Aort diseksiyonu (yırtığı) nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

13 Mayıs 2016 | 17 Şubat 2021 | Kategori: Damar Sağlığı, Kalp Hastalıkları Print

334 Paylaşım

Aort, kanı kalbinizden vücudunuzun geri kalanına taşıyan ana arterdir ve vücudun en önemli ana damarıdır. Kan kalpten aort kapağından çıktıktan sonra, aorttan geçerek, beyine, kaslara ve diğer hücrelere oksijen bakımından zengin kan vermek için diğer ana arterlerle bağlanan damardır. Aort, en geniş olarak 3-3,5 cm olarak görülmektedir. Bunlar iç tabaka, orta tabaka ve dış tabakada olabilmektedir. Aortta bir sorun olduğunda, kalp ve tüm vücudun kan akımı tehlikeye girebilir. Aort damarı tüp şeklindedir ve göğüs boşluğundan aşağıya doğru ilerler karın bölgesinin arka duvarında seyreder ve kasıklara doğru ikiye ayrılarak sonlanır. Yapısal olarak diğer damarlara göre oldukça güçlü ve dayanıklı bir damardır.

İçindekiler

Aort yırtığı neden olur?

Aort yırtılması nadir görülen ölümcül hastalıklardan biridir. Erkeklerde kadınlara oranla iki kat fazla görülen bu hastalığa genellikle 60-80 yaş aralığındaki kişilerde rastlanır. Yapılan istatistiki bir çalışmaya göre Türkiye’de her yıl yaklaşık 350 kişi aort yırtığı yaşıyor. Yüksek tansiyona bağlı damar iç basıncının artması, damar sertliği ve ani gelişen travmalar (trafik kazası vs) aort yırtığının en önemli sebepleri arasında yer alır.

Aort damarı neden yırtılır? Korunmak için neler yapmak gerekir?

Bunların yanı sıra aortun belli kısmının yeteri kadar gelişememesi, damar yapısında farklık olması, aort damarını ilgilendiren ameliyat geçirilmiş olması ve doğuştan gelen genetik faktörler, bağ dokusu hastalıkları da yırtılma sebepleri arasında yer alır. Saydığımız bu ve benzer sebepler neticesinde aort duvarındaki iç katmanda yırtık meydana gelir ve yüksek basınçlı kan, bu yırtıktan geçerek orta tabakaya ulaşır ve katmanlar arasında süzülmeye başlayarak iç ve dış tabakayı birbirinden ayırır.

Bu resmen sıyrılarak ayrılma olduğunda katmanların biri gerçek damar kanalı diğeri ise yırtık kanalı olarak adlandırılır. Yırtık katmanının arasında biriken kan katmanın genişlemesini sağlar ve eğerki yırtık bir başka aort dalına doğru uzanırsa o bu damarın kan akışını durdurabilir bile.. Bu durumda hayati risk bile oluşabilir.

Mesela kalbimizi besleyen damarlar aortun ilk dalları, ve aortun kökünde gelişen bir yırtık bu damarları tıkayarak kalp krizi geçirilmesini sağlayabilir. Benim şahsen böyle bir hastam oldu ve bir kalp damarının kökünden kapanmasına yol açtığı için hastam hem kriz hem de yırtık riski ile karşı karşıya kalmıştı. Aort yırtılmasında bu tip riskler de olduğundan ve damarın gerçekten dışarıya doğru patlama riskinden ötürü ilk 48 saat hayati öneme sahiptir. Aort yırtığı olan kişilerin her saat ölüm riski %2 artmaktadır.

Sırt ve göğüs ağrısı Aort damar yırtılmasının önemli belirtileri olabilir

Aort sorunları nasıl ortaya çıkar

Aort ile ilgili bir sorun hızla ciddi bir tıbbi acil duruma dönüşebilir. Aort ile ilgili ciddi sorunlar arasında aort anevrizması ve Aort Diseksiyonu yer almaktadır. Aort Anevrizması, göğüste (torakal anevrizma olarak da adlandırılır) veya abdomenin alt kısmında (abdominal aort anevrizması olarak adlandırılır) aort boyunca herhangi bir yerde oluşabilir. Bir diğeri de Aort Diseksiyonu’dur.

Aort anevrizmalarından kaynaklanan sorunlar iki şekilde oluşur. Bunlardan biri ayrılma ikincisi ise ayrışma yani diseksiyondur. Ayrılma, zayıflamış veya balonlu bölge, kanın vücutta sızmasına veya patlamasına izin veren bir kırılma adı verilen bir delik geliştirebilir. Diseksiyon ise, aort boyunca kuvvetli bir şekilde pompalanan kan, atardamar duvarının katmanlarını bölebilir, böylece kanın sürekli olarak uzaya sızmasına izin verir, bu da atardamar duvarını böler.

Aort yırtığı (aort diseksiyonu) belirtileri

Ani gelişen göğüs ağrısı
Ağrı öylesine şiddetlidir ki hastalar, iç organlarının yırtıldığı sanır
Ağrı ilk olarak yırtığın başladığı yerde hissedilir ve yayılır
Göğüs üzerinde başlayıp sırt, boyun, çene, dişler ve kollara yayılabilir
Ağrı şiddeti farklılık gösterse de genelde azalan bir eğride değildir
Bayılma, zor nefes alma ve ani batma hissi
Nefes darlığı, halsizlik ve terleme

Ağrı şiddeti neredeyse hiç azalmaz. Damar yırtılması sonucu, beyin damarları etkilenerek felç, körlük veya bayılma gelişebilir. Aort yırtılmasında atardamarların tıkanmasına bağlı nabızların azalması ya da kaybolmasına neden olabilir. Göğüs ağrısı ve çene ağrısı gibi belirtilerden bazıları genellikle kalp krizi ile ilişkilidir, yayılan ağrı, ve hipotansyon da aortik olayın belirtileridir. Aortun kalbin üstünden göbeğin altından geçtiği için, bu ana damar boyunca herhangi bir yerde şiddetli ağrı oluşabilir. Aort anevrizmaları ölümcül olabildiği için tıbbi acil bir durum olarak değerlendirilmelidir.

Stent nedir? Kimlere, nasıl takılır? Faydaları ve riskleri

Aort yırtığı tedavisi

Aort diseksiyonu için üç ana tedavi seçeneği vardır: cerrahi, stent ve / veya ilaç. Aortun yaralanan bölümünün onarımı veya değiştirilmesi için cerrahi yöntem kullanılır. Kan basıncını düşürmek ve rüptür riskini azaltmak için ilaç kullanılır. İlaçlar acil bir durumda tedavi seçeneği olmayacaktır, ancak bir kopma tehlikesinin ortaya çıkması olası değilse uygun olabilir.

Aortik Diseksiyonu risk faktörleri

İleri yaş ve genetik veya aile öyküsü yanında, aşağıdaki koşullara sahip kişiler aort diseksiyonu için daha yüksek risk altında olabilir:

Yüksek tansiyon: artan kan gücü arter duvarlarını zayıflatabilir
Yüksek kolesterol veya ateroskleroz: bir plak birikmesi aort ve diğer kan damarlarında ve çevresinde artan inflamasyona neden olabilir.
Enflamasyonlu arterler: Araba kazaları, bazı hastalıklar ve vaskülit gibi durumlar gibi travmalar vücudun damarlarının iltihaplanmasına neden olabilir.
Sigara Kullanımı: Sigara içimi öyküsü olan kişilerde aort anevrizması gelişmesi olasılığı 3 ila 5 kat daha fazladır.
Tarama: 65-75 yaşlarındaki erkeklerin, herhangi bir semptomları olmasalar bile, abdominal aort anevrizmaları için ultrason taraması yapılması önerilmektedir. Hastaların önlenebilir risk faktörlerinden olabildiğince kaçınması, tansiyon hastaları için düzenli tansiyon ölçümü yapılması önerilmektedir. Eğer hastada aort genişlemesi varsa hastanın kalp ve damar cerrahisi uzmanı tarafından takibi önemlidir.