Anemi (kansızlık) nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi

Anemi (kansızlık), kırmızı kan hücre (alyuvar) miktarının aşırı azalması ile gelişen önemli bir sağlık sorunudur. Yetersiz veya kötü beslenmeden kaynaklanabilir ya da kalıtsal (genetik) nedenlerle gelişebilir. Genellikle bir hastalığın habercisidir. En sık görülen belirtileri halsizlik, çabuk yorulma, uyku isteği ve baş dönmesidir. Kansızlığın bazı türleri kolayca tedavi edilebilirken kimi türlerinin tedavisi yoktur ancak semptomları azaltan kan veya kemik iliği nakli yapılabilir. Özellikle demir eksikliğine bağlı gelişen kansızlık takviye ilaçlarla ve sağlıklı bir diyetle kolayca tedavi edilebilir. Kansızlık ciddiye alınması gereken bir durumdur, gerekli önlemler alınmazsa hayati tehlikeye yol açabilir.

Kansızlık (anemi) nedir?

Kansızlık (anemi) neden olur?

Kansızlığa alyuvarların üretimi ile yıkımı arasındaki dengeyi olumsuz yönde etkileyen herhangi bir etken yol açabilir. Bu yüzden kansızlık nedenleri genellikle alyuvar üretimini azaltan ve alyuvar tahribatını artıran faktörler olarak ikiye ayrılır.

Demir eksikliği anemisi nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Alyuvar üretimini azaltan faktörler

• Alyuvar üretiminde etkin bir rol alan ve böbreklerde üretilen eritropoietin hormonunun yetersizliği ya da işlevini tam olarak yerine getirememesi
• Yetersiz beslenmeden dolayı demir, B12 eksikliği veya B9 (folik asit) eksikliği
• Tiroid bezinin tiroid hormonu salgılayamaması (hipotiroidizm)

Alyuvar tahribatını artıran faktörler

• Kanamalar
• Kazalar
• Ameliyatlar
• Bağırsak bozuklukları (crohn hastalığı veya çölyak gibi)
• Kadınlarda düzensiz-şiddetli adet dönemi ve bir tür rahim hastalığı olan çikolata kisti
• Gebelik ve çocuk doğurma
• Siroz (özellikle alkolizme bağlı olarak gelişen)
• Karaciğer ve dalak bozuklukları
• Lösemi, lenfoma gibi bazı kanser türleri
• Bazı ilaçlar veya toksine maruz kalmak
• Bazı enfeksiyonlar, kan hastalıkları, otoimmün bozukluklar (romatoid artrit gibi)
• Kan uyuşmazlığından kaynaklanabilen alyuvarların yıkımı (hemoliz)
• Genetik bozukluklar (Akdeniz anemisi –talasemi- ve orak hücre anemisi gibi)

Demir içeren besinler ve demirin sağlık için faydaları

Kansızlık (anemi) belirtileri

• Halsizlik ve-veya yorgunluk
• Nefes darlığı
• Baş dönmesi
• Hızlı veya düzensiz kalp atışı
• Düşük ve yüksek tansiyon
• Kulaklarda çınlama
• Baş ağrısı
• Soğuk eller veya ayaklar
• Soluk veya sarı cilt
• Göğüs ağrısı
• Saç dökülmesi ve kolay kırılan tırnaklar
• Dil ve dudak kenarlarında yaralar

Saç dökülmesi neden olur, nasıl önlenir? En etkili tedavi yöntemleri

Kansızlık nedeniyle kişinin aile ve sosyal yaşamı olumsuz etkilenir. Kansızlık zaman zaman hafif belirtilerle ortaya çıksa dahi, nedeni mutlaka detaylı olarak araştırılmalı ve düzenli takip edilmelidir. Bu belirtiler geçmez ise ortaya daha ciddi sorunlar çıkabilir.

Halsizlik ve aşırı yorgunluk kansızlık belirtisidir

Kansızlık (anemi) türleri

• Kronik hastalık anemisi: Kanser, HIV/AIDS, romatoid artrit, böbrek hastalığı, crohn hastalığı ve diğer kronik inflamatuar hastalıklar gibi bazı hastalıklar alyuvarların üretimini engelleyebilir.
• Demir eksikliği anemisi: Demir eksikliği anemisi, en sık görülen anemi türüdür ve vücutta yeterli miktarda demir bulunmadığında ortaya çıkar.
• Megaloblastik anemi: Kanda çok az B9 ve B12 vitamini bulunduğunda gelişen bir kansızlık türüdür.
• Aplastik anemi (aşırı kansızlık): Kemik iliğinin yeterli kan hücresi (trombosit, kırmızı ve beyaz kan hücreleri) üretmeyi bıraktığı nadir bir kemik iliği yetmezliği bozukluğundan kaynaklanan bir anemi türüdür.

Akdeniz anemisi (talasemi) nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi

• Hemolitik anemiler: Alyuvarların normal ömürlerini tamamlamadan kan dolaşımında hızla yok edilmesidir. Kalıtsal olabilir veya daha sonra gelişebilir. Orak hücreli anemi ve Akdeniz anemisi (talasemi) bilinen en yaygın alt türleridir.
• Kemik iliği hastalığına bağlı anemi: Lösemi gibi çeşitli hastalıklar kemik iliğindeki kan üretimini etkileyerek anemiye neden olabilir. Bu tür kanser ve kanser benzeri bozuklukların etkileri yaşamı tehdit eder.
• Malaryal anemi: Malarya (sıtma) mikrobu taşıyan sivrisineklerin insanları sokmasıyla gelişen ve özellikle egzotik ülkelere seyahat eden gezginlerin başına gelebilen geçici bir anemi türüdür.

Bu genel anemi türleri dışında kansızlığa yol açan kaynağa bağlı olarak pek çok anemi türü vardır.

Spirulina neye iyi gelir? Nasıl tüketilir? Faydaları ve yan etkileri

Kansızlık (anemi) teşhisi

Kansızlık teşhisi için doktor hastaya tıbbi ve aile geçmişini sorabilir, fiziksel muayene ve aşağıdaki testleri yapabilir:

• Tam kan sayımı (CBC): Bu testte alınan kanda alyuvar ve hemoglobin seviyesine bakılır. Sağlıklı bir yetişkinin normal alyuvar değerleri bir tıbbi uygulamadan diğerine değişmektedir ancak genellikle erkeklerde %40-52 ve kadınlarda %35-47’dir. Normal yetişkin hemoglobin değerleri ise erkeklerde desilitre başına 14-18 gr. kadınlarda desilitre başına 12-16 gr.dır. Çocuklar için normal değerler yaşa göre değişir.

• Kırmızı kan hücrelerinizin boyutunu ve şeklini belirleyen bir test: Bazı alyuvarlar sıra dışı boyut, şekil ve renk açısından incelenebilir.
• Ek tanı testleri: Kansızlık teşhisi konduğunda altta yatan nedeni belirlemek için ek testler istenebilir. Kansızlık teşhisi için ayrıca kemik iliği örneği de incelenebilir.

Keçiboynuzu faydaları nelerdir? Pekmezi nasıl yapılır?

Kansızlık (anemi) tedavisi

Kansızlık tedavisi nedenine bağlı olarak değişebilir.

Kronik hastalık anemisi tedavisi

Bu türün genel tedavisi yoktur ve sadece altta yatan hastalığın tedavisine odaklanılır. Semptomlar şiddetlenirse normalde böbrekler tarafından üretilen bir hormon olan sentetik eritropoetin enjeksiyonu veya kan nakli alyuvar üretimini hızlandırmaya ve yorgunluğu azaltmaya yardımcı olabilir.

Demir ve vitamin eksikliği anemisi tedavisi

Ferro Sanol nedir? Ne için kullanılır? Dozu ve yan etkileri

Aplastik anemisi tedavisi

Bu anemi tedavisi alyuvarların seviyelerini artırmak için kan naklini içerebilir. Kemik iliğinde sorun varsa ve sağlıklı kan hücresi üretemiyorsa kemik iliği nakline de ihtiyaç duyulabilir.

Kemik iliği hastalığına bağlı anemi tedavisi

Bu anemi türünün tedavisi ilaç, kemoterapi veya kemik iliği nakli içerebilir.

Hemolitik anemi tedavisi

Hemolitik anemi tedavisi, şüpheli ilaçların kullanımını önlemeyi, ilgili enfeksiyonları tedavi etmeyi ve bağışıklık sistemini baskılayan ilaçları almayı içerir. Kansızlığın şiddetine bağlı olarak kan nakli veya plazmaferez gerekebilir. Plazmaferez bir tür kan filtreleme işlemidir. Bazı durumlarda tedavi için dalağın alınması gerekebilir.

Ferritin nedir, neye yarar? Düşüklüğü ve yüksekliği tehlikeli midir?

Hemolitik aneminin alt türlerinden orak hücre anemisinde ağrıyı azaltıp komplikasyonları önlemek için oksijen, ağrı giderici ilaçlar ve intravenöz sıvı tedavisi uygulanabilir. Doktorlar ayrıca kan nakli, B9 takviyeleri ve antibiyotik önerebilir. Kemik iliği nakli bazı durumlarda etkili bir tedavi olabilir. Ayrıca Hidroksiüre adlı kanser ilaçları da orak hücre anemisini tedavide kullanılabilir. Talasemi (Adeniz anemisi) ise kan nakli, B9 takviyesi, ilaç tedavisi, dalağın alınması veya kan ve kemik iliği kök hücre nakliyle tedavi edilebilir.

Hematoloji nedir? Hematolog hangi hastalıklara bakar?

Kansızlık nelere yol açar?

• Şiddetli yorgunluk: Kansızlık şiddetli olduğunda günlük görevleri tamamlayamayacak kadar yorgun olabilirsiniz.
• Gebelik komplikasyonları: B9 anemisi olan gebe kadınların prematüre doğum gibi komplikasyonlara yakalanma olasılıkları daha yüksektir.
• Kalp sorunları: Kansızlık hızlı veya düzensiz kalp atışına (aritmi) yol açabilir çünkü kalbin kandaki oksijen eksikliğini telafi etmek için daha fazla kan pompalaması gerekir. Bu durum kalp büyümesine veya yetmezliğine yol açabilir.

Aritmi (kalp ritim bozukluğu) neden olur? Belirtileri ve tedavisi

• Ölüm: Orak hücreli anemi gibi bazı kalıtsal anemiler ciddi olabilir ve yaşamı tehdit eden komplikasyonlara yol açabilir. Çok fazla kan kaybetmek şiddetli anemiye neden olur ve ölümcül olabilir.

Kansızlığı önlemek için ne yapmalı?

Çocuklarda kansızlığı önleme

Çocuklarda genetik veya başka bir hastalıktan kaynaklı kansızlık önlenemez ve daha özel bakım ve tedavi türlerine ihtiyaç duyulur. Fakat çocuklarda yaygın görülebilen demir eksikliği anemisi kolayca önlenebilir. İlk altı aydan sonra kansızlık riski söz konusu olabileceğinden bebeğe eğer mümkünse anne sütü ve demir takviyeli tahıllar verilmelidir.

Kansızlık ciddi hastalıkların habercisi olabilir!

İnek sütü -demir kaybına neden olabildiği için 1 yaşına kadar kesinlikle önerilmez. Bir yıldan sonra ise çocuklar günde ortalama iki bardaktan fazla süt içmemelidirler. Ayrıca çocukların düzenli olarak demir içeren yiyecekler yediğinden emin olunmalıdır: Kırmızı et, yumurta sarısı, yeşil yapraklı sebzeler ile meyveler, domates, pekmez, kuru üzüm ve tahıllar. İhtiyaç duyulursa demir takviyesi doktor tavsiyesiyle kullanılabilir.

Yetişkinlerde kansızlığı önleme

Birçok anemi türü önlenemezken sağlıklı yiyecekler yemek, hem demir hem de vitamin eksikliği anemisini önlemenize yardımcı olabilir.

Kuru üzüm neye iyi gelir? Nasıl kurtulur? Faydaları ve zararları

• Demir: Demir açısından zengin gıdalar arasında sığır eti ve diğer etler, fasulye, mercimek, demir takviyeli tahıllar, ıspanak gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler ve kurutulmuş meyveler bulunur.
• B9 vitamini: B9 yani folik asit meyve ve taze, evde hazırlanan meyve suları, koyu yeşil yapraklı sebzeler, yeşil bezelye, barbunya, yer fıstığı ve ekmek, tahıl, makarna ve pirinç gibi zenginleştirilmiş tahıl ürünlerinde bulunabilir.
• B12 vitamini: B12 vitamini açısından zengin besinler arasında et, süt ürünleri ve güçlendirilmiş tahıl ve soya ürünleri bulunur.
• C vitamini: C vitamini açısından zengin besinler narenciye ve meyve suları, biber, brokoli, domates ve çilek içerir. Bu gıdalar demir emilimini artırmaya yardımcı olur.

Yediğiniz besinlerden yeterli vitamin almanızla ilgili endişeleriniz varsa doktorunuza danışıp bir multivitamin kullanmaya başlayabilirsiniz.

Kansızlığa iyi gelen şifalı bitkiler

• Çekirdekli kuru siyah üzüm: Çekirdekleriyle birlikte yenilmesi önerilir. Ayrıca bir litre suya iki bardak kuru üzüm ve bir kaşık kına kına bitkisinden ekleyip kaynattıktan sonra günde iki kez yarım çay bardağı içebilirsiniz.
• Isırgan otu: 1 litre suya iki yemek kaşığı kuru ya da kıyılmış halde taze ısırgan otu katıp kaynatmaya bırakın. Sonra süzüp günde iki bardak içebilirsiniz.

Kansızlığı olan kişilere öneriler

• Doktorunuzun talimatlarına uyun: Bazı kansızlık türleri tedavi edilemez ancak semptomları azaltılabilir. Doktorunuza danışmadan öneri üzerine ilaç ya da alternatif tedavi yöntemlerine başvurmayın ve tedavinizi kesinlikle yarım bırakmayın.
• Genetik danışmanlığı düşünün: Eğer orak hücreli veya talasemi gibi kalıtsal bir anemi aile öyküsüne sahipseniz bir genetik danışmanıyla konuşarak gelecekteki bebeğiniz veya mevcut çocuğunuzla ilgili önlemler alın.
• Beslenmenize özen gösterin: Çay, kahve, süt ve süt ürünleri tüketmeyin. Ayrıca demir emilimini durduran kepekli tahıllar gibi yüksek seviyede fitik asit içeren gıdalardan kaçının.
• Multivitamin kullanımına dikkat edin: Doktorunuza danışarak ve talimatları doğrultusunda multivitamin kullanın. Yaşlı yetişkinler doktora danışmadan demir eksikliği için demir takviyesi almamalıdır.
• Demir takviyesi ilaçlarını çocuklardan uzak tutun: İlaçları çocukların erişemeyeceği bir yerde saklayın. Aşırı dozda demir çocuklarda ölümcül olabilir!
• Sıtma olasılığını önleyin: Sıtmanın yaygın olduğu bir yere seyahat etmeyi planlıyorsanız, önleyici ilaçları almadan önce doktorunuzla konuşun.

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör