde ve sağlık check up’ları/kontrollerinde doktor semptomlara veya alkol suistimaline işaret eden test sonuçlarına dikkat ettiğinde ve aşırı alkol tüketiminin semptomların muhtemel nedeni olarak tanı konulduğunda belirlenirler. Özellikle sağlıkla ilgili check up’lar/kontroller, yoğun alkol tüketiminin yapılandırılmış bir soru formuyla (AUDIT) taranması için iyi bir fırsattır.

Alkol yoksunluğunun tedavisi ve hastanın tedavi sonrası bakımı

Acil durumlarda, özellikle hasta intoksike olmuşsa, hastanın içme alışkanlıklarını etkilemeye çalışmak çok realistik değildir. Bu durumda yeni bir randevu zamanı ayarlamak daha iyi olacaktır. Bir sürücünün kanındaki alkol seviyesini test ederken şahsın nereden profesyonel destek alabileceği hakkında bilgilendirme yapın.
Net bir şekilde bağımlı olan aşırı alkol kullanan bir kişi nadiren kaba bir müdahaleden yardım görebilir. Eğer bu kişiler, alkol tüketimlerini, örneğin 3 aylık bir müdahale süresince azaltamıyorlarsa, alkolle bağlantılı hastalıklar konusunda uzmanlaşmış bir birime yönlendirilmelidirler.