Alzheimer tedavisi ve hastalıkla yaşama rehberi: Öneriler ve uyarılar

Alzheimer tedavisi; beyin hücrelerinde oluşan hasar nedeniyle ciddi sorunlara neden olan hastalığı yavaşlatmayı hedefler. Alzheimer hastalığının görülme sıklığı 65 yaş sonrası artar. Unutma şikayetleri ile başlayan hastalık ilerleyici bir seyir izler ve hastanın tek başına yaşayamayacağı ağır klinik bir tabloya yol açar. Günümüzde hastalığı tamamen ortadan kaldıran bir tedavi seçeneği yoktur. Mevcut tedaviler hastalığı yavaşlatmayı ve ortaya çıkan yakınmaları azaltmayı amaçlar. Hastalık süreci zorluklarla doludur ve hasta yakınları bu süreçten olumsuz etkilenebilir. Alzheimer tedavisine ek olarak yaşam koşullarındaki değişikler ve sosyal destekler, hasta ve hasta yakınlarının bu olumsuzluklar ile mücadele edebilmesine yardımcı olur.

Alzheimer nasıl bir hastalıktır?

Türkiye’de bir milyona yakın Alzheimer hastası olduğu sanılmaktadır. Unutkanlık, hastalığın temel özelliğidir, zamanla hasta yardımsız yaşayamaz hale gelir.

Alzheimer tedavisi için hangi bölüme ve doktora gidilir?

Hastalığa nöroloji, geriatri (65 yaş üzerine kişilere bakan uzman doktorlar) ve psikiyatri uzmanları bakmaktadır.

Alzheimer teşhisi ve sonrası

• Toplumda sağlık bilincinin artmasına bağlı olarak Alzheimer hastaları daha erken evrelerde sağlık merkezlerine başvurmaktadır. Erken evrede tespit edilen hastalar için verilen tedaviler ve hastanın diğer hastalıkları ile ilgili tedavileri düzenli takip edilmelidir.
• Hastalığın ilerleme sürecindeki zorluklarla başa çıkabilmek için hasta ve hasta yakınlarının doğru bilgilenmesi çok önemlidir. Alzheimer ile ilgili kitaplar ve broşürler okumak ve uzman doktorlarla konuşmak bu konuda yardımcı olabilir.
• Hastanın yaşam alanı hasta için uygun hale getirilmelidir. İleri evre dönemleri için gerekli önlemler alınmalıdır.
• Orta ve ileri evre hastalarda bilişsel işlevsellikte daha ileri bozulmalar olacağından mal beyanı, miras gibi hukuki durumlar açısından erken dönemde tedbirler alınmalıdır.
• Alzheimer hastaları için özellikle büyük şehirde vakit geçirebilecekleri gündüz bakım evleri bulunmaktadır. Ayrıca çeşitli sosyal toplum örgütleri tarafından aktiviteler düzenlenmektedir. Bu tür faaliyetler ve merkezler hakkında bilgi toplanmalı, gerektiği durumlarda bu merkezlere başvurulmalıdır.

Alzheimer

Alzheimer hastaları ne tür sorunlar ile karşılaşır?

• Hastalığın erken evrelerinde eşya ve yer isimlerini hatırlayamama, aynı soruları tekrar sorma gibi yakınmalar ortaya çıkar. İlerleyen süreçte hesap işlemlerinde zorlanma, konuşurken kelime bulamama ve eşyaların yerlerini unutma görülür.
• Hastalar araba kullanma, yemek yapma gibi aktivitelerde zorluk yaşar.
• Evin yolunu kaybetme, kaybolma gibi durumlar gözlenebilir.
• Süreç ilerlerken hastada depresyon, kaygı gibi psikiyatrik yakınmalar başlayabilir ve günlük yaşam aktiviteleri daha da kötüye gidebilir.
• Daha ileri evrelerde hastalarda yürüme güçlükleri, düşmeler, giyinme ve yemek yemekte zorlanmalar başlayabilir. Hasta hayatını tek başına yaşamakta zorlanır ve yardıma ihtiyaç duyar.
• Hastalığın son dönemlerinde hasta yatağa bağımlı hale gelir ve yutma güçlüğü yaşar.

Alzheimer hastalığının tedavisi var mı?

Hastalığı durduran ya da tamamen ortadan kaldıran bir tedavi yoktur. Verilen tedaviler hastalığı kısmen yavaşlatmakta ya da yakınmaları azaltmaktadır. Tıpkı gripte olduğu gibi Alzheimer’da da kullanılan ilaçlar, hastalığı tamamen iyileştirmez ama sürecin daha rahat atlatılmasını sağlar.

Alzheimer’dan korunma ve alınacak yedi basit önlem! Öneriler ve uyarılar…

Alzheimer tedavi planı

• Hastalığın ilk evrelerinden itibaren eşlik eden diğer hastalıklar yakından takip edilmelidir. Örneğin hastada kalp hastalıkları, tansiyon, şeker, tiroid rahatsızlıkları ya da vitamin eksikliği varsa, ilaçlar düzenli kullanılmalı kontroller aksatılmamalıdır. Bu hastalıklardaki alevlenmeler Alzheimer hastalığını da hızlandırabilir.
• Hastalık erken evredeyken spor yapmak, müzik dinlemek, kitap okumak ve sosyal aktivitelere katılmak hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir.
• Erken evrelerde asetil kolin miktarını arttıran ilaçlar tercih edilir. İleri evrede ise glutamat miktarını azaltan ilaçlar daha çok fayda sağlamaktadır.
• Orta evreden itibaren hasta öz bakımını yapmakta zorlanabileceği için idrar yolu enfeksiyonu veya zatürre (pnomoni) gibi hastalıklar artabilir. Bunun olmaması için hasta düzenli takip edilmeli, bakımı konusunda destek sağlanmalıdır
• Hastalığın son dönemlerinde yatağa bağımlı olan hastada yutma güçlükleri de ortaya çıkabilmektedir. Ağızdan gıda takviyesinin yetersiz olabileceği durumlarda mideye açılan bir delik sayesinde hastaya besinler verilebilir.

Alzheimer tedavisi

• Kötüleşmeyi yavaşlatmak: Bilişsel kötüleşmeyi yavaşlatmak, eşlik eden hastalıkların ve yakınmaların ilaçlar ile kontrol alınmasını sağlamak son derece önemlidir.
• Davranış bozukluklarının yönetimi: Hastalık süresince ortaya çıkabilecek davranış değişikliklerine yönelik ilaç ya da uygulamaları ve davranış bozukluklarını azaltabilecek yaşamsal değişiklikleri kapsar.
• Yakınlarının ve bakıcılarının bilgilendirilmesi: Hastalık süresince hasta yakınlarını ve bakıcıları ne tür zorlukların beklediği anlatılır. Buna yönelik broşürler, kitaplar dağıtılabileceği gibi hasta bakımı için faydalı bilgiler sağlık personeli tarafından uygulamalı olarak da verilebilir.

Alzheimer ilaç tedavisi

Alzheimer İlaçları 

Yapılan araştırmalarda Alzheimer sürecinde beyinde asetil kolin maddesinin azaldığı, glutamat maddesinin ise arttığı tespit edilmiştir. Bu durumu dengelemeye yönelik üretilen ilaçlar hastalığı kısmen yavaşlatmaktadır. İlaçlar düşük dozlarda başlanır. Birkaç hafta içinde yükseltilerek etkin dozlara çıkılır.

Demans nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

• Donepezil (Aricept): En eski Alzheimer ilacıdır. Piyasada birçok formu bulunmaktadır. 5 mg olarak başlanarak 10 mg’a yükseltilir. Günde tek doz halinde alınır. Ağızda eriyen tablet formları yutma güçlüğü olan hastalarda tercih edilebilir.
• Rivastigmin (Exelon): Günde iki kez kullanılır. Başlangıç dozu 3 mg/gündür ve günde 12 mg’a kadar arttırılabilir. Tablet, sıvı ya da deriye yapıştırılan yama şeklinde ilaç formları vardır.
• Galantamin (Reminyl): Günde bir ya da iki kez kullanılır. 8mg/gün olarak başlanır ve arttırılarak günde 24 mg’a kadar çıkarılır. Tablet ve sıvı formları vardır.
• Memantin (Ebixa): Günde bir ya da iki kez kullanılır. Orta ve ileri evre hastalarda tek başına kullanılabileceği gibi asetil kolin miktarını arttıran ilaçlara ek olarak da kullanılabilir. Erken evre hastalar için genellikle kullanılmaz. 5mg/gün olarak başlanır 20 mg/güne kadar çıkılabilir. Tablet, sıvı ve damla formları vardır.

Hastalık sürecinde ortaya çıkan yakınmalara yönelik tedaviler 

Hastalık ilerledikçe hastada kaygı atakları, depresyon, aşırı sinirlilik ya da uyku bozuklukları görülebilir. Bu sorunları yönetmek için kullanılan psikiyatrik ilaçlar:

Antidepresanlar

Bu ilaçlar hastalık sürecinde görülen depresyon, huzursuzluk, uykusuzluk gibi yakınmalar için kullanılmaktadır.

• Essitolopram: 5, 10 ve 20 mg tablet formları vardır. Depresyon belirtilerinin olduğu durumlarda tercih edilebilir.
• Mirtazapin: Uyku bozuklukları ve depresyon durumlarında tercih edilebilir. 15, 30, 45 mg’lık ve ağızda eriyen tablet formları vardır.
• Sentralin, fluoksetin, duloksetin gibi antidepresan ilaçlar da gerektiğinde kullanılabilir.

Antidepresan nedir? Ne işe yarar? Yan etkileri ve depresyon tedavisi

Antipsikotik ilaçlar

• Risperidon: Sıvı ve tablet formları vardır. Davranış bozuklukları ve uyku bozukluklarında fayda sağlamaktadır. Sıvı formu suya ya da yemeklere karıştırılarak verilebilir.
• Olanzapin: 5,10,15 ve 20 mg’lık tablet formları vardır. Yutma güçlüğü olanlar için ağızda parçalanan tablet formları da vardır.
• Ketiapin: 25 mg’lık düşük dozlarda başlanır. Özellikle uyku sorununa eşlik eden davranış bozukluklarında etkilidir. Çok yüksek dozlara kadar çıkılabilir.
• Haloperidon: Ajitasyonların olduğu durumlarda tercih edilebilir. İlacın tablet ve damla formları vardır.

Anksiyolitikler

Bu ilaçlar yeşil reçete ile satılan ilaçlardır. Aşırı sinirlilik, uyku bozuklukları gibi durumlarda tercih edilebilir. Alprazolam (Xanax) ve Diazepam (diazem) bu tür ilaçlardır.

Xanax nedir? Ne işe yarar? Kullanımı, dozu ve yan etkileri

İlaç dışı yaklaşımlar

• Grup aktiviteleri: Grup halinde yapılan aktiviteler yakınmaları azaltmakta, hastalığın kötüleşmesini engellemektedir. Bu aktiviteler günün belirli saatlerinde aksatılmadan yapılmalıdır. Bahçe işleri, yemek yapma, şarkı söyleme, resim yapma, müzik aleti çalma ve dans gibi aktiviteler faydalı olmaktadır.
• Sosyal ilişkiler: Hastanın mümkün olduğunca aktif olması sağlanmalıdır. Eş, dost, akrabalar ile sürekli diyalog içinde olma ve sosyal ortamlarda bulunma hastalığın kötüleşmesini yavaşlatmakta, depresyon gibi psikiyatrik rahatsızlıkları azaltmaktadır. Aile bireylerinin bulunduğu videoların izlenmesi ve ev hayvanları ile uğraşılması bellek ve diğer zihinsel aktiviteler açısından fayda sağlamaktadır.
• Müzik dinlemek: Yemek ve banyo sırasında dinlenen müzik, kaygı ve depresyonu azaltabilmektedir.
• Egzersiz: Düzenli egzersiz ya da yürüyüşler eklem hareketliliği sağlaması yanında bilişsel işlevler açısından da faydalı olmaktadır.
• Beslenme: Hastalar bitkisel ağırlıklı, meyve sebze içeriği fazla olan, karbonhidrat ve yağ oranı azaltılmış yiyeceklerle beslenmelidir. Yemek seçiminde hastanın sevdiği yemeklerin tercih edilmesi depresyon ve kaygıyı azaltabilir.
• Bakım: İleri evre hastaların temizliğine dikkat edilmeli, havalı yatak kullanılmalı ve hastane tipi yatakta hasta takip edilmelidir. Bası yaralarına karşı hastanın pozisyonu sık sık değiştirilmelidir. Besin alımı yetersizliği açısından takip edilmelidir.
• İleri evre hastalar: Hastanın yediği yemeklerin akciğere kaçmaması açısından yatağa bağımlı hastalar oturur pozisyonda beslenmeli, yemek sonrası 30-45 dakika yine oturur pozisyonda tutulmalı, sonrasında yatırılmalıdır.

Alzheimer çipi

Alzheimer nedir? Nedenleri, belirtileri, tedavisi ve korunma

ABD’de Alzheimer hastalarının kaybolmasını engellemek ve tıbbi öz geçmişlerine hızlı bir şekilde ulaşmak amacıyla kol veya sırt bölgelerine küçük cihazlar yerleştirilebilmektedir. Bu cihazlar çip olarak adlandırılmaktadır.

Alzheimer’ın bitkisel tedavisi

Bu tedavilerin faydasına dair geniş sayıda hasta gruplarında yapılmış bilimsel çalışmalar yoktur. Bazı hastalarda olumlu sonuçlar izlenmiştir. Bitkisel bir tedavi uygulanmadan önce mutlaka doktora danışmak gerekir.

• Hindistan cevizi yağı: Hindistan cevizi yağı içerisinde bulunan kaprilik asit adındaki maddenin bellek üzerinde yararlı etkileri olduğunu gösteren çalışmalar vardır.
• Omega 3 yağ asitleri: Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar, Omega 3 yağ asitlerinin bilişsel aktiviteler açısından yararlı olduğunu göstermektedir. İnsan üzerindeki etkinliğine dair geniş çaplı çalışmalar bulunmamaktadır.
• Huberzini-A: Çin ve Hindistan’da bulunan ve bu bölgelerde kullanılan bitkisel bir maddedir. Asetil kolin miktarını arttırarak etki göstermektedir. Uzun ve geniş çalışmaları olmamasına rağmen bilişsel fonksiyonlar açısından faydalı olduğunu bildiren yayınlar vardır.
• Ginseng: Az sayıda hasta üzerinde yapılan çalışmalar kognitif fonksiyonlar açısından faydalı olduğunu göstermiştir. Uzun süreli ve yaygın insan çalışmaları yoktur.
• Adaçayı: Alzheimer hastalarında kognitif fonksiyonlardaki kısmi faydasını ve ajitasyonu azaltıcı etkisini gösteren çalışmalar vardır.
• Ginkgo biloba: Bazı calışmalar, bilişsel fonksiyonlar üzerinde faydalı olduğunu gösterirken, zararlı etkileri olduğunu ifade eden yayınlar da vardır.

Ginseng nedir, nasıl kullanılır? Çayı ve yağının faydaları nelerdir?

Hastaların hayatını kolaylaştıran yöntemler

• Hastanın tanıdığı ortamların dışına çıkartılması kaygılara ve depresyona neden olabilir. Mümkün olduğunca hasta tanıdığı ortamlarda kalmalıdır.
• Ev, hastanın daha rahat hareket etmesi için tekrar düzenlenebilir. Hastanın yürümesini zorlaştırabilecek eşyalar farklı alanlara yerleştirilebilir.
• Tuvalet ve banyo hastanın daha kolay kullanabileceği alanlar haline getirilebilir.
• Hasta için ev girişlerinde rampa, üst katlara çıkmasını kolaylaştırmak için asansör gibi düzenlemeler faydalı olabilir.
• Bıçak gibi keskin aletler ve yangına neden olabilecek çakmak, kibrit gibi malzemeler, temizlik malzemeleri, kimyasal maddeler ve ilaçlar hastanın ulaşamayacağı alanlarda bulunmalıdır.
• Duvarlara yerleştirilen ya da kapı üzerlerine yazılan ipuçları hastanın yön bulmasında faydalı olacaktır.
• Hasta için giyip çıkarmada zorlanmayacağı kıyafetler tercih edilmelidir.
• Hastanın evden dışarı çıkmasına engel olmak için kapılar kilitlenmeli, evin önünde havuz ya da inşaat gibi tehlike arz eden durumlar olması halinde özellikle dikkatli olunmalıdır.
• Hastanın kaybolma ihtimaline karşı koluna adresinin, ilgili kişinin telefonunun veya kimlik bilgilerinin yazılı olduğu bilezikler takılabilir.
• Acil durumlar için evde görünen yerlere doktor, ambulans veya itfaiye telefonları yazılabilir.
• İleri evredeki hastalar için sağlık raporları alınabilir. Bu raporlar sayesinde evde sağlık hizmetleri ve hasta yaşamını kolaylaştıracak bazı olanaklardan faydalanılabilir (Araç alımında vergi indirimi, bazı belediyelerin sağladığı ulaşım ve su ihtiyacında kolaylıklar gibi).

Alzheimer’ın neden olabildiği hastalık ve sorunlar

• Psikiyatrik sorunlar: Beyinde ortaya çıkan hasarlara bağlı olarak depresyon, kaygı, halüsinasyonlar ve uyku sorunları görülebilir.
• Enfeksiyonlar: Özellikle aspirasyon pnömonisi en sık görülen enfeksiyondur ve hastanın ölümüne neden olabilir. Bunun dışında idrar yolu enfeksiyonu da sık görülür.
• Felçler ve kalp krizleri: Uzun süre yatağa bağımlı kalmak kan dolaşımını olumsuz etkiler ve kalp ve beyinde damar tıkanıklıklarına neden olabilir.

Bunama nedir? Unutkanlığı ne zaman önemsemek gerekir?

Alzheimer hastalarına öneriler

• Hastalığınız ile ilgili ilaçlarınızı düzenli kullanın. Başka hastalıklardan dolayı kullandığınız ilaçlarınız varsa aksatmayın.
• Düzenli olarak sağlık kontrollerinizi yaptırın.
• Çevrenizle olan iletişiminizi kesmemeye çalışın.
• Sizi fazla zorlamayacak şekilde düzenli spor yapın.
• Hobilerinize devam etmeye çalışın.
• Sosyal etkinliklere katılın.

Alzheimer hasta yakınlarına öneriler

• Hastalık uzun bir süreçtir. Günlük sorunlar ile gücünüzü tüketmeyin.
• Kitaplardan ya da internetten hastalık ile ilgili bilgiler edinin.
• Hastanızla ilgili evde ve çevrede gerekli tedbirleri alın.
• Daha önce benzer hastaları olan kişilerle diyalog içinde olun.
• Hastanıza bakabilecek durumda değilseniz gerekirse profesyonel destek alın.
• Hastalar için gündüz bakım evleri veya uğraşı alanları bulunmaktadır. Bunlarla ilgili yaşadığınız yerlerde bilgi edinin.
• Hastanız için hastalığını bildiren rapor alın. Bu raporlar evde sağlık hizmeti ve hasta bakımı açısından size kolaylık sağlayacaktır. Bknz:>>> Alzheimer’s disease

YORUMUNUZ VAR MI?

Label

İsim*

Email*

Δ

Label

İsim*

Email*

Δ

0 Yorum

Inline Feedbacks

Tüm yorumları gör